Achter de torenhoge rookpluimen van industriële grootmachten als Sabic en OCI op het Limburgse Chemelot, huist in een hoekje van het terrein Avantium . Sinds 2011 ontwikkelt dit beursgenoteerde bedrijf, ooit ontstaan uit oliegigant Shell, hier zijn bioplastic op basis van suiker.

Het moet een duurzaam alternatief worden voor het fossiele plastic waar grote bedrijven nu nog afhankelijk van zijn. 'Eerst voelden we ons nog wel een beetje een vreemde eend in de bijt', zegt topman Tom van Aken, refererend aan de petrochemische industrie om hem heen. 'Maar ondertussen hebben we ons plekje hier wel gevonden.'

Met allerlei zilverkleurige buizen, slangen en vaten in hoge glazen kasten, doet de proeffabriek van Avantium meer denken aan een enorme laboratoriumopstelling. En in feite is het dat ook. Het afgelopen decennium ontwikkelde het bedrijf hier de techniek om bioplastic PEF te maken, of preciezer de grondstof FDCA uit suiker. Het was testen, testen, testen, totdat de technologie geperfectioneerd was.

Bij al dat testen gingen de kosten jarenlang voor de baten uit. Alleen de verkoop van katalysesystemen aan de raffinage-industrie drukten de miljoenenverliezen enigszins. Over 2021 leed Avantium een verlies van €24,4 mln. De koers van het bedrijf zakte ook behoorlijk terug. Van de introductiekoers in 2017 is ondertussen de helft over.

Dat moet de komende jaren omgedraaid worden. Avantium hoopt zijn bioplastictechnologie te gelde te maken. Honderden kilometers verderop, in het Groningse Delfzijl, bouwt het bedrijf zijn FDCA-fabriek. Het skelet staat inmiddels. Volgend jaar moet hij draaien. Met de bouw is €150 mln gemoeid, plus 20% onvoorziene kosten. Door hogere bouw- en materiaalkosten valt de oplevering duurder uit.

Zwarte cijfers

De fabriek die in Delfzijl komt, is een uitvergrote versie van de proeffabriek op Chemelot, legt Van Aken uit. De productie van omvangrijkere volumes is cruciaal voor Avantium, om aan te tonen dat zijn technologie voor duurzaam plastic ook op commerciële schaal haalbaar is.

Dat moet het bedrijf naast zijn aandeelhouders en klanten — waaronder luxemerk LVMH en bierbrouwer Carlsberg — vooral laten zien aan chemiebedrijven en andere plasticproducenten. Avantium heeft zelf namelijk niet de ambitie om grote volumes te draaien. Dat moeten bestaande chemische grootmachten gaan doen. Die hebben het vermogen om een productie van honderdduizenden of miljoenen ton plastic per jaar te dragen, volumes die normaal zijn in de plasticwereld. Ter vergelijking: in Delfzijl is dat slechts 5000 ton per jaar.

Avantium moet daarbij gaan verdienen aan licenties op zijn technologie, die wordt geleverd aan grote plasticproducenten. 'De fabriek in Delfzijl aanzetten is niet genoeg om structureel zwarte cijfers te draaien', benadrukt Van Aken. 'Daar zullen licenties voor nodig zijn.' Naar verwachting zal de eigen fabriek een omzet van €40 mln à €50 mln per jaar opleveren.

Avantium besteedt daarom ook een groot deel van zijn tijd aan het overtuigen van grote chemiebedrijven. 'Nu ligt de focus op de start van de fabriek, maar doorgaans spenderen we een groot deel van onze tijd aan praten met zulk soort partijen.'

Louis Vuitton

Grote plasticverbruikers als drankenfabrikanten en textielbedrijven wachten al jaren op een alternatief voor fossiel plastic om hun duurzaamheidsdoelen te halen. Voordat Avantium zijn eerste licenties verkoopt, kunnen bestaande klanten het plastic dat Avantium in Delfzijl maakt al uittesten. Louis Vuitton kan zijn schoonheidsproducten erin verpakken en in de winkels leggen en Carlsberg zijn bier in PEF-flesjes bottelen en aan de man brengen. Als de bedrijven tevreden zijn, kunnen ze vervolgens een contract afsluiten bij een grotere fabrikant met een licentie van Avantium.

Dat er op de achtergrond al klanten wachten op het bioplastic, brengt ook druk met zich mee, stelt Van Aken. ‘Onze klanten staan klaar om in 2024 het materiaal af te nemen en de markt op te brengen. We moeten dus zorgen dat de fabriek op tijd draait.'

En wat gebeurt er met de locatie in Delfzijl zodra Avantium voldoende licenties aan grote plasticmakers heeft verstrekt? De verwachting is dat de fabriek de eerste tien jaar sowieso voor onze klanten produceert, aldus Van Aken. Daarna zal hij gewoon blijven draaien om de technologie verder te ontwikkelen. ‘Als je naar PET (dat wordt gebruikt voor petflessen, red.) kijkt, dat is 30 jaar lang geoptimaliseerd. Dat zullen wij met PEF ook doen.’