Nederlanders vinden ook na wereldwijde verontwaardiging over de Panama Papers in 2016 ongehinderd hun weg naar belastingparadijzen zoals de Seychellen, Liberia en Belize om hun bezittingen te stallen. Ze worden geholpen door Nederlandse tussenpersonen die zich onttrekken aan het toezicht van De Nederlandsche Bank.

Dat blijkt uit onderzoek van Het Financieele Dagblad, dagblad Trouw en onderzoeksplatform Investico, die toegang hebben tot de Pandora Papers. Deze verzameling gelekte documenten is in handen van het onderzoekscollectief ICIJ.

In de data figureren ten minste 944 Nederlanders die geld en bezit hebben verhuisd naar ‘hoogrisicolanden’ en zich zo kunnen verhullen voor de fiscus of schuldeisers. In de Pandora Papers figureren relatief veel consultants en IT-professionals, naast horecaondernemers en één Amstelveense tandartspraktijk. Een deel van hen maakte de afgelopen vijf jaar die stap.

Pandora Papers

Meer dan 600 journalisten wereldwijd hebben onderzoek gedaan naar geheime offshorestructuren die via belastingparadijzen zijn opgezet. In samenwerking met Trouw en onderzoeksplatform Investico schreef het FD een reeks artikelen over de Pandora Papers, een nieuw journalistiek datalek van het ICIJ.

Een zorgelijke ontwikkeling, vindt Rob Bastiaan van AMLC, het antiwitwascentrum van de fiscale opsporingsdienst Fiod. ‘De gemiddelde Nederlander heeft in Liberia of de Seychellen weinig te zoeken. Liberia staat alom bekend als land waar je heel veel kunt bereiken als je maar geld schuift.’

Trustkantorenexpert en advocaat Melis van der Wulp van Libertas Advocaten bevestigt desgevraagd dat in Nederland dienstverleners actief zijn die zonder vereiste vergunning trustdiensten leveren. Een bekend patroon is volgens hem dat de Nederlandse adviseurs samenwerken met buitenlandse partijen en dat de trustdiensten buiten Nederland worden verricht. ‘Hun wijze van dienstverlening onttrekt zich aan het toezicht van De Nederlandsche Bank, die zo bovendien lastig bewijs kan verzamelen.’

Belastingfraude

Een van personen die opduiken in de gelekte documenten is projectontwikkelaar Willy W., die met zijn bedrijf Megahome in Nederland betrokken is bij negen faillissementen en door het Openbaar Ministerie wordt verdacht van witwassen en belastingfraude. Hij laat ongeveer een kwart miljard euro aan schulden achter, maar blijkt buiten medeweten van zijn curator nog wel een vennootschap te hebben staan op de Seychellen. Ook IT-ondernemer Reinier van E., die door de Fiod sinds 2020 wordt verdacht van belastingfraude, bezit een vennootschap in dat land.

De twee bovengenoemde ondernemers blijken naar de archipel in de Indische Oceaan te zijn geleid na bemiddeling van het Brabantse advieskantoor Inco. Dat hielp in totaal meer dan honderd Nederlanders aan offshorebedrijven op de Seychellen en Belize. Voor sommigen van hen regelde Inco een extra stap via Liberia of de Amerikaanse staat Delaware. Ook branchegenoot RPS Legal uit Amsterdam heeft voor verschillende klanten bedrijven in de Seychellen laten opzetten.

Onfortuinlijk

Doordat Inco en RPS hun dienstverlening op geraffineerde wijze afbakenen, zouden de bureaus formeel geen trustkantoor zijn, en niet hoeven te voldoen aan de Nederlandse trustwet die de afgelopen jaren flink is aangescherpt. Inco-oprichter en eigenaar Dennis Vermeulen benadrukt in een reactie dat hij slechts bemiddeld heeft in de oprichting van buitenlandse firma’s, niet in de verkoop ervan. Die bemiddeling zou niet onder de trustwet vallen, zegt hij.

Gevraagd naar de hulp die Inco heeft geboden aan klanten die verdacht worden van strafbare feiten zegt Vermeulen: ‘Dit is erg onfortuinlijk om te horen, maar dit komt helaas bij vrijwel alle financiële dienstverleners wel eens voor.’ Vermeulen stelt sinds medio 2017 niet meer te bemiddelen voor klanten, en ook Rolf Rothuizen van RPS zegt al jaren geleden te zijn gestopt.

Fragmentarisch

Toezichthouder DNB is de afgelopen jaren wel opgetreden tegen dienstverleners zonder vergunning. Zo zijn vorig jaar acht formele maatregelen opgelegd vanwege illegale trustdienstverlening, zo zegt de toezichthouder in een reactie. Het gaat om boetes en lasten onder dwangsom. Daarnaast zijn de afgelopen jaren in meer dan dertig gevallen de illegale activiteiten gestopt zonder oplegging van maatregelen.

Ton Scholing, hoofd van antiwitwascentrum AMLC, zegt dat de opsporing in veel gevallen voorbijgaat aan tussenpersonen. 'Zij komen in fraude- of witwaszaken vaak slechts fragmentarisch voor. Je ziet pas hoe belangrijk ze zijn als je meerdere zaken op één hoop gooit.'

Het ministerie van Financiën toonde zich daarnaast afgelopen zomer bezorgd over het aandeel van illegale trustdienstverleners die in Nederland actief zijn, na publicatie van een kritisch rapport van bureau SEO. Demissionair minister Wopke Hoekstra uitte daarop ‘twijfels over de toegevoegde waarde van een sector die een zeer hoog integriteitsrisico oplevert en grote moeite heeft om de wetgeving na te leven’.