Het zijn aanlokkelijke tijden voor young professionals. De verhitte arbeidsmarkt biedt ze grote kansen. Talentenscouts en recruiters hengelen schaamteloos naar talentvolle twintigers en dertigers, met veel transfers tot gevolg. Exacte cijfers ontbreken, maar wie om zich heen kijkt bij bedrijven en organisaties vindt vrijwel overal één of meer afdelingen met serieuze onderbezetting door het vertrek van collega’s. En het eind lijkt nog niet in zicht.

Onrust in de markt

‘De huidige krapte geeft enorme onrust in de markt’, ziet leiderschapsexpert/-coach en gedragswetenschapper Ben Tiggelaar. ‘En dat geldt niet alleen voor young professionals die opeens voor grote keuzes worden gesteld. Feitelijk geldt het voor iedereen: in de zakelijke dienstverlening vertrok het afgelopen jaar een op de drie mensen naar een andere baan. Zelfs als jij niet hopt en prima op je plek zit, heb je daar toch last van. Je moet gaten dichtlopen, taken van vertrokken collega’s overnemen en nieuwkomers inwerken, als die al te vinden zijn.’ Overstappers veroorzaken zo een sterk ripple-effect, tot ver buiten de organisatie. Tiggelaar: ‘Achterblijvers raken overbelast, maar ook toeleveranciers en afnemers worden erdoor geraakt. Heel de keten heeft er last van.’

‘De kunst is om voorbij die glanzende leaseauto, die overstappremies en die eervolle job te kijken’

Voorbij de leaseauto

Voor de talentvolle professionals is de krapte op de arbeidsmarkt gunstig. Dat biedt kansen om grotere stappen te zetten dan voorheen. Maar hoe weet je wanneer het daarvoor tijd is? En hoe ga je als felbegeerde high potential om met alle aanbiedingen via je LinkedIn-profiel? Tiggelaar: ‘De kunst is om voorbij die glanzende leaseauto, die overstappremies en die eervolle job te kijken of de aangeboden baan écht iets voor jou is. Daarvoor moet je jezelf kennen: wat vind je echt belangrijk in je werk? En ook: wat zijn je sterke kanten? Als je dat niet weet, kun je niet beoordelen of het een slimme stap is.’

Dollartekens

Net als Tiggelaar ziet ook loopbaancoach Dimitri Boekelman van Yacht de groeiende verleidingen waarin jonge talenten worden blootgesteld. Samen met zijn collega’s helpt hij zo’n driehonderd professionals met ontwikkeltrajecten en loopbaanbegeleiding. ‘Er wordt op jongere leeftijd al hard aan mensen getrokken. Sommigen krijgen daar stress van, maar minstens zo vaak zie ik vooral dollartekens. Logisch, want het streelt je ego als een bedrijf zegt: we willen je graag hebben.’

Risico’s ziet Boekelman vooral als kandidaten te snel willen toehappen. ‘Je moet niet overstappen om het overstappen. Als jij vooraf niet goed nadenkt welke kwaliteiten je hebt en of je die daar kunt inzetten, dan ben je een bal in een flipperkast. Dan zit je voor je het weet met een goed salaris in de verkeerde baan, op een plek in je leven waar je niet gelukkig wordt. Neem je die moeite wél, dan is zo’n aanbod geen verleiding maar mogelijk een goeie move.

Boekelman helpt professionals bij die verleidingen en de keuzes die ze voorgeschoteld krijgen. Zijn rol is als die van de Wegenwacht, zegt hij zelf. ‘Als jij onderweg bent en een issue krijgt met je auto, komt de Wegenwacht je helpen. Die vraagt niet waar je heen gaat of waarom, die helpt jou gewoon zodat jij verder kunt. Zo werken mijn collega’s en ik ook.’

‘Vanuit een krijtstreep met een dik salaris stapte hij in een blauwe overall met onzekere inkomsten – maar wel dolgelukkig’

Van krijtstreep naar overall

Een voorbeeld uit zijn praktijk is snel gevonden: ‘Een tijdje geleden coachte ik een trainee die biologie had gestudeerd maar de IT in was gegaan. Hij wilde graag een baan in big data en zaadveredeling. Maar vooral wilde hij twee keer zoveel gaan verdienen. Dat laatste is hem gelukt, maar dat eerste niet. Dan vraag ik me af: is hij daar écht gelukkiger van geworden?’ Andersom gebeurt gelukkig ook. ‘Ik begeleidde een risk manager bij een bank die na een paar keer praten besloot te gaan doen wat hij echt het allerliefste deed: oude Engelse auto’s importeren. Vanuit een krijtstreep met een dik salaris stapte hij in een blauwe overall met onzekere inkomsten – maar wel dolgelukkig.’

‘Als je bij belangrijke keuzes die op je pad komen drie vragen stelt, kun je met vertrouwen je oordeel vormen’

Leidinggevende posities

Gretigheid en de bekoring van de mooie primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden kunnen bedwelmend werken. Tiggelaar ziet dat regelmatig misgaan, met name als jonge mensen te snel in leidinggevende posities komen. ‘Wil je een stap vooruit kunnen maken in carrièreperspectief en beloning, dan kan dat vaak alleen in een leidinggevende functie. Terwijl lang niet iedereen dat in zich heeft of daadwerkelijk wil. Het risico is dat werkgevers jonge medewerkers met ambitie veel te snel in een leidinggevende positie zetten. Gevaarlijk, want goed leidinggeven is echt moeilijk. Niet voor niks is 67 procent van alle Nederlanders ontevreden over hun directe chef.’

Een systeemfout, vindt Tiggelaar. Veel belangrijker dan het salaris is volgens hem die andere vraag: wat wil ik werkelijk? Wat motiveert mij langdurig? ‘Het antwoord daarop ontdek je pas als je goed bij jezelf te rade gaat. Motivatie is cruciaal, maar is ook een complex en vaak instabiel fenomeen. Als jij vier weken achter elkaar tachtig uur hebt gewerkt, zul je ‘meer vrij’ belangrijk vinden. Als je groter wilt wonen en een hogere hypotheek wilt afsluiten, zal salaris belangrijker zijn. En als jij net een geslaagd project hebt afgerond en iedereen is apetrots op je, dan wil je dát vaker. Motivatie wordt sterk gestuurd door de omstandigheden.’

‘Je leert door juist in het diepe te springen’

Nina Rusch is werkzaam als Project Engineer via Yacht: ‘Toen ik met anderhalf jaar werkervaring werd gevraagd om tijdens mijn eerste interim-opdracht bij Yacht een leidinggevende rol te vervullen, had ik dat totaal niet verwacht. Toch besloot ik deze kans met beide handen aan te grijpen. Ik ben ervan overtuigd dat je leert door juist in het diepe te springen, je kans te wagen en nieuwe ervaringen op te doen. Jezelf vernieuwen en groeien hoef je gelukkig niet alleen te doen. Je kan altijd hulp vragen. Via Yacht schakelde ik zelf een ervaren coach in. Ik vind het fijn dat je weet dat je altijd iemand hebt die met je meedenkt en waarmee je kan sparren over je leidinggevende skills.’

‘Mijn coachingstraject begon alleen niet met leren van leidinggeven. Het begon met het leren kennen van mezelf. Wie ben ik? Wat wil ik? En wat vind ik belangrijk? Achteraf heel logisch. Als je snapt waar je voor staat en waarom je handelt zoals je handelt, maak je keuzes veel bewuster. Je weet hoe je over bepaalde zaken denkt en kan zo jouw visie veel overtuigender op een ander overbrengen. Vanuit die basis kan je bouwen aan je leiderschap.’

Drie vragen

De sleutel tot het maken van goede keuzes is: jezelf onderzoeken op je duurzame motivatiebronnen. Dat doe je heel simpel met drie vragen, aldus Tiggelaar. ‘De eerste is: Waar geloof ik in, wat vind ik belangrijke waarden in het leven? Die vraag draait om autonomie. De tweede is ‘Wat zijn mijn sterke punten: waar ben ik goed in, waar krijg ik energie van en wat zou ik méér willen doen? Die gaat over je competenties. De derde is: Wat waarderen mijn dierbaren om me heen, mijn partner, familie en heel goede vrienden? Dat is de verbondenheidsvraag. Als je die antwoorden van jezelf weet, en bij belangrijke keuzes die op je pad komen die drie vragen stelt, kun je met vertrouwen je oordeel vormen. Als je er de tijd voor neemt, ben je in twee weken een eind.’ Snel genoeg om die ogenschijnlijk mooie nieuwe kans goed te overdenken.

Generaties

Boekelman ziet opvallende verschillen tussen de huidige twintigers en vroege dertigers en eerdere generaties. ‘Met mijn 55 jaar vind ik het doodnormaal om 40 uur te werken, maar de meeste 22- tot 28-jarigen om mij heen vinden 32 uur wel genoeg. Ze kijken kritischer naar hun groei en ontwikkeling, naar werk en privé. Dat begint al op hogescholen die niet alleen op kennis en prestaties en productie inzetten, maar ook op balans, op samenwerken en ontwikkelen. Zo sijpelt die ook het bedrijfsleven in.’

‘Hard skills zijn een hygiënefactor, soft skills maken het verschil’

Soft skills

In het verlengde daarvan signaleert Boekelman een groeiende aandacht voor soft skills. ‘Dat is volgens mij de grootste trendbreuk bij de huidige generatie: hard skills zijn een hygiënefactor, soft skills maken het verschil. Kun jij samenwerken? Kun je enthousiasmeren en bruggen slaan? En kun je kritisch in de spiegel kijken en je gedrag bijsturen? Dat zijn cruciale vaardigheden. Immers: als jij een goed verstand hebt, kan ik je alles leren. Maar als ik je niet in beweging krijg…’

Volgens Boekelman is het groeiende belang van soft skills onderdeel van een brede maatschappelijke beweging. ‘Om het in organisaties en in de steeds drukkere maatschappij samen goed te kunnen houden, zijn soft skills van levensbelang. Ik vind dat een goede zaak. Je ziet het om je heen en in het nieuws: als mensen niet in overleg willen, niet willen praten en luisteren, dan wordt het heel moeilijk om elkaar te vinden. Die uitdaging wordt steeds groter.’

Ontwikkelen moet

Zulke drastische stappen klinken romantisch. Zijn ze ook verstandig? ‘Jobhoppen, een tijdje interimmen, zzp’en of het roer totaal omgooien kan heel verstandig zijn’, vindt Boekelman. ‘Als je niet op je plek zit, heb je niks te verliezen. In de huidige markt vind je snel genoeg iets anders. Maar als je nieuwe werkgever vaag blijft over wat hij wil investeren in jouw ontwikkeling zou ik voorzichtig zijn. Want ontwikkelen moet, zeker in ons huidige onderwijssysteem waar je al op je dertiende je profiel moet kiezen en op je zeventiende je opleiding. Dan is de kans levensgroot dat je werkelijke roeping toch nog ergens anders ligt. Zoals ik zelf ooit economie ging studeren omdat ik dacht dat ik dan goed ging verdienen, maar er totaal niet gelukkig van werd. Hoe eerder je op het juiste spoor zit, hoe minder het aanvoelt als werken en hoe beter je er in wordt.’

Purpose

Speelt de purpose van merken en bedrijven een grote rol bij die afweging? Boekelman weet zeker van wel. ‘Jongeren zijn daar bewust mee bezig, veel meer dan eerdere generaties. Ze willen niet werken bij een bedrijf dat kogels maakt, of tabak, of dat niet bewust is van carbon footprint. Daardoor komen bedrijven met een positieve purpose ook makkelijker aan goed personeel. Denk aan Lightyear: daar wil iedereen werken, desnoods voor minder geld. Zij denken: als ik daar eenmaal binnen ben, komt dat hogere salaris na de scale-up fase wel.’

Persoonlijk leiderschap in de praktijk: 11 tips om het beste uit jezelf te halen

In de whitepaper ‘Succesvol persoonlijk leiderschap - haal het maximale uit jezelf én je carrière’ lees je hoe je als young professional het maximale uit je carrière kunt halen. Denk aan de learnings van anderen, tips & tricks en handige handvatten en modellen die je kunt gebruiken bij het ontwikkelen van jouw carrière. Zoals deze 11 tips waarmee je werkt aan jouw persoonlijke ontwikkeling en leiderschap, en die in de whitepaper nader worden toegelicht.