Sociale media hebben in toenemende mate invloed op de beleggingsinvesteringen van een nieuwe en jongere generatie investeerders. Dat leidt tot opmerkelijke taferelen op de financiële markten, waar de nodige risico's aan kleven.

In een periodiek marktrapport wijst de Autoriteit Financiële Markten (AFM) op de rol die populaire financiële infuencers spelen. Dat zijn vaak twintigers en dertigers die online hun beleggerservaringen en - meestal door zelfstudie opgedane - kennis delen. Toegang tot de meeste berichten is gratis, voor sommige extra diensten wordt ook geld gevraagd.

Onder de influencers bevinden zich ook bekende personen, variërend van acteurs tot artiesten, met een grote schare volgers op bijvoorbeeld Twitter en YouTube. De AFM is zich ervan bewust dat door dit bereik beurskoersen beïnvloed kunnen worden. Bekend voorbeeld is Tesla-ceo Elon Musk, die met korte tweets de koersen van cryptovaluta's in beweging krijgt. Een mogelijk gevolg is dat beleggers snel veel geld verliezen.

Boetes

De AFM is recent een onderzoek gestart om de werkwijze van financiële influencers in kaart te brengen. Uitkomsten zijn nog niet bekend. Wel waarschuwt de toezichthouder alvast dat ook berichtgeving op sociale media onder zijn regels valt. 'De bekendheid of juist anonimiteit van een social media profiel ontslaat niet van die verplichting', schrijft de AFM.

Met name van belang zijn regels voor beleggingsaanbevelingen en informatiemanipulatie. Veel influencers zijn slim genoeg om in hun berichten te melden dat zij vooral géén advies geven. De AFM onderstreept nu het belang hiervan. Bij het overtreden van de adviesregels kan een boete volgen met een basisbedrag van €500.000, oplopend tot maximaal €1 mln.

Is er sprake van informatiemanipulatie, dan kan de toezichthouder een boete opleggen van maximaal €15 mln, of 15% van de jaaromzet van de overtreder indien dat meer is dan €15 mln. Daarnaast kan de AFM aangifte doen, wat kan leiden tot strafrechtelijke vervolging.

Rapper Boef

Bij het vaststellen van de boetes wordt rekening gehouden met de draagkracht van de overtreder. Veel Nederlandse influencers zijn eenmanszaken met een beperkte financiële armslag. Maar ook BN'ers met meer draagkracht, met als prominent voorbeeld rapper Boef, acteren als influencer.

Boef, die met een zakenpartner cursussen aanbiedt die helpen 'financiële vrijheid' te bereiken, raakte recent in opspraak vanwege een ruzie met een andere influencer over het aanprijzen van een alternatieve cryptomunt die volgens experts tekenen vertoont van een piramidespel.

Anders dan de Amerikaanse toezichthouder SEC, die de handel in verschillende bedrijven opschortte, heeft de AFM nog nooit actie ondernomen naar aanleiding van berichten op sociale media, zo bevestigt een woordvoerder desgevraagd. Ook zijn er tot op heden geen waarschuwingen of boetes uitgedeeld aan influencers.

Emoties

Dat de AFM nu nadruk legt op het onderwerp sociale media, heeft ook te maken met de jonge leeftijd van een nieuwe generatie beleggers die sinds de coronacrisis investeert. Uit Brits onderzoek blijkt dat, naast rendement, 'emoties en gevoelens' zoals 'spanning' daarbij een belangrijke rol spelen.

Het marktonderzoek is ook gedaan naar aanleiding van de hype rond het Amerikaanse GameStop dit voorjaar. Nadat particulieren zich hadden verenigd op een onlineforum, liep de prijs van het slechtlopende videospelbedrijf in korte tijd op van $17 tot ruim $450.

Uit een AFM-analyse blijkt dat 29.394 Nederlandse particulieren tussen januari en maart investeerden in Gamestop. Hun gemiddelde leeftijd was 31 jaar, en de gemiddelde aankoopprijs $189. Opvallend is dat minstens veertig beleggers voor meer dan $1 mln aan stukken kocht. Of die personen ook minimaal een miljoen overhielden, is onbekend.