Pensioenfonds ABP had miljarden kunnen verdienen door te stoppen met beleggen in aandelen van de fossiele industrie en de opbrengst daarvan in hernieuwbare energie te steken. Dat heeft actieclub Fossielvrij NL laten berekenen door het Amerikaanse dataplatform SWF Global.

Als ABP vijf jaar geleden alle aandelen van bedrijven in de olie-, gas-, of kolenindustrie had verkocht en 'groen' had herbelegd, dan was het fonds nu 5% rijker geweest, stellen de onderzoekers van SWF. 'We realiseren ons dat het pensioenfonds geen kristallen bol heeft', schrijven zij in hun rapport. 'Maar de boodschap is dat er geen enkele reden is voor ABP om nog langer vast te houden aan de nog steeds omvangrijke portefeuille van aandelen in de fossiele industrie.'

De afgelopen maanden ligt ABP, met ruim €500 mrd vermogen het grootste pensioenfonds van Nederland, stevig onder vuur van eigen deelnemers, omdat het niet duurzaam genoeg zou beleggen. Vrijdagmiddag demonstreren onder meer werknemers van universiteiten en waterschappen - gesteund door klimaatactiegroepen - voor het hoofdkantoor van ABP in Amsterdam. Zij eisen dat het fonds zo snel mogelijk alle belangen in kolen-, olie- en gasmaatschappijen van de hand doet.

€25 mrd gemist rendement

Op basis van een eigen analyse van de ABP-beleggingen stelt SWF dat het pensioenfonds €25 mrd extra rendement had kunnen halen als het in 2016 was overgestapt naar groene beleggingen. Eerder namen dezelfde onderzoekers het Noorse staatsfonds onder de loep en kwamen daar tot een gemist rendement van €104 mrd. ABP kon donderdag nog niet reageren op deze cijfers, omdat het meer tijd nodig heeft om het rapport van SWF te bestuderen.

Dat pensioenfondsen zonder de rendementen in gevaar te brengen uit fossiele energie kunnen stappen, is ook de conclusie van twee Groningse wetenschappers. Vorig jaar publiceerden zij een studie naar beleggingen in zevenduizend bedrijven wereldwijd over een periode van veertig jaar. Volgens Scholtens en Plantinga kunnen pensioenfondsen een vergelijkbare spreiding van risico en rendement halen in hun portefeuille zonder in olie- en gasmaatschappijen te beleggen.

ABP kiest voor dialoog

Tot nog toe wil ABP niet volledig uit fossiele energie stappen. 'We vinden een geleidelijke en stabiele transitie namelijk belangrijk voor het draagvlak binnen de samenleving en binnen bedrijven', aldus het duurzaamheidsbeleid. Het fonds denkt meer te bereiken door met bedrijven in gesprek te gaan over verduurzaming. Ook andere Nederlandse pensioenfondsen beleggen nog in olie- en gasmaatschappijen, met vergelijkbare argumenten. Maar die aanpak werkt alleen 'als je harde eisen stelt', zegt Hiske Arts van Fossielvrij NL. 'Bij ABP is het een vrijblijvende dialoog.'

Wel wil ABP een 40% lagere CO₂-uitstoot van zijn beleggingsportefeuille in 2025 ten opzichte van 2015. En in 2050 moet de portefeuille helemaal klimaatneutraal zijn. 'De hele wereld moet daar naartoe, is in klimaatakkoord van Parijs afgesproken', zei hoofd beleggingen Diane Griffioen van ABP eerder in het FD. 'We willen daaraan bijdragen door te investeren in bedrijven waar de uitstoot nu nog hoog is, maar die wel het pad naar schoon volgen.'