Met de voorgenomen gaswinning in Groningen neemt het kabinet een onnodig veiligheidsrisico. Dat concludeert de Raad van State woensdag in een uitspraak die grote gevolgen heeft voor de schatkist en de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM).

Het gevaar voor aardbevingen is zo groot dat minister Henk Kamp van Economische Zaken de gaswinning verder moet terugdringen. Volgens de Raad van State heeft de bewindsman onvoldoende rekening gehouden met de veiligheid van de inwoners van Groningen.

De hoogste algemene bestuursrechter meent dat het kabinet niet de ‘noodzakelijke voorzorg’ heeft betracht. Onderzoeken waarop Kamp zijn beleid baseert hebben immers uitgewezen ‘dat de winning van minder gas tot een lager seismisch risico leidt’.

Het kabinetsplan om uit het Groningerveld 33 miljard kubieke meter aardgas te winnen, is door de voorlopige voorziening van tafel geveegd. De productie moet nu tot 27 miljard m³ worden beperkt in het boekjaar dat van 1 oktober 2015 tot 30 september 2016 loopt.

Dit niveau moet voldoende zijn om de leveringszekerheid te garanderen aan Nederlandse en buitenlandse huishoudens en industriële afnemers, meent de Raad van State. Alleen in geval van een 'relatief koud jaar' mag de winning alsnog omhoog naar maximaal 33 miljard m³.

Schatkist

Een lagere gaswinning zal onmiddellijk gevolgen hebben voor de schatkist. In de begroting van 2016 slaat het vonnis een gat van €1050 mln uitgaande van de huidige gasprijs. Dat betekent een verlies van ruim 18% van de gebudgetteerde gasbaten en een daling van 0,4% van de totale inkomsten van het Rijk zoals die in de Miljoenennota zijn opgenomen.

Bakzeil halen

De zaak was aanhangig gemaakt door inwoners, de provincie Groningen, lokale waterschappen en gemeenten. De Groningse gedeputeerde Eelco Eikenaar (SP), verantwoordelijk voor Gaswinning en Leefbaarheid, noemt de uitspraak van de Raad van State ‘een overwinning voor de Groningers’. Volgens hem moet minister Henk Kamp van Economische Zaken ‘nu bakzeil halen’. ‘Dit is een moment om echt te vieren: de Raad van State stelt de veiligheid van burgers voorop.’

Eikenaar neemt het ‘geringe voorbehoud’ in geval van koud weer voor lief. ‘Het is hier in geen jaren echt koud geweest.’ De gedeputeerde vindt dat bij een volgende stap de gaswinning substantieel lager moet. Het collegeprogramma van Gedeputeerde Staten gaat uit van 12 miljard m³ per jaar.

Gezamenlijke verklaring

Ook in een gezamenlijke verklaring tonen 21 Groningse gemeenten, de provincie, de betrokken waterschappen en Veiligheidsregio Groningen zich ‘verheugd’ over de uitspraak. 'Uit de uitspraak blijkt dat de minister geen goede (belangen)afwegingen heeft gemaakt.’ Zij noemen de uitspraak ‘een belangrijke stap in de goede richting voor de veiligheid van inwoners van Groningen’ en gaan ervan uit dat ‘de minister ook in zijn toekomstige besluitvorming de veiligheid van de inwoners van Groningen voorop stelt’.

In de uitspraak van de Raad van State zien de betrokken overheden bevestigd dat ‘een verlaging van de gaswinning tot een lager seismisch risico leidt’.

Loppersum

Ook handhaaft de Raad van State het verbod op gaswinning in de regio Loppersum waar de aardbevingen het hevigst zijn geweest. NAM had de winning al in het voorjaar al gestaakt vanwege een eerdere uitspraak van de Raad van State.

Wanneer Kamp eind december zijn besluit over het nieuwe gaswinningsplan van NAM neemt gaat de voorlopige voorziening van tafel.