Honderd dagen is de Amerikaanse vastgoedman en realitytelevisiester Donald Trump deze zaterdag president van de Verenigde Staten. Het voeren van een vurige campagne is iets anders dan het leiden van het machtigste land ter wereld. Trump beloofde het ‘moeras’ Washington ‘leeg te pompen’. De zakenman sloot vorig najaar een ‘Contract met de Amerikaanse Kiezer’. Binnen honderd dagen zou hij resultaten laten zien. In navolging van Franklin D. Roosevelt hoopte Trump in die eerste periode grote wetswijzigingen door het Congres te loodsen.

Het Witte Huis lanceerde maandag een website met de resultaten van honderd dagen ‘stoutmoedig optreden’ met ‘meer executive orders dan alle andere afzonderlijke presidenten in ruim een halve eeuw in hun eerste honderd dagen afkondigden’ in ‘een historisch tempo’. De werkelijkheid is dat Trump nauwelijks harde politieke resultaten boekte. Om de verwachtingen te temperen zei Trump in een interview met Associated Press: ‘Het is een kunstmatige barrière. Het is niet erg betekenisvol.’ Vervolgens plande hij de week alsnog vol met nieuwe plannen die de mediagenieke showman als historisch aan de man bracht.

Piketpalen

Austan Goolsbee zat als economisch topadviseur van Obama heel dicht op het vuur in het Witte Huis toen de Amerikaanse economie als een kaartenhuis instortte. Goolsbee zegt op zijn werkkamer in Chicago met verbijstering naar de eerste honderd dagen van Trump gekeken te hebben. ‘De eerste zes maanden zijn het leukste voor een president. Dat is wanneer mensen naar je luisteren, daarna wordt het allemaal minder.’ Volgens Goolsbee heeft Trump veel van zijn kostbare tijd verkwist. ‘Alle Amerikaanse presidenten slaan hun piketpalen in het begin. Daarna worden ze meegesleurd in een moeras van gevechten. Binnen een jaar voeren congresleden hun campagnes voor hun herverkiezing.’

Op zijn weg vond Trump een leger van lastige journalisten die belastende zaken over zijn medewerkers en hun contacten in Rusland onthulden. Hij kwam in aanvaring met de rechterlijke macht over zijn knullige inreisverbod. Zijn grote politieke nederlaag leed Trump begin deze maand in het Congres waar nota bene zijn eigen partijgenoten samen met Democraten de eerste versie van het nieuwe zorgplan al voor de stemming afkeurden. In de tussentijd laat Trump zichzelf toejuichen op nieuwe politieke rally’s. Dit weekend houdt hij er weer een in Pennsylvania. Zijn basis is trouw. Maar nog nooit was een Amerikaanse president zó impopulair in zijn eerste periode als Trump.

Gevangenis

Op binnenlands terrein werd het stil rond de grootscheepse investeringen in de infrastructuur. Hij beloofde zijn aanhang dat Hillary Clinton in de gevangenis zou belanden. Hij zou de ‘rampzalige’ zorgwet Obamacare opblazen. Immigranten zouden aan ‘extreme controles’ worden onderworpen. Trump zou China aan de schandpaal nagelen als ‘valutamanipulator’. Maar veel verder dan stoere taal, het tekenen van een reeks decreten en het spenderen van opvallend veel weekenden op de golfbaan van zijn landgoed in Florida kwam Trump nog niet.

Toch zou het unfair zijn Trump na de eerste paar maanden een brokkenpiloot te noemen. Deregulering is tot genoegen van het bedrijfsleven in gang gezet. De grenscontroles bij Mexico zijn verscherpt waardoor het aantal illegale overgangen drastisch is teruggelopen. Trump gaf de wereld van de fossiele energie wat ze wilden. Hij heeft bedrijven belastingverlagingen in het vooruitzicht gesteld, dreigementen via Twitter geuit en daarmee banen in de VS gehouden. Trump claimt korting afgedwongen te hebben op de Joint Strike Fighter (al zou die korting al voor zijn aantreden zijn toegezegd). Op buitenlands terrein kreeg de Amerikaanse president thuis en daarbuiten lof voor zijn recente verrassingsbombardement op Syrië na een chemische aanval.

Onvoorspelbaar

‘We hebben niet het resultaat geboekt dat we nodig hadden.’

Chris Christie, de Republikeinse gouverneur uit New Jersey, geeft de president een krappe voldoende. Hij zwaait Trump lof toe over de benoeming van Neil Gorsuch tot lid van het Hooggerechtshof in zijn eerste honderd dagen. Christie bekritiseert Trump vanwege zijn onvermogen om de gezondheidszorg uit te kleden zoals hij had beloofd. ‘We hebben niet het resultaat geboekt dat we nodig hadden.’ Het benodigde geld voor de ‘big, beautiful wall’ kreeg Trump ook nog niet los.

De eerste honderd dagen zijn belangrijk maar de duizend die nog volgen kunnen het verschil maken. De Republikein heeft competente mensen verzameld voor zijn buitenlandse en militaire beleid. Maar wereldleiders die Trump de hand kwamen schudden konden hem moeilijk peilen. Is hij nu een isolationist of een interventionist? Vindt hij de Navo nu achterhaald of niet? Stuurt Trump nou aan op protectionistische handelsmuren of is alles onderhandelbaar? Dat onvoorspelbare is misschien vervelend voor zijn gesprekspartners. Maar in lijn met zijn belofte aan de kiezers: deze president laat zich niet in de kaarten kijken.

Houtindustrie

‘Ik ben bang dat we het veel zwaarder en moeilijker maken voor landen in de wereld om het ergens over eens te worden’, zegt econoom Adam Posen over de nieuwe wind die waait onder Trump in zijn land. ‘Zijn plannen voor heronderhandelingen en het aangaan van bilaterale handelsakkoorden kunnen ontwrichtend werken, zegt de directeur van denktank Peterson Institute for International Economics in zijn werkkamer. Trump haalde een streep door het Trans-Pacific Partnership. Hij viel de Canadese houtindustrie aan. Dat lijkt een voorbode van het openbreken van het vrijhandelsverdrag Nafta met Mexico en Canada. Posen zegt: ‘De VS is een van de weinige economieën in de wereld die op eigen benen kan staan. We kunnen onszelf schade toebrengen als we er een puinhoop van maken. We kunnen onszelf helpen als we het goed doen. Maar we zijn slechts voor 25% afhankelijk van het buitenland.’

Kritiek van links

Aan de linkerzijde van het politieke spectrum scoort Trump zoals verwacht slechte cijfers. Oud-minister Robert Reich noemt de president zelfs ‘een borderline sociopaat die zichzelf vrijwel zeker vernietigt’. Reich stelt in Newsweek dat de morele autoriteit van het Witte Huis en daarmee van Amerika grote schade is toegebracht. ‘Het belangrijkste dat Trump voor elkaar heeft gekregen is het degraderen en vernederen van het presidentschap.’ Reich noemt de output op het terrein van beleid nihil.

De hoogleraar op Berkeley laakt het familiebedrijf van Trump, waarvan de president blijft profiteren, de weigering zijn belastingaangifte vrij te geven, de opname van dochter en schoonzoon in het Witte Huis en de verdeeldheid die hij gezaaid zou hebben onder Amerikanen. Hij zegt ook: ‘Leugens zijn een integraal deel van zijn presidentschap geworden.’

David Remnick van The New Yorker: ‘Trumps manier van liegen is geen grap, het is een strategie, een manier om ons vermogen om te denken, te bewegen in een universum van de waarheid te onderdrukken. Het clowneske gedrag verbergt zijn ware gevaar.’ De invloedrijke schrijver noemt Trump een plutocraat en senator Elizabeth Warren zal het daarmee eens zijn. Ze zei maandag op CNN dat ze de president een dikke onvoldoende geeft omdat hij niet vecht voor zijn kiezers onderaan de maatschappelijke ladder. ‘Hij is een man die campagne voerde met de belofte om werkende mensen te helpen. En wat heeft hij gedaan? Nou, hij stelt eerst een team van miljardairs en bankiers samen en geeft hun de sleutels. Hij zegt tegen Goldman Sachs: zoek maar uit hoe je de economie reguleert.’

Trump kwam woensdag met voorstellen voor de grootste belastingverlagingen in dertig jaar. Posen waarschuwt dat het effect van de belastingverlagingen licht negatief zal zijn voor de economische groei op de korte termijn. ‘De fiscale voordelen voor bedrijven zullen ertoe leiden dat bedrijven eigen aandelen gaan inkopen en dividend uitkeren. De belastingverlagingen komen terecht bij partijen die meer de neiging hebben te sparen dan te spenderen. De lagere inkomens zullen een deel van de rekening betalen. Daardoor zullen de consumentenbestedingen terugvallen.’

George W. Bush

Econoom Austan Goolsbee vreest voor oplopende tekorten. ‘Voor de overheidsfinanciën betekenen de belastingverlagingen zonder nieuwe inkomstenbronnen eenvoudigweg dat de tekorten zullen oplopen. We hebben het eerder gezien met George W. Bush. Ook hij kwam binnen en riep: we moeten de belastingen verlagen. Tegenstanders zeiden: doe het niet, de tekorten zullen explosief toenemen. Toch deed Bush het. Ze riepen aan het eind van de rit dat het gat niet te wijten was aan de belastingverlagingen maar aan de uitgaven van de Democraten.’

Trump heeft zonder politieke ervaring het Witte Huis veroverd en in de eerste honderd dagen hield hij zich staande. ‘Het had erger kunnen uitpakken’, schreef commentator Ross Douthat van The New York Times. Besluitvorming in Washington gaat niet zo snel als in zijn kantoor in de Trump-toren waar de zakenman alleen aan zichzelf verantwoording hoeft af te leggen. In Washington ligt de sleutel tot de macht in het Congres. ‘Dit is een zeer moeilijke omgeving’, zei Trump tegen AP over zijn nieuwe werkplek. ‘En dat ligt niet noodzakelijkerwijs aan mij.’

In een interview deze week met persbureau Reuters verzuchtte Trump nog dat de baan als president van de VS hem zwaar valt. 'Ik hield van mijn vorige leven, ik had zo veel zaken lopen.' Om te vervolgen: 'Ik mis mijn oude leven. Ik hou van werken, maar dit is pas echt werken. Ik had gedacht dat het makkelijker zou zijn.

Late night

Lees ook

Beleggers wachten nog met een vervolg op de 'Trump-trades'

Trump heeft gedaan wat in zijn macht ligt, zegt de conservatieve commentator Byron York. ‘Op het terrein van wetgeving zijn de eerste honderd dagen een onrealistische maatstaf. We leven niet in de tijd van de New Deal of de Great Society met overweldigende meerderheden in het Congres. Als Trump na een jaar aan de macht Obamacare heeft weten te vervangen of belastinghervormingen door het Congres heeft geloodst, heeft hij een redelijk goed resultaat op het terrein van wetgeving.’

Komediant Stephen Colberts is Trump sowieso nu al zeer dankbaar. Hij heeft dankzij zijn kijk en kritiek op de strapatsen van Trump inmiddels de best bekeken late nightshow van de VS. ‘Ik moet toegeven dat Donald Trump veel voor me heeft gedaan de afgelopen honderd dagen. Thank you for your service, Mr. President.’