Woensdagavond verschuift de omstreden avondklok naar tien uur. Maar houden we ons überhaupt nog aan die maatregel? Niet altijd. Redacteur Puck Sie ging 's avonds op pad in Amsterdam en zag bewoners ermee worstelen. Vanaf kwart voor negen lijkt de wereld vooruit te spoelen, doen stoplichten er niet meer toe en kijken bezorgers lachend om zich heen: ‘Ineens fietst iedereen zo hard als ik’.
Om 20.59 uur valt de voordeur met een doffe klap in het slot. Op tijd binnen, maar buiten adem. In mijn rugtas zit een doos met een onaangeroerde pizza. Het etentje bij vrienden werd om kwart voor negen opgebroken, net nadat de pizzakoerier aanbelde. Die avondklok is nog even wennen.
Sinds zaterdag 23 januari geldt in heel Nederland een avondklok van negen uur 's avonds tot half vijf 's ochtends. Voor het eerst sinds de spertijd in de Tweede Wereldoorlog is het verboden om 's avonds op straat te zijn. Woensdagavond schuift de avondklok met een uur op. Door de zomertijd is het een uur langer licht en dan gaan mensen meer naar buiten.
De maatregel bleek omstreden. In januari liepen protesten tegen de avondklok op verschillende plekken in het land uit op rellen. Ook op politiek niveau is er tegenstand. Zo wilden burgemeesters de avondklok verschuiven, en zei D66-leider Sigrid Kaag dat de maatregel 'er snel af moest'. Zelfs de rechterlijke macht oordeelde erover: het hof hield hem uiteindelijk in stand. Vorige week schreef de politie 6423 boetes uit voor het overtreden van de avondklok, vijfhonderd meer dan de week ervoor.
Niet iedereen luistert naar de avondklok. In Wageningen maken studenten een sport van rennen voor de politie, schreven NRC en Trouw. De Amsterdamse student Elisabeth (20) kent de verhalen. 'Inmiddels weten we hoe de avondklok moeten omzeilen. Je blijft slapen, rent over straat of pakt een Uber. Die worden niet aangehouden.' Ze houdt zich ook niet altijd aan de regel. 'Als je vijf keer naar een feestje gaat en één keer wordt gepakt, dan is die boete niet eens zo hoog. Ik heb geen schijt aan corona, maar ik mis het sociale contact met anderen.'
‘Inmiddels weten hoe we de avondklok moeten omzeilen. Je blijft slapen, rent over straat of pakt een Uber.’
Toch blijven Nederlanders over het algemeen netjes binnen 's avonds, blijkt uit gegevens van Resono. Het databedrijf meet met sensoren de drukte op straat in grote steden. Sinds 23 januari daalt het aantal verkeer- en vervoersbewegingen om negen uur op straat flink.
Alleen het weer heeft impact op ons gedrag, ziet Resono. Als de temperatuur in het weekend van 22 februari warmterecords breekt, registreren zij meer beweging op straat dan anders na het ingaan van de avondklok. Ook ziet het bedrijf een klein opwaarts 'hobbeltje' rond tien uur in hun grafieken. Hondenbezitters, denkt Resono. In januari stijgt de vraag naar leenhonden opeens, zien hondenuitlaatservices. Zij vermoeden dat creatievelingen een uitzondering op de avondklok willen benutten: een aangelijnde hond uitlaten.
Stadbewoners halen door de avondklok meer capriolen uit. Het rode stoplicht op de drukke kruising in de Amsterdamse Pijp had er net zo goed níét kunnen staan. Fietsers racen om 20.47 uur hijgend en zonder te kijken het kruispunt over. Het geluid van een fietsbel snerpt door de lucht. Op de hoek van het Museumplein leunen drie maaltijdbezorgers op het stuur van hun fiets. Ze joelen naar de fietsers. ‘Nog even, kom op!’
Mink Bridié (22) zet zijn oranje bezorgtas neer. Hij draagt een bijpassend oranje windjack van zijn werkgever Thuisbezorgd. In januari ontstond op Marktplaats een levendige handel in personeelskleding van bezorgdiensten, aangeprezen als 'ideaal om de avondklok te omzeilen'. Maaltijdbezorgers mogen 's avonds doorwerken. 'Collega's zijn rond die tijd ook vaker gecontroleerd dan nu. Dat zou daar best mee te maken kunnen hebben', zegt Bridié. Zelf heeft hij zijn werkgeversverklaring nog nooit hoeven laten zien.
Vanaf half negen neemt het aantal bestellingen af, zegt Bridié, terwijl hij het dan drukker ziet worden op straat. 'Het is best grappig om al die mensen zo te zien haasten. Normaal haal ik op mijn elektrische fiets altijd iedereen in, maar nu fietst iedereen om kwart voor negen opeens even hard als ik.'
Ook op andere plekken in het verkeer verandert de avondklok ons gedrag. De ritprijs is hoger omdat de vraag is toegenomen, meldt Uber op vrijdagavond om 20.48 uur. Als de vraag naar taxi's toeneemt, en het aantal beschikbare auto's niet, dan stijgt de prijzen van de taxidienst. Een uur geleden kostte een rit van de Amsterdam-Zuid naar Oud-West nog €9,62. Nu is dat €20,47. Na het ingaan van de avondklok daalt de prijs weer. Maar om daarop te wachten? De keuze tussen een dure taxirit of een boete van €95 is snel gemaakt.
's Avonds naar het theater, café of een goede vriend kan niet meer. Tv-kijken wel. Sinds de corona-uitbraak kijken we meer televisie en de avondklok doet daar nog een schep bovenop. Uit gegevens van Stichting Kijkonderzoek blijkt dat gemiddeld ruim half miljoen mensen meer tussen negen en twaalf uur ‘s avonds op de bank voor de buis hangen, 5.333.000 kijkers in totaal. Ze kijken gemiddeld ook wat langer: een uur in plaats van 53 minuten.
In de huiskamer van Richard Hakkenes en Vimala Nijenhuis en hun dochters wordt fanatiek geklaverjast. 's Avonds doen ze spelletjes en vanaf volgende week zullen ze de tv afstemmen op The Voice Kids, vertelt Nijenhuis. Een late wandeling met de hond maken ze nu alleen, en pas belde hun oudste dochter om negen uur dat ze verdwaald was in stadsdeel West, maar verder gaat de avondklok vaak aan het gezinsleven voorbij.
In het licht van de straatlantaarns in het Westerpark zijn bokszakken aan platen vastgebonden en klinkt popmuziek uit een speaker. Dit is sportschool Bootcamp Tai van Mohamed Taibi. 'Door de avondklok heb ik mijn kickbokslessen moeten inkorten', vertelt Taibi. Hij heeft het onverminderd druk, volgende week begint hij met nieuwe trainers inwerken. 'Mensen willen gewoon lekker blijven bewegen'.
Hannah Norman en Pleun Hamers — allebei in sportkleding, haren in een staart — wikkelen bandages om hun polsen. Ze vinden het niet spannend om deze les te komen boksen, die vlak voor de avondklok eindigt. 'Ik woon dichtbij', zegt Hamers. 'En dit is ongeveer de enige sociale activiteit die ik nog heb', vult Norman lachend aan.
Als de laatste doffe klappen op de bokszakken klinken, vraagt Norman hoe laat het is. Kwart voor, klinkt het antwoord. 'Oké, ik ben in een kwartier thuis, moet lukken', zegt Norman. Binnen tien minuten zijn alle sporters verdwenen en ruimt trainer Taibi de laatste sportattributen op.
Vrijdagavond, 21.30 uur. Normaliter is het Leidseplein dan van aangeschoten feestgangers, nu rijdt er alleen een politieauto. Die stopt naast de redacteur. Het raampje zakt. Werkgeversverklaring in de aanslag, denkt de redacteur. De agente op de bijrijdersstoel werpt een blik naar buiten. 'Goedenavond! Geen zorgen hoor, we kijken even op onze telefoon waar we moeten zijn.'
Op politieauto's en enkele hondenbezitters na is niemand op straat. Alleen uit een open raam op de Albert Cuypmarkt klinkt geroezemoes en muziek. Hier valt niet te merken dat de politie vorige week meer avondklokboetes uitschreef. De meeste voordeuren zijn vandaag al voor het laatst in het slot gevallen.
De volledige namen van de geïnterviewden zijn bij de redactie bekend.
