Rijkswaterstaat weet niet waar zijn metaalafval met giftige stoffen zoals chroom-6 blijft. Uit onderzoek van het FD blijkt dat dit vervuilde schroot wordt aangeboden als schoon schroot, wat gezondheidsrisico's oplevert. Ook is een deel aangeboden aan Tata Steel, dat eerder al in opspraak kwam vanwege schadelijke uitstoot.
Staal met giftige verflagen, afkomstig van Rijkswaterstaat, verdwijnt op de reguliere schroothoop. Staatsbedrijven ProRail en Tennet laten van afgedankt materiaal zoals hoogspanningsmasten de giftige stof chroom-6 gecontroleerd verwijderen. Rijkswaterstaat doet dat niet.
De onlangs gesloopte Lekbrug bij Vianen is zo ten dele van de radar verdwenen. Het staal met chroom-6, dat roestvorming voorkomt maar bij inademing onder meer kanker kan veroorzaken, is door het recyclebedrijf deels vermengd met gewoon schroot. Daarna kan het getransporteerd, verwerkt en omgesmolten worden zonder dat iemand nog zicht heeft op het chroom-6.
De gang van zaken rond de Lekbrug staat niet op zichzelf. Het vermengen van vervuild en schoon schroot is aan de orde van de dag, aldus kenners. De meldplicht hiervoor — die werkgevers in staat moet stellen om risico's te beoordelen en maatregelen te nemen — wordt slecht nageleefd.
Als het chroomschroot onder de radar verdwijnt, kunnen mensen er onbewust aan blootgesteld worden. Bij NS en Defensie zijn in het verleden medewerkers ziek geworden nadat zij zonder goede beschermingsmiddelen met chroom-6-houdend materiaal hadden gewerkt.
Rijkswaterstaat zegt dat het materiaal van de Lekbrug naar een 'erkende verwerker' is gebracht. Onderzoek van het FD leert dat die verwerker, Jansen Recycling, het materiaal heeft geleverd aan Tata Steel voor omsmelting. De staalfabrikant, die het beleid heeft om geen materiaal met chroom6-coating in te kopen, heeft bij steekproeven tweemaal resten van de Lekbrug uit schrootzendingen gevist, maar zegt niet te kunnen uitsluiten dat er alsnog chroomschroot is meegesmolten. Volgens Jansen voldeed de levering aan de norm.
Verontreinigd schroot in de staalproductie kan bij Tata leiden tot meer 'ongewone dakemissies', uitstoot waarin onder meer lood, kwik en chroom is gemeten. Zulke uitstoot vindt bij Tata vijf tot vijftien keer per maand plaats, aldus de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied. Volgens de staalfabrikant worden die dakemissies echter niet veroorzaakt door schroot met chroom-6.
Wat Rijkswaterstaat doet, is niet illegaal. Maar omdat de dienst slechts het minimale doet, blijven mogelijke gezondheidsrisico's door systematisch ongezien hergebruik van vervuild schroot bestaan.
Anders dan Rijkswaterstaat, doen staatsbedrijven ProRail en Tennet meer dan wettelijk noodzakelijk is wegens hun zorgplicht als overheidsinstelling. Zij voeren metalen waarin mogelijk chroom-6 zit verwerkt af naar een duurdere verwerker, die het onder gecontroleerde omstandigheden verwijdert.
Rijkswaterstaat neemt Arbo-regels in acht bij de sloop, maar let niet op de verwerking van het staal. Het stelt dat met de eis voor afvoer naar een 'erkende verwerker' het staal in handen komt van een partij die de juiste vergunningen en expertise heeft. Het toezicht is aan omgevingsdiensten en de Inspectie Leefomgeving en Transport, verklaart het agentschap tegenover het FD. 'Rijkswaterstaat heeft geen inzicht, dit is juridisch niet haalbaar en praktisch niet te organiseren, wanneer en naar wie en in hoeveel deelpartijen de Jansen Recycling Group dit staal doorgeeft.'
Rijkswaterstaat wist niet dat de Lekbrug als 'gewoon schroot' bij Tata is aangeboden. 'Dit is een zaak tussen de erkend verwerker en de handhavende autoriteiten.'
Landelijke en regionale toezichthouders hebben amper zicht op de afvalstroom. Het volgen van het chroomschroot is lastig omdat het meestal niet wordt bestempeld als gevaarlijk, zegt een ILT-woordvoerder. En omdat bij de stalen Lekbrug de hoeveelheid giftige stof onder de grenswaarde van 0,1% van de totale massa blijft, is het afval wettelijk gezien niet gevaarlijk.
'Het lijkt erop dat Rijkswaterstaat gekeken heeft of het voldoet aan de wet- en regelgeving en dat daarmee de verantwoordelijkheid stopt', stelt een expert die bedrijven adviseert over afvalstoffen, maar niet met naam genoemd wil worden. 'Je kan je afvragen of een overheidsorgaan niet meer moet doen. Als je zelf niet het goede voorbeeld geeft, hoe kun je dan van bedrijven verwachten dat ze ketenverantwoordelijkheid nemen?'
De schrootsector neemt die verantwoordelijkheid niet. Partijen uit de afvalbranche stellen dat chroomschroot simpel vermengd kan worden met regulier schroot en vervolgens verkocht wordt in binnen- en buitenland zonder de chroom6 te vermelden. De pakkans is nihil. 'Tata accepteert geen schroot met chroom-6. Er is dus een prikkel om het met schoon schroot mee te leveren', zegt een bron. 'Dan wordt het wel aangenomen. In de afvalwereld zijn het toch een beetje boefjes.' Een andere bron: 'In de afvalwereld wordt ook een beetje gerommeld. Het gaat toch om geld.'
