Deloitte heeft Ferdinand Grapperhaus aangesteld als nieuwe topman van zijn juridische dienstverleningstak. Dat bevestigt de accountants- en adviesorganisatie na vragen van het FD. De benoeming, per 1 februari, is aanvankelijk stilgehouden, in verband met de persoonlijke beveiliging van de oud-minister.

Grapperhaus zwaaide in januari 2022 af als minister van Justitie en Veiligheid. De CDA'er was voor die periode vooral bekend als arbeidsrechtadvocaat en hoogste baas bij advocatenkantoor Allen & Overy, een van de grote spelers op de Amsterdamse Zuidas. Nu stapt hij over naar de kant van de uitdagers van deze traditionele advocatenkantoren.

Deloitte heeft al jaren serieuze plannen om de concurrentie aan te gaan met de grote advocatenkantoren. Om dat kracht bij te zetten met een aansprekend uithangbord, trok het in 2020 voormalig Boekel de Nerée-boegbeeld Frederieke Leeflang aan. Zij vertrok echter eind 2021 alweer, om voorzitter van de raad van bestuur van de publieke omroep te worden. Sindsdien zocht Deloitte een vervanger.

Niet de enige

Deloitte is wat deze ambities betreft niet de enige van de big four accountants- en advieskantoren, ook EY en PwC koesterden ze door de tijd heen. De heilige graal was vaak de plek overnemen van de grote advocatenkantoren als naaste adviseur in grote en vertrouwelijke kwesties, en bij transacties bij de raad van bestuur van multinationals.

In de praktijk zijn die ambities vrijwel nergens nog succesvol. De kantoren hebben vooral laagwaardiger omzet binnengehaald, via onder meer contract- en arbeidsrecht en advieswerk bij kleinere transacties.

Marktkenners wijzen er daarbij regelmatig op dat de grote advies- en accountantskantoren er moeite mee hebben klinkende namen aan te trekken, en daarmee ook de echte topzaken. Nog altijd kiezen talentvolle juristen liever voor de Zuidas, en klanten in geval van paniek ook.

Consultant Willem Hengeveld, oud-managing partner van Houthoff, ziet in de benoeming van Grapperhaus exact dat wat Deloitte zoekt. 'Hij is zeker een boegbeeld waar medewerkers en partners op af zullen komen'.

Restrictief

De Nederlandse advocatuur is erg restrictief in het aangaan van samenwerkingen. De gedragsregels, opgesteld door Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA), verhinderen dat anderen dan advocaten zelf eigenaar zijn van een advocatenpraktijk. Bij Deloitte werken dan ook geen advocaten, alleen juristen. Grapperhaus' voorganger Leeflang ageerde openlijk tegen deze strikte beroepsregels.

Deloitte stelt met de oud-minister van Justitie iemand aan die deze lobby nog meer kracht moet kunnen geven, erkent ABN Amro sectoreconoom Han Mesters. 'Met Grapperhaus haalt Deloitte iemand binnen met goede politieke connecties.' Toch betekent dit volgens hem niet zomaar dat de toegang tot de advocatuur binnenkort een feit is voor consultants. 'Ik denk niet dat er politiek nu veel draagvlak voor dergelijke grote veranderingen is.'

Bedreiging uit criminele circuit

De benoeming komt op een gevoelig moment. Grapperhaus staat al enige tijd onder zeer strikte bewaking, na bedreigingen uit het criminele circuit. Een betrokkene noemt de aanstelling door Deloitte daarom 'stoer'. De bron verwijst daarmee naar de beveiligingscomplicaties. 'Deloitte had er ook van af kunnen zien.'

Grapperhaus kende geen onverdeeld succesvol ministerschap. Zo kwam hij tijdens de coronapandemie onder vuur te liggen wegens het niet naleven van de overheidsvoorschriften, op zijn besloten huwelijksfeest in 2020. Daar kreeg hij later een boete voor van €390. Al boekte Justitie onder zijn bewind ook een aantal belangrijke successen, zoals de aanhouding van topcrimineel Ridouan Taghi.

Ook was hij verantwoordelijk minister tijdens het debacle rond landsadvocaat Pels Rijcken. Notaris Frank Oranje, de voormalig topman van dat Haagse kantoor, had miljoenen van klanten achterover gedrukt. Grapperhaus bleek al bijna twee jaar op de hoogte van een Fiod-onderzoek naar een notaris bij Pels, maar meldde dat pas later aan de Kamer. Later bleek dat er ook geld van overheden was verduisterd, terwijl in eerste instantie dat niet het geval zou zijn.

Mondkapjesaffaire

Deloitte deed ook een veelbesproken onderzoek naar de mondkapjesaffaire rond Sywert van Lienden, die samen met twee compagnons tientallen miljoenen verdiende aan een deal met het zorgministerie van Grapperhaus' partijgenoot Hugo de Jonge.

Het overstappen van ministers naar het bedrijfsleven ligt gevoelig. Pas heel recent is besloten voortaan een afkoelperiode van twee jaar in acht te nemen bij het aangaan van nieuwe functies, die voortaan ook vooraf moeten worden voorgelegd. Dat geldt niet voor Grapperhaus.