Als er één ding is dat Simon Andary heeft geleerd, is het contact te blijven onderhouden met zakenpartners in het Midden-Oosten. De Libanees die in de jaren zeventig werd opgeleid aan de TU Delft is bijna dertig jaar in de regio actief voor het Nederlandse Vanderlande, dat vooral bekend is als leverancier van bagageafhandelingssystemen. Andary is wereldwijd verantwoordelijk voor de grote vliegveldprojecten van het concern.

Snel rijk

‘Je moet laten zien dat je er ook bent wanneer ze het moeilijk hebben’, aldus Andary onlangs in de marge van een conferentie in het Vredespaleis over de toekomst voor de Arabische regio en de rol van Europa. ‘Dus niet alleen maar potten en pannen verkopen wanneer het makkelijk is om snel rijk te worden.’

Een goed voorbeeld is hoe Andary in Koeweit zijn relaties bleef koesteren nadat het land in 1990 door de Irakese troepen van Saddam Hoessein was binnengevallen. ‘Daar heeft Vanderlande nog altijd profijt van. Tot op de dag van vandaag krijgen we orders uit Koeweit.’

Het netwerk blijven cultiveren ondanks alle risico’s die er zijn, klinkt het advies, ook in de Arabische landen die nu door het diepste dal gaan. Vanderlande doet vrijwel overal in de regio nog zaken. ‘We hebben talloze projecten voor honderden miljoenen euro’s.’ Zelfs in Libië is het bedrijf nog actief. Althans, de onderdelen voor een nieuw bagagesysteem voor het nieuwe vliegveld van Tripoli liggen ergens in de woestijn te wachten om geïnstalleerd te worden. Andary: ‘Daarvoor is het nu te onrustig.’

Niet negeren

Het Westen worstelt met de chaos in het Midden-Oosten. Het lijkt alleen nog te kunnen kiezen tussen twee kwaden: dictators en terroristen. De regio wordt gekenmerkt door ‘verwoesting en moord’, aldus minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders tijdens de conferentie. Of het nu de oorlog in Syrië en Irak, de ineenstorting van Libië, de patstelling in het Israëlisch-Palestijnse conflict of de terugkeer van een autoritair regime in Egypte betreft, de Verenigde Staten noch de Europese Unie hebben de oplossing in handen. Maar tegelijk kan Europa het zich niet veroorloven de regio te negeren.

Ravage

‘Je hebt het nu eenmaal niet voor het uitkiezen in het Midden-Oosten’, aldus voormalig VN-bemiddelaar Lakhdar Brahimi tegen het FD. ‘Zelfs als je dat zou willen, kan je de regio niet in de steek laten’, zegt de Algerijnse topdiplomaat. De problemen die nu al naar Europa overwaaien, zoals terugkerende jihadisten en de toestroom van duizenden vluchtelingen, zijn nog maar het begin. ‘Een ineenstorting van Libië zou een ravage veroorzaken in Europa.’

‘Hoe erg ook, historisch gezien is de onrust in het Midden-Oosten niet uitzonderlijk’, verklaart de Egyptische Fawaz Gerges, professor internationale betrekkingen aan de London School of Economics. ‘Het zou een wonder zijn geweest als de autocratische landen in drie jaar waren veranderd in democratische en stabiele staten.’ Bij de meeste revoluties duurt het decennia voordat het stof is neergedaald. 'We zitten nog maar aan het begin.’

De sleutel

Juist op die lange termijn is de rol van het bedrijfsleven van groot belang, meent Salim Rabbani, voorzitter van de Lutfia Rabbani Foundation in Den Haag en organisator van de conferentie. ‘Door zaken met elkaar te doen creëer je een gemeenschappelijk belang dat vroeg of laat zijn vruchten afwerpt.’ De particuliere sector is essentieel voor de toekomst van de regio, want economische ontwikkeling is de sleutel tot stabiliteit, aldus Rabbani.

Massawerkloosheid

‘Help daarom onze entrepreneurs’, klinkt de oproep van Rabea Ataya, oprichter en eigenaar van Bayt.com, de grootste onlinevacaturesite in het Midden-Oosten. Een van de belangrijkste problemen in de Arabische regio is de massawerkloosheid onder jongeren. Daarom moet zelfstandig ondernemen vrij baan krijgen. 'Maar onze overheden staan alleen maar in de weg', aldus Ataya. ‘Europa moet ons daarbij helpen. Leer onze leiders hoe belangrijk entrepreneurschap is.’