Het plan van de bijna voltallige oppositie om de minister van Financiën het laatste woord te geven over bankiersbeloningen, stuit op stevige kritiek van de Raad van State. Het voorstel vloeit voort uit de ophef die ontstond toen ING-topman Ralph Hamers een 50% hogere beloning in het vooruitzicht werd gesteld.

De belangrijkste wetsadviseur vindt dat het plan inhoudelijk geen nieuwe normstelling geeft en een ongerechtvaardigde inbreuk maakt op de autonomie en het eigendomsrecht van systeembanken. Als de politiek wil kunnen ingrijpen in de bankiersbeloningen moet ze het anders aanpakken, suggereren de adviseurs.

Niet effectief

Het plan om de minister de facto een veto te geven zonder dat er een nieuwe norm wordt geïntroduceerd ten opzichte van de bestaande wet- en regelgeving, maakt de maatregel in de ogen van de Raad van State ook niet erg effectief. Als banken zich aan de regels houden kan de minister niet anders dan zijn akkoord geven.

De huidige regels schrijven al een 'beheerst beloningsbeleid' in de financiële sector voor, met het oog op de financiële stabiliteit die zich niet verdraagt met 'perverse prikkels'. Daar wordt ook al toezicht op gehouden door De Nederlandsche Bank en de Europese Centrale Bank. De Raad van State ziet niet waarom dat niet afdoende zou zijn.

Strijdig met bevoegdheid ECB

Ze vindt ook dat een eigenstandig nationaal instemmingsvereiste in strijd is met de bevoegdheidsverdeling met de ECB. Frankfurt houdt toezicht op de Nederlandse systeembanken. De Europese toezichthouder dwingt ook naleving van extra nationale vereisten af, zoals het afwijkende Nederlandse bonusplafond. Verder maken de indieners niet aannemelijk dat de hoogte van de vaste beloning risico's voor de stabiliteit van het financiële stelsel met zich brengt.

'Gemiste kans'

Voor overheidsbemoeienis met de salarissen bij private bedrijven geldt een hoge drempel, zegt Constant van Tuyll van Serooskerken, advocaat beloningsbeleid bij Van Doorne. 'Bij ingrijpen in variabele beloning in de financiële sector was de onderbouwing dat deze foute prikkels met zich mee konden brengen. Daardoor konden bonussen aan banden worden gelegd. Die prikkels zijn er niet bij het vaste salaris. Dat maakt het voorstel essentieel gebrekkig.'

Dat de Raad van State de gevolgen van de instemmingsvereiste niet inhoudelijk toetst, is volgens Stibbe-advocaat Astrid Helstone 'een gemiste kans. Het meest baanbrekende aan dit voorstel is de instemming van de minister voor een beloningsvoorstel van een bestuurder. Dit is zo verstrekkend, dat het logisch was geweest dat de Raad van State ook iets had gevonden van de implicaties hiervan.'

Naast de financiële stabiliteit noemen de initiatiefnemers de inkomensverschillen binnen bedrijven als rechtvaardiging voor de noodzaak de minister het laatste woord te geven over bankierssalarissen. 'De Raad van State scheidt deze inkomensdiscussie duidelijk van de financiële stabiliteit', vult Helstones collega Manuel Lokin aan. 'Het is een ander debat. Als je iets aan salarisverschillen wil veranderen, moet je met een ander voorstel komen.'

Aangevuld en aangescherpt

Initiatiefnemer Bart Snels van GroenLinks, die alle andere oppositiepartijen behalve de SGP en Forum voor Democratie achter zijn plan verenigde, laat zich door de kritiek niet uit het veld slaan. De tekst is waar nodig aangevuld of aangescherpt en opnieuw ingediend. Maar aan deze nieuwe versie is volgens Helstone van Stibbe 'niets wezenlijk veranderd' ten opzichte van het vorige voorstel.