Een opmerkelijke stem in het debat over (te) dure medicijnen: pensioenbelegger PGGM ontwikkelt een beleggingsmodel waarin wordt meegenomen of medicijnen de samenleving niet te veel kosten. Als grote aandeelhouders zouden pensioenfondsen de fabrikanten van medicijnen kunnen bewegen om de prijzen te matigen, zo is de redenatie. Maar zorgeconomen reageren sceptisch.

'We willen in kaart brengen wat de impact is van onze beleggingen in medicijnenfabrikanten', zegt Martin Eijgenhuijsen, investment manager bij PGGM. 'We zijn gewend te kijken naar financiële parameters zoals de toekomstige cashflow van de bedrijven, maar nu willen we ook weten wat de samenleving er mee opschiet.'

Maatschappelijk debat

Het antwoord op die vraag is actueel omdat er juist nu een maatschappelijk debat woedt over dure medicijnen. De prijzen stijgen steeds verder, sommige behandelingen kosten inmiddels tonnen per patiënt per jaar.

PGGM, dat zorgpensioenfonds Zorg en Welzijn (PFZW) als voornaamste klant heeft, belegt sinds kort een klein deel van het toevertrouwde vermogen in de zogenoemde 'impactbeleggingen.' Met deze vorm van beleggen moet er behalve financieel rendement ook maatschappelijk rendement geboekt worden, oftewel: de wereld moet er beter van worden.

Kosteneffectiviteit

De pensioenbelegger wil daarom in kaart brengen wat de medicijnen van de fabrikanten waar in wordt belegd aan gezondheidswinst opleveren, en of dat wel in verhouding staat tot de prijs van die medicijnen. 'Als blijkt dat een medicijn wel erg duur is in relatie tot kosteneffectiviteit kan dat een reden zijn om in gesprek te gaan met het management van de fabrikant', zegt Eijgenhuijsen.

Als eerste voorbeeld heeft de belegger door het institute for Medical Technology Assessment (iMTA), gelieerd aan de Erasmus Universiteit van Rotterdam, de kosteneffectiviteit van het medicijn Entresto door laten rekenen. Dit medicijn wordt gebruikt tegen hartfalen. 'De behandeling met Entresto is duurder dan met de eerdere generatie medicijnen, maar levert voor patiënten meer levensjaren en een betere kwaliteit van leven op, tegen redelijke kosten. Het is dus zijn geld waard.'

Kritiek

Het onderzoek is bekostigd door de producent van het medicijn, Novartis. Eijgenhuijsen stelt dat de onafhankelijkheid van het onderzoek niet in het geding is. 'Dit instituut opereert zonder inmenging van de opdrachtgever en is vrij om de resultaten te publiceren, ongeacht de uitkomst'.

Maar zorgeconomen zijn sceptisch over de strategie van de pensioenbelegger. 'Het pensioenfonds gaat hiermee op de stoel van de politiek zitten', zegt zelfstandig gezondheidseconoom Marc Pomp. 'Die beslist uiteindelijk welke medicijnen worden vergoed. Sommige geneesmiddelen zijn heel duur en komen alleen ten goede aan een hele kleine groep mensen, maar de politiek besluit toch vaak om die medicijnen te vergoeden.'

Zeldzame aandoeningen

Ook Xander Koolman, gezondheidseconoom aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, ziet het risico dat er te veel nadruk wordt gelegd op de kosteneffectiviteit van medicijnen. 'Hierdoor neemt de prikkel af om te investeren in zeldzame of erg belastende aandoeningen. Dit is een hele ingewikkelde discussie waar je als pensioenfonds niet uitkomt. Pensioenbeleggers hebben bovendien altijd een dubbele doelstelling, er moet immers ook rendement worden gehaald voor de gepensioneerden.'

Koolman ziet wel een maatschappelijke taak weggelegd voor het pensioenfonds voor zorgwerknemers, maar dan op een ander vlak. 'Laat ze bijvoorbeeld nadenken over een zorggerelateerde aanwending van de pensioenuitkering, zodat mensen met gezondheidsklachten langer thuis kunnen wonen. Dat is iets waar de achterban verstand van heeft en zo kun je hen in staat stellen meer van hun, vaak kleine, pensioen te maken.'