Onbegrijpelijk is het, vindt Denis Maessen, voorzitter van het 20.000 leden tellende Platform Zelfstandige Ondernemers (PZO-ZZP). 'We laten op dit moment ambtenaren voorstellen schrijven over zzp'ers. Maar als ik mannen de opdracht had gegeven om stukken te schrijven over het gevoelsleven van vrouwen, dan waren we allemaal opstandig geworden.'

Maessen is zeer benieuwd naar het rapport over zelfstandigen zonder personeel, waaraan verschillende Haagse ministeries al vele maanden werken. Het is al enkele malen uitgesteld en wordt nu in juni verwacht. 'Ik ben wel blij dat ik de laatste maanden alvast een versnelde nuancering van het vraagstuk zie. Iedere week worden er weer fabeltjes over zzp'ers doorgeprikt', zegt Maessen. Toch is hij nog altijd niet gerust op de uitkomsten van het rapport. 'De Haagse instituties zijn nog niet geland in de nieuwe tijd.'

Uit eerdere conceptversies bleek dat het kabinet wil snijden in de zelfstandigen- en startersaftrek.

'Dat is niet te hopen. De zelfstandigenaftrek is géén cadeautje van de fiscus, maar ooit ingevoerd om zzp'ers te compenseren. Die kunnen anders dan werknemers niet fiscaal gunstig sparen voor pensioen en ze zijn ook niet automatisch verzekerd voor arbeidsongeschiktheid en werkloosheid. Ik heb ook nog geen enkel reëel scenario gehoord over hoe het kabinet ondernemerschap en een goede economische uitgangspositie van Nederland wil bevorderen. Een héél groot deel van de zzp'ers doet namelijk aan gezond ondernemerschap. Het lijkt alsof de politiek daaraan voorbijgaat en louter wil bezuinigen.'

Menig politicus denkt dat zzp'ers goedkoop zijn omdat ze onverzekerd zijn en weinig belasting betalen. Ze concurreren werknemers zo de WW in en ondergraven de verzorgingsstaat.

'Ik verbaas me er echt over hoe het gesprek over zzp'ers op basis van emoties wordt gevoerd in plaats van feiten. Uit cijfers van het Verbond van Verzekeraars blijkt dat de meerderheid van alle 900.000 zzp'ers wel degelijk is verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid. In de bouwsector zelfs 66%. PZO-ZZP vindt ook dat zzp'ers iets moeten regelen voor ziekte en ouderdom. We willen dat bewustzijn verder stimuleren, maar zijn tegen de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering die sommigen bepleiten. Zzp'ers moeten zelf bepalen of zij een verzekering afsluiten of gewoon geld voor noodgevallen achter de hand houden op een spaarrekening of via de aflossing van hun eigen huis. Zelfstandigen zijn niet zo gecharmeerd van verzekeraars en dat is niet vreemd. Het Verbond van Verzekeraars beoordeelde onlangs zijn eigen AOW-AOV-producten zelf qua service met een 2 en qua kwaliteit met een 5. Daar praten we overigens geregeld over met verzekeraars. Zij werken hard aan verbetering.'

Volgens u kijkt de politiek naar de volgens u 5% min of meer onderbetaalde schijnzelfstandigen onder de zzp'ers en niet naar de overige 95%. Maar het is toch niet gek dat de overheid uitwassen wil bestrijden?

'Nee, ik ben óók tegen uitbuitingspraktijken, maar constateer nu dat een deel van de politiek die 5% ziet als exemplarisch voor de rest. En mogelijk met tegenmaatregelen komt die ook die 95% raken. PZO-ZZP wil dat niet. De wet is duidelijk over wie een zzp'er is en wie niet. Minister Lodewijk Asscher van Sociale Zaken heeft al een instrumentarium om die wet te handhaven en dit maatschappelijke probleem aan te pakken. Veel schijnzelfstandigheid wordt bovendien veroorzaakt door de overheid zélf. Het is haar probleem.'

Dat is een boude bewering. Heeft u voorbeelden?

'Als de Rijksoverheid opdracht geeft de snelweg A2 aan te pakken, staat er in die aanbesteding alleen iets over de soorten staal en beton die moeten worden gebruikt. Niets over de arbeidsvoorwaarden, terwijl de opdrachtnemer zijn marges zoekt in zaken waarover niets is vastgelegd. De overheid moet daarom het goede voorbeeld geven en wèl eisen stellen aan de arbeidsomstandigheden. PZO-ZZP wil daarover best meedenken, want goed sociaal beleid is heel wat waard. Als werknemers én zzp'ers zich veilig voelen, presteren ze beter en daar profiteert de hele economie van. De overheid moet het zich daarom aantrekken dat veel zelfstandigen zich helemaal niet gewaardeerd voelen. Ze vinden dat juist zzp'ers de klappen van de crisis hebben opgevangen, want hun orderportefeuille teerde met soms wel 40% in en desondanks zijn ze niet massaal de bijstand ingestroomd. De werkloosheid was beslist hoger geweest zonder alle zzp'ers. En net nu het weer wat beter lijkt te gaan, staan de aftrekposten ter discussie. Omdat het merendeel van de zelfstandigen (zo'n 550.000, red.) tussen €20.000 en €25.000 per jaar verdient, kan dat hen alsnog door de bodem doen zakken.'

Het kabinet ziet dit als een manier om meer vaste en minder flexibele banen te creëren.

'Het is een illusie om te denken dat je meer vaste banen creëert door zzp-schap te ontmoedigen. Het Centraal Bureau voor de Statistiek liet onlangs al zien dat in de zakelijke dienstverlening het aantal zelfstandigen geweldig is toegenomen. Daar is tegelijk niet het aantal vaste banen enorm afgenomen. Zzp'ers zijn juist een aanvulling. Bovendien zien we al sinds 1996 een autonome toename van het aantal zzp'ers. Wij denken dat dit doorgroeit naar 2 miljoen in 2025 door het toenemend zelfbewustzijn van professionals, het groeiend aantal hoger opgeleiden en de behoefte aan vrijheid. De overheid lijkt deze ontwikkeling te miskennen maar kan het ook in een breder én positiever perspectief bekijken. Ze wil dat de arbeidsparticipatie stijgt en dat we meer voor onze zieke ouders en vrienden gaan zorgen. Dat kan via het zzp-schap, dat dus enorm bijdraagt aan bijvoorbeeld ook vrouwenemancipatie. Ook voor allochtonen die nu moeite hebben werk te vinden, is het een opstap. We moeten af van het idee: een volle baan of anders niets. Zo werkt het niet. En bijna alle zzp'ers die ik spreek hebben lol, zijn sociaal bewogen, maatschappelijk betrokken en gelukkig! '