De arbeidsmarkt dreigt de achilleshiel van de economie te worden, omdat de politiek, werkgeversorganisaties en vakbonden in de polder geen antwoord en visie hebben op de eisen die een snel veranderende arbeidsmarkt stelt. De Wet Werk en Zekerheid, waarvan grote delen 1 juli ingaan, kan beter niet worden ingevoerd. 'De huidige arbeidswetgeving is nog beter.'
Dat zegt arbeidsmarktexpert Ton Wilthagen. De Tilburgse hoogleraar waarschuwt dat vooral jongeren slachtoffer van de nieuwe wet worden en geen zekerheden geboden krijgen. ‘Door alle dynamiek, de sterke opkomst van flexwerk, de sterke groeiende kloof tussen flex en een vast contract, is het goed inkaderen van die veranderingen cruciaal geworden. Ik kan maar één conclusie trekken: dit proces faalt op alle fronten.
'Gevaarlijk experiment'
De Wet Werk en Zekerheid is volgens hem 'een gevaarlijk experiment en een politieke oplossing die helemaal past bij een oude sfeer van polderpartijen die sociale akkoorden sluiten, maar die niet de juiste richting aangeven’. Werkgevers als ING en Nationale-Nederlanden anticiperen nu al op de wet, die regelt dat flexwerkers niet na drie, maar na twee jaarcontracten een vaste aanstelling moeten krijgen. 'Bedrijven zetten flexkrachten juist eerder op straat', zegt Wilthagen, die voorspelt dat de kritiek op de wet verder zal aanzwellen. ‘Ik was onlangs bij een bijeenkomst met 180 toonaangevende arbeidsrechtadvocaten van wie niemand gelooft dat de wet leidt tot meer vast werk, zoals beoogd.’
Oude oplossingen
Wilthagen verwijt minister van Sociale Zaken Lodewijk Asscher terug te willen naar het verleden en oude oplossingen voor nieuwe problemen te zoeken. ‘Daarmee is Asscher uniek. Hij wil iedereen terug in een cao, maar dat kan allang niet meer. Hij ziet onvoldoende dat onze manier van dienstverlening en produceren totaal veranderd is.’ Wilthagen geeft het voorbeeld van een bouwbedrijf dat vroeger twintig metselaars in dienst had: ‘Die hebben nu nog een kantoor en hebben de metselaars via onderaannemers en zzp’ers in dienst. Het is naïef als je als minister denkt dit proces van bovenaf te kunnen terugduwen om de veranderingen in de markt ongedaan te maken. De arrangementen die we maken op de arbeidsmarkt, moeten aansluiten bij de nieuwe netwerkeconomie.’
Zzp'ers
Volgens Wilthagen is het ook een illusie dat het zzp-schap weer kan worden teruggedrongen. ‘We hebben er nu 880.000, we gaan naar de één miljoen. Dat is een nieuwe realiteit waar je je visie op moet baseren. Met name de PvdA wenst deze realiteit niet te zien, maar bij de meeste andere politieke partijen zie ik ook geen heldere visie. Als Asscher spreekt over de opkomst van flex, trekt hij in één zin de vergelijking met malafiditeit, schijnconstructies en cao-ontduiking. Maar Nederland kent wel vijftig tinten flèx, niet elke uitzender en opdrachtgever is een slechterik, het is hier geen bananenrepubliek.'
Politiek en polder kunnen daarom beter bekijken hoe zij de onvermijdelijke opmars van flex in betere banen kunnen leiden, zodat flexkrachten niet vervallen in armoede, lange perioden van werkloosheid en toegang krijgen tot de woningmarkt. ‘Doe je dat niet, dan drijf je vanzelf af naar een Angelsaksisch model van zelfredzaamheid. De waarden en normen voor goed werk die we nu van belang vinden, kunnen we ook inpassen de nieuwe arbeidsmarkt.’
