De worsteling van Generatie Z

Tien jongeren tussen de 10 en de 25 jaar blikken terug op hoe ze zich met al die tegenslagen ontwikkeld hebben. Voor sommigen is het een verloren jaar, anderen braken juist door met hun talent. Ze vertellen openhartig over hun leven in slow motion. FD-fotograaf Kiki Groot legde ze vast.

Marouane Nouah (17) woont in Amsterdam-Noord. Hij moet al een jaar afstand houden van zijn zieke vader.

‘Mijn vader is ziek. Hij heeft kanker. Even ging het beter, maar de kanker kwam terug. Hij mag echt geen corona krijgen. We moeten thuis heel goed uitkijken, m’n moeder, m’n oudere zus en ik. We houden voortdurend afstand van hem, de hele dag door, hoe moeilijk dat ook is.

‘Door de maatregelen was ik het afgelopen jaar veel vaker thuis, dat maakte de situatie extra lastig. Je wordt er dan constant aan herinnerd dat er écht iets aan de hand is. Het virus is niet zo gevaarlijk voor mezelf, maar des te meer voor m’n vader.

‘Normaal gesproken zou ik de hele dag buiten zijn. Amsterdam-Noord is een fijne buurt, het is m'n thuis, ik wil hier eigenlijk nooit meer weg. Met vrienden spreek ik af op het plein of in het buurthuis, samen lachen en muziek luisteren. Door de avondklok moeten we daar nu al om acht uur weg, dus dan gamen we online verder, met de koptelefoon op. Zo ben je toch nog een beetje samen.

‘Het moeilijke is vooral dat je niet weet hoe lang het duurt. Ik voel me opgesloten, ik kan nergens heen. Eerst dacht ik dat het een paar weken zou duren, of een paar maanden – nu duurt het al een jaar. Het is net een gevangenis, zo voel ik het echt. Er komt geen einde aan.

Als dit straks voorbij is, probeer ik m’n oude leven weer op te pakken. Lekker naar buiten, sporten, op vakantie, m’n vwo-diploma halen, léven. En ik wil m’n vader weer kunnen omhelzen. Alles wat ik doe, doe ik voor m’n ouders. De kansen die zij niet kregen, wil ik met beide handen aangrijpen.’

Sam Botterman (23) wilde altijd een strandtent hebben. Tijdens de eerste lockdown nam hij een strandpaviljoen in Bergen aan Zee over.

'Op 1 april 2020 nam ik strandpaviljoen De Jongens in Bergen aan Zee over. Door de lockdown waren we toen dicht. Toch vond ik de overname niet spannend. De verkoop heeft ruim een jaar geduurd en dan leef je naar zoiets toe. Ik wilde altijd al een strandtent, maar het is een lastig wereldje om tussen te komen. Veel familiebedrijven.

'We zijn na een maand begonnen met take-away. Bij De Jongens werkten we altijd al met afgifteluiken, dus dat was ideaal. We moesten alleen looproutes aanbrengen, zodat mensen niet langer langs elkaar naar binnen en naar buiten liepen. Van de gemeente mochten we geen terras openen, maar wel ligbedden verhuren. Die hebben we gewoon vier meter uit elkaar neergezet.

'De Alkmaarse kaasmarkt, Zandvoort: allemaal dicht in die periode. Dus ik kreeg iedereen die anders op Zandvoort lag. Het strand leek wel een festivalterrein. Dat was natuurlijk ook niet goed, dus we hebben veel moeten schakelen, veel contact gehad met de gemeente. Maar het heeft ons wel veel klandizie opgeleverd.

'Natuurlijk had ik ook het liefst evenementen gehouden. Maar nu was iedere dag een evenement, met die gezondheidscheck bij elke klant. Ik moest zelfs extra mensen inzetten om te zorgen dat iedereen z'n formuliertje invulde. Vroeger maakte ik me druk om de cola-inkoop, nu sta ik formulieren te printen. Het eerstvolgende evenement dat we hier houden zal heel strak georganiseerd zijn.

'Dit jaar wil ik meer mijn eigen stempel drukken op het bedrijf. Best wat ondernemers zeggen nu: we stoppen ermee. Zij hebben het gevoel dat ze na corona opnieuw moeten beginnen. Als je jong bent zie je dat toch anders.’

Celine van Heerikhuize (16) is hardloopster op de 800 meter. Ze won tijdens de coronacrisis haar eerste grote kampioenschap.

‘Opeens mocht ik niet meer trainen. Papendal, het nationale sportcentrum waar ik samen met andere atleten mijn trainingen afwerk, ging vorig jaar rond deze tijd in lockdown. Moest ik in het bos hier in de buurt lopen. Als ik ergens een hekel aan heb, dan is het dat wel: door het bos, in m’n eentje, iedere dag. Dat gaat echt vervelen.

‘Ik dacht eerst dat het virus hier niet zou komen. Ik kwam net uit Portugal, waar ik op trainingskamp was. We moesten snel schakelen, mijn trainer en ik. Hij stuurde me trainingsschema’s om mijn vorm op peil te houden, maar ondertussen werden alle wedstrijden afgelast.

‘Het leek alsof ik voor niets aan het rennen was. Het is belangrijk om wedstrijden te lopen, zodat je weet waar je staat ten opzichte van de concurrentie. De 800 meter luistert nauw, je hebt wedstrijdprikkels nodig om beter te worden. Zonder wedstrijden mis ik perspectief, de motivatie om hard te trainen valt dan weg.

‘Gelukkig ging het snel beter en konden de wedstrijden in de zomer wel doorgaan. Ik heb hard getraind voor het nationale kampioenschap, daar wilde ik mezelf bewijzen. Bij de senioren haalde ik totaal onverwacht de finale, tussen alle grote namen in. Bij de junioren werd ik zelfs Nederlands kampioen, m’n eerste gouden medaille.

‘Mijn droom? De Olympische Spelen. Niet die van deze zomer in Tokio, die komen te vroeg, maar wie weet ben ik er over drie jaar bij, als de Spelen in Parijs zijn. Dan kan ik zeggen dat ik mijn eerste successen heb behaald in dit coronajaar. Kwamen die rondjes door het bos toch nog van pas.’

Meau Hewitt (20) ging tijdens de lockdown weer muziek maken. Ze speelde live op de radio en dit jaar volgt haar EP.

‘“Mijn nummer is supergoed, het komt volgende week uit”, zei ik tegen radio-dj Timur Perlin. “Zou je het willen draaien? Ik denk echt dat het bij 3FM past.” Dat ik live in de uitzending was, wist ik niet. Ik had naar de 3FM-redactie gebeld om te vragen hoe ik mijn muziek op de radio kon krijgen, omdat ik geen plugger had die dat regelde. De redactie zei: “We verbinden je wel even door.”

'Pas toen ik ophing zei ik tegen mijn broer: “Oh wacht, misschien was het wel live.” Na vijf minuten belde 3FM terug dat ze mijn nummer wilden draaien. Timur heeft me daarna ook geplugd bij andere radio-dj's. Ik mocht live in de studio spelen bij uitzending van Sander Hoogendoorn. Dit jaar komt mijn EP uit.

'Voor corona nam ik nooit rust. Ik was bezig met school en met feesten en had muziek op de tweede plek gezet. Tijdens de lockdown verdween de onrust die ik altijd met me meedroeg en had ik opeens heel veel vrije tijd. Ik besefte toen weer hoe fucking leuk ik muziek schrijven vind, dat ik er ook goed in ben en dat ik mijn nummers moest gaan uitbrengen.

'Het is wel gek dat ik als artiest ben begonnen tijdens corona. Er vallen best wat dingen weg. Sociale media zijn opeens heel belangrijk. Ik probeer regelmatig wat te posten en te reageren op mensen die me zijn gaan volgen voor mijn muziek.

'Het is jammer dat ik nu niet kan spelen. Ik krijg wel berichtjes van fans die zeggen dat ze naar een show van mij zouden komen, maar toch ken ik mijn publiek niet echt. Ik sta er positief in hoor, zulke dingen komen wel weer.’

Kiki Veerman (18) zit in haar eindexamen jaar vwo in Arnhem. Haar vriend overleed in de tweede lockdown.

‘Mijn vriend moest vorig jaar twee maanden het ziekenhuis in. Zijn leukemie was teruggekomen en de laatste behandelingen waren niet aangeslagen. Nederland was toen net in lockdown en dat was eigenlijk wel prettig. Het leek alsof de wereld even stilstond. Hij had wel een fomo-gevoel (fear of missing out, red.) gehad als hij had gezien dat al zijn vrienden op een festival hadden gestaan.

‘Voor corona was ik druk bezig met het organiseren van feestjes. We hadden net carnaval achter de rug met de vereniging van school, C.V. de Tomaat. Dan komt de lockdown en kun je ineens niets meer. We hadden zoveel leuke dingen gepland voor het examenjaar. Een skitripje en een vakantie naar Albufeira, echt zo'n cliché-examenreis. Dit jaar had het grootste feestjaar moeten zijn en dat is allemaal niet doorgegaan.

‘In december hoorden we dat mijn vriend weer ziek was geworden en dat het einde oefening was. De behandeling had toch niet gewerkt. Hij had nog levensverlengende procedures kunnen ondergaan, maar dat was niets voor hem geweest. Hij wilde niet als kasplantje eindigen en besloot snel dat hij euthanasie wilde. We hebben oud en nieuw met vrienden en familie gevierd. Daar leefden we ook een beetje naartoe. Daarna was het alleen nog “wachten op”.

‘Na zijn overlijden heb ik een weekje pauze gehouden van school. De week daarna was de toetsweek en ik heb bijna alle vakken gehaald, alleen wiskunde nog. Volgend jaar ga ik meteen studeren, hopelijk bestuurs- en organisatiewetenschappen in Utrecht. Ik dacht nog aan een tussenjaar, maar dat is nu zo onzeker. Als ik ga studeren heb ik sowieso een goed plan. Dan kan ik me ook aansluiten bij een leuke studentenvereniging. Hopelijk gaat alles dan weer gewoon door.’

Arthur van den Nieuwelaar (17) is een skater uit Velp. Hij heeft het gewoon helemaal gehad met de coronamaatregelen.

‘Ik was eigenlijk best wel hyped toen de scholen vorig jaar dichtgingen. Ik stond er niet goed voor en was best wel aan het stressen om het jaar te halen. Maar toen gingen de eindexamens niet door en was ik meteen over.

‘Nu doe ik een opleiding allround signmaker, dat is reclame ontwerpen. Ik heb twee keer per week praktijkles. De hele klas is dan verdeeld in groepjes van zes, en als je te dicht bij elkaar staat of je mondkapje niet op hebt, wordt er meteen tegen je geschreeuwd. We hebben ook een paar lessen online, maar ik vind onlineles echt het meest onzinnige dat bestaat. Ik leer er niets van.

‘Toen de lockdown inging in maart ben ik veel meer gaan skaten, omdat er gewoon veel minder te doen was. Ik ging niet naar school, kon mijn andere vrienden bijna niet zien, en dan moet je toch wat. Dan maar iedere dag skaten.

‘Sommige ouders van vrienden zijn wel kwetsbaar of bang om anderen te besmetten, dus moet je als je daar over de vloer bent wel anderhalve meter afstand houden. Maar daar ga ik niet langs, daar heb ik geen zin in. Ik ben gewoon klaar met me aan de coronaregels houden. Ik zit door de lockdown en de maatregelen tegen een burn-out aan en voel me soms superverdrietig en eenzaam. Ook omdat ik geen idee heb hoelang dit nog duurt. Dat is gewoon heel lastig. Ze verlengen de maatregelen de hele tijd en daardoor heb je geen enkel moment om naar toe te leven.

‘Ik ben ook niet meer overtuigd dat mensen lijden onder corona. Ieder jaar gaan er duizenden mensen dood aan de gewone griep. Tja, shit happens.’

Maryse Martens (20) kon door lessen thuis meer leren over een toekomst als boerin.

‘Binnen ons gezin ben ik de opvolger in ons boerenbedrijf. We hebben in Hooghalen een melkveehouderij met 170 koeien. Door corona moest ik de lessen van mijn opleiding dier- en veehouderij, aan de Hogeschool van Hall Larenstein in Leeuwarden, thuis volgen. Door thuis te studeren kan ik mijn toekomst als boerin meer in de praktijk brengen. Na een ochtend vol lessen kan ik meteen mijn overall aantrekken om 's middags mijn vader te helpen. Het gebeurt ook weleens dat ik de kalfjes verzorg in plaats van aan een opdracht voor school te werken.

‘Het vele thuiszitten heeft me zo ook kansen geboden om meer te leren over de zakelijke kant van het boerenbedrijf. De meesten taken op de boerderij, zoals maaien, voeren en melken, kan ik wel. Maar nu kan ik ook makkelijker de gesprekken die mijn vader met de veearts, de accountant of de voeradviseur heeft bijwonen. Er wordt echt voor gezorgd dat ik nu ook bij die afspraken kan zitten om daar iets van op te steken.

'Maar eerst wacht een stage van zeven weken bij een andere boer, ergens in de buurt. Dat vind ik toch ook wel spannend. Je komt toch bij die mensen over de vloer, en je weet niet hoe zij omgaan met de coronamaatregelen. En zo zijn er wel meer dingen die nu nog niet kunnen. Ik wacht nu ook op een telefoontje over de geplande cursus koeien insemineren. Normaal gesproken gebeurt dat in een groep op een andere boerderij, maar dat kan nu niet doorgaan.'

Savio Hanna (10) woont in Rijssen. Zijn raptalent werd ontdekt tijdens de FC Avondklok-livestream van Défano Holwijn.

‘Ik heb al een paar studiosessies gehad, eentje met MB, dat is de producer van Boef. Toen ik voor het eerst in de studio was en mijn stem hoorde dacht ik: dit gaat 'm worden. Ik vond het heel mooi klinken en had vertrouwen in mezelf. Ik ben heel dankbaar ik daar mocht zijn.

'FC Avondklok is de livestream van Défano Holwijn. Elke avond gaat hij live op Instagram om jongeren van de straat te houden. In plaats van dat zij gaan rellen, kijken ze naar Défano. Het leukst zijn alle talentvolle en grappige mensen daarin voorbijkomen.

'Ik probeerde al drie, vier dagen in de livestream te komen door samen met mijn broer berichtjes naar Défano te sturen, maar het lukte steeds niet. Ik wilde die avond gaan gamen in plaats van FC Avondklok kijken, maar toen kwam ik er opeens in. Ik rende meteen naar mijn broer: “Ik ben live! Ik ben live!”

'Voordat ik mocht rappen bij Défano rapte ik al heel lang. Sinds m’n zesde of zo, maar toen met slechte rijmwoorden. Ik luister al mijn hele leven naar rap. Toen ik één jaar oud was, hoorde ik mijn neef al altijd rappen. Ik was één, ik kon niet praten, maar ik hoorde het wel.

'Foto's, handtekeningen, daar vragen mensen me nu om. Van Rotjoch, Boef en andere rappers kreeg ik videoclips, voetbalshirts, een vakantie en studiosessies aangeboden. Maar je moet mij nu niet zien als “rapper Savio”. Ik ben gewoon Savio en ik zit ook gewoon op voetbal. Meestal sta ik in de spits.’

Thomas Wilmink (22) studeert bedrijfskunde. Hij zou een half jaar in Singapore gaan studeren.

'De universiteitsbibliotheek is net weer open. Je moet om negen uur ’s ochtends meteen inloggen. Binnen vijf minuten zijn alle plekken bezet. Op de campus wordt nu pas met sneltesten geëxperimenteerd. Een jaar na corona! Ik ben derdejaars bedrijfskunde in Rotterdam. We leren hoe bedrijven innoveren en snel hun ideeën opschalen. Nou, de universiteit moet zelf misschien eens die colleges volgen. Waarom worden er niet meer lege gebouwen opengesteld zodat we elkaar weer kunnen zien?

'Ik heb echt een klotejaar gehad. Vorig jaar zat ik de reiscommissie van STAR, onze studievereniging. We hadden een reis naar Zuid-Korea georganiseerd. Die ging niet door. Net zoals mijn uitwisseling naar Singapore, waar ik na de zomer een half jaar zou gaan studeren. Ik was zó teleurgesteld, maar zette de knop om. Nu zit ik in de organisatie van Case Club. Elk jaar komen studenten uit vijftien verschillende landen naar Rotterdam om problemen voor bedrijven op te lossen. Dat gaat nu digitaal. Leuk om te regelen, maar het gaat erom dat studenten van over de hele wereld elkaar écht ontmoeten.

'Steeds zei ik maar dat het wel goed met me gaat. Maar het lukt me niet meer om langer dan een kwartier achter mijn boeken te zitten. Ik loop tegen de muren op en zeg dat nu ook gewoon. Studeren, dat doe je met z’n allen. In de bieb een beetje zeiken over een lastig vak. Samen brak in de collegebanken zitten. Voor corona zag ik zoveel mensen. Spontaan. Op de campus, bij borrels of een feestje. Sommigen heb ik een jaar niet gezien. Hoe het met ze is? Ik weet het niet. Mijn wereld is heel klein geworden.'

Zenzi Moezel (22) kreeg al drie keer corona en ruikt alleen nog verrotting.

'Een jaar geleden kon ik dit gesprek even tussendoor op de fiets doen. Ik ben sportief, eet gezond en drink nauwelijks. Nu is alles een grote opgave.'

'Ik heb drie keer corona gehad. In maart vorig jaar voelde het als een nare longontsteking. Afgelopen september was ik weer flink ziek. Sinds november is de ziekte en de nasleep veel heftiger. Ik lig al meer dan vier maanden in bed. Elke dag koorts. Zweetaanvallen. Ik kan nauwelijks lopen. Douchen is ontzettend inspannend. Ik moet mijn moeder, die voor mij zorgt, vragen of ze de gordijnen dicht wil doen. Mijn reuk is van slag. Alles ruikt naar verrotting. Zelfs mijn shampoo ruikt naar kattenbak.

'Als ik tien minuten achter mijn laptop zit ben ik uitgeput. Ik ben gewend op hoog niveau te presteren. Lager dan een negen vond ik niet goed genoeg. Nu moet ik een zeven accepteren. In juli moet mijn rechtenstudie afgerond zijn. Ik wil geen vertraging oplopen. Dat zou voelen alsof ik twee keer word gestraft.

'Mijn omgeving begrijpt mij niet echt. Mensen vragen of ik wel genoeg vitaminepillen slik. Of zeggen dat ik moet werken aan zelfliefde. Ga zelf lekker vier maanden in je bed liggen en naar het plafond staren, denk ik dan.

'Soms heb ik depressieve momenten, paniekaanvallen. Wat nou als ik het nóg een keer krijg? Dan wordt het zwart voor mijn ogen en krijg ik ineens geen lucht meer.

'Ik focus op wat ik wél kan. Het is niet te doen om geen doel te hebben in je leven. Als ik mijn leven vergelijk met vroeger, dan gaat het niet goed met mij, maar het gaat wel beter dan twee weken geleden. Ik weet dat ik een sterk persoon ben. Ik kom hier uit.'