Nederlandse bedrijven moeten zich verantwoordelijk voelen voor de uitstoot van hun product in de gehele keten. Dat schrijft de denktank Denkwerk, opgericht door bedrijvenveteranen Frans Blom en Hans Wijers, donderdag in een nieuw rapport.
Bedrijven die hun producten maken in lagelonenlanden waar milieuregels vaak minder streng zijn, moeten zich verantwoordelijk voelen voor de klimaatschade die dat veroorzaakt. Als het gaat om duurzaamheid, mag een rijk en dichtbevolkt land als Nederland, dat veel producten importeert, niet met de vinger wijzen naar grote vervuilende landen als China en India. Het bedrijfsleven moet zelf de klimaatvoetafdruk van de hele productieketen verminderen.
Dat schrijft de denktank Denkwerk in een donderdag gepubliceerd rapport. Bij deze organisatie zijn topmensen aangesloten uit bedrijfsleven, de politiek en wetenschap, zoals Frans Blom, voormalig managing partner van strategisch adviesbureau BCG, Hans Wijers, president-commissaris bij ING en voormalig topambtenaar Bernard ter Haar.
Veel Nederlandse ondernemingen halen nu grondstoffen of halffabricaten uit China, het land met de meeste broeikasgasuitstoot ter wereld. Ondernemingen zeggen nu te gemakkelijk dat er weinig te doen is aan de manier waarop hun producten in vervuilende landen worden gemaakt. Zij moeten druk uitoefenen op die landen of naar duurzame alternatieven zoeken, meent de denktank.
De Europese Commissie wil een wet invoeren die bedrijven verplicht mensenarbeid en milieuvervuiling in de hele productieketen te voorkomen, maar de wet is door discussie over hoe streng deze moet zijn vertraagd. Een voorstel voor een richtlijn staat, na in 2021 meermaals te zijn uitgesteld, nu gepland voor 15 februari. De denktank roept het bedrijfsleven echter op hier zelf stappen in te nemen.
Rijke Europese landen, waaronder Nederland, hebben historisch gezien het meeste uitgestoten en hebben de financiële middelen beschikbaar om alle transities naar een duurzame wereld waar te maken, concludeert het rapport. Het huidige klimaatdoel, de EU wil in 2030 55% broeikasgassen reduceren, zou volgens deze 'fair share'-theorie aangescherpt moeten worden naar 90% in 2030.
De organisatie waarschuwt dat naast bedrijven ook burgers en politici zich veel verantwoordelijker moeten voelen voor een duurzame wereld. Klimaatbeleid is te veel gericht op het terugdringen van broeikasgassen en het tegengaan van klimaatverandering. Er zijn meer transities, die ook in het beleid meegenomen moeten worden, zoals een ander voedselpatroon en meer hergebruik van materialen.
Zo is een vleestaks onvermijdelijk om de consumptie van rood vlees te reduceren. Andere maatregelen zijn het intrekken van belastingkortingen voor vervuilende industrie en het normeren van een minimum aan recyclebare grondstoffen in producten. Ook pleit de denktank voor het investeren in herstelmaatregelen, zoals herbebossing en investeringen in technologie om CO2 uit de lucht te halen.
'Er is zo lang gewacht met effectief klimaatbeleid dat de benodigde schaal en versnelling van de uitvoeringsopgave inmiddels gigantisch is, en radicale maatregelen onvermijdelijk zijn geworden', aldus het rapport. Het nieuwe coalitieakkoord, waarin €60 mrd wordt uitgetrokken om de komende tien jaar de stikstof- en klimaatcrisis aan te pakken, is weliswaar bemoedigend, maar de maatregelen zijn niet concreet en radicaal genoeg.
De denktank spreekt van de 'negen planetaire grenzen', die maken dat de planeet leefbaar is voor mens en dier. Een theorie ontwikkeld door het Stockholm Resilience Center. Dan gaat het bijvoorbeeld ook om het in stand houden van biodiversiteit. Met acht van de negen grenzen gaat het nu slecht tot zeer slecht, concludeert Denkwerk.
