'Als iemand die de taal niet spreekt en nauwelijks een opleiding heeft genoten, net zo gekwalificeerd is voor jouw baan als jij bent, dan ben je een enorme loser van epische proporties. Ik zou me kapotschamen als iemand erachter kwam dat zo iemand mijn baan had afgepakt.'
Ik vond het een heerlijke uitspraak. Allereerst natuurlijk omdat het de angst voor open grenzen belachelijk maakt. Mensen die vrezen van de arbeidsmarkt verdrongen te worden door bijvoorbeeld goedkope Roemenen en Bulgaren hadden misschien wat beter op moeten letten toen ze op school zaten. En angst voor Syriërs en Eritreërs is natuurlijk helemaal reden om eens goed in de spiegel te kijken.
Wegstoppen
Tegelijkertijd is er natuurlijk een andere kant. Want wat moet je nu met de duizenden ongekwalificeerde vluchtelingen die naar ons toekomen? Wegstoppen in asielzoekerscentra? Een woning, fiets, uitkering en een flatscreen met schotelantenne geven en maar hopen dat hun kinderen of anders hun kleinkinderen een beetje integreren? Geen wonder dat heel veel politici en opiniemakers pleiten voor vluchtelingenquota of simpelweg voor dichte grenzen en hoge muren. Anders draait de belastingbetaler op voor de eindeloze sociale uitgaven die in het verschiet liggen.
Na het lezen van een nieuwsbrief van Andreas Rees van UniCredit begrijp ik echter dat dit een volkomen verkeerde voorstelling van zaken is, althans in Duitsland. Rees las al die sombere verhalen in de Duitse media en besloot vervolgens eens in de cijfers te duiken. Wat bleek: geen Duitser verliest zijn baan aan welke buitenlander dan ook, terwijl buitenlanders wel degelijk massaal een baan vinden.
Echte banen
Volgens het Duitse federale statistiekbureau waren er in augustus ongeveer 700.000 banen meer dan in dezelfde maand vorig jaar. Het gaat hier om 'echte' banen, waarover sociale premies betaald worden, stelt Rees, banen in de industrie en ook in de dienstensectoren. Mini-jobs met salarissen tot €450 in de maand worden niet meegeteld. Welnu, van die 700.000 banen zijn er 400.000 door mensen met een Duitse nationaliteit ingevuld; de andere 300.000 door buitenlanders. Rees schrijft:
'In other words, integration in the labor market worked exceptionally well. 40% of the latest jobs created went to foreign employees, although they represent a much smaller minority (about 10% of the labor force).'
Uit de cijfers blijkt dat de 300.000 arbeidsplaatsen die de buitenlanders invulden niet genoeg waren om de totale toestroom van werk te voorzien. Bijna 40.000 buitenlanders bleven werkloos. Maar anders gesteld is het zo dat er voor iedere buitenlander die werkloos werd er zeven een baan vonden. Aan de kant van de Duitsers was het beeld natuurlijk wel gunstiger. Daar daalde de werkloosheid netto met 120.000 personen.
Eerst een Duitser of EU-ingezetene
Nu is er wel een puntje, zo stelt Rees. In de data zijn de recent toegestroomde vluchtelingen niet meegenomen. En wel om de simpele reden dat ze in de eerste drie maanden na hun aankomst niet mogen werken. Daarna komen ze nog in een vijftien maanden durende fase waarin een werkgever die iemand zoekt eerst een Duitser of EU-ingezetene moet zien te vinden. Alleen als dat niet lukt, mag hij een vluchteling aannemen.
Hoe de recente golf vluchtelingen het dus gaan doen is nog de vraag. De succesvolste banenzoekers komen uit Italië, Spanje, Griekenland en Portugal, gevolgd door immigranten uit de nieuwe EU-staten (Polen, Hongarije, Roemenië etc.). Maar zelfs notoire probleemlanden als Albanië en Kosovo leveren prima werknemers. Voor iedere werkloze die er uit die landen bij kwam, vonden er vijf een baan.
Geen keus
Kortom, waarom zou het met de Syriërs niet lukken? Duitsland heeft geen andere keus dan de binnenkomers in te schakelen, stelt Rees. Dankzij de vergrijzing neemt de beroepsbevolking snel in omvang af. Tegen 2025 is die 10% kleiner dan nu, zo blijkt uit ramingen van de Verenigde Naties. Nu al staat er een recordhoeveelheid uitstaande vacatures uit (ruim 600.000) en stijgen de lonen als gevolg van arbeidskrapte in een tempo dat sinds de crisis niet meer is gezien. Het woord vluchtelingencrisis dekt de lading misschien niet helemaal.
Nu is in Nederland de vergrijzing wat minder erg dan in ons buurland en van krapte op de arbeidsmarkt is hier (voor zover ik weet) geen sprake. Maar de toestroom van vluchtelingen houden we niet tegen. Dus lijkt het me vooral zinvol om te kijken hoe Duitsland er toch in slaagt voor zo veel mensen een baan te creëren. Dat lijkt me in ieder geval een stuk zinvoller dan onzalige ideeën bedenken over manieren waarop we de vluchtelingen kunnen ontmoedigen hier te komen en al helemaal zinvoller dan al dat ethische en filosofische gezwam in de media over hoe de vreemdelingen onze cultuur zullen veranderen.