- Het FD heeft op 18 januari 2019 de banden met correspondent Ans Boersma verbroken. Lees hier de verklaring van de hoofdredactie.
Een eerlijk proces voor de 130.000 Turkse ambtenaren die sinds de mislukte staatsgreep van 2016 hun baan verloren, is nog ver te zoeken. Na politieke druk, ook uit Europa, heeft de overheid weliswaar een commissie ingesteld om de ontslagen te herzien. Maar een echt, transparant hoger beroep is niet mogelijk, zo blijkt uit het rapport No remedy for Turkey’s dismissed public sector workers van mensenrechtenorganisatie Amnesty International. Tot op de dag van vandaag zien er geen willekeurig ontslagen dokters, politieagenten, docenten, academici en andere ambtenaren in ere hersteld, of gecompenseerd.
Volgens Andrew Gardner, onderzoeker bij Amnesty International Turkije, verkijkt Europa zich op de onafhankelijkheid van de commissie, die zelf niet op het rapport wil reageren. ‘Europese overheden moeten niet meegaan in de mythe dat er een hoger beroep mogelijk is in Turkije.’
Van de 125.000 aanvragen heeft de State of Emergency Inquiry Commission er 36.000 in behandeling genomen. Minder dan 7% van deze gevallen kreeg te horen dat het ontslag ongeldig was. Voor de anderen, die een vrijwel identieke brief van afwijzing kregen, gaan de rechtszaken door, mogelijk nog jaren.
Juridische ondersteuning is er niet, waardoor de meeste ambtenaren zonder hulp van advocaten door het proces heen gaan. Ze dienen zelf bewijslast in om aan te tonen dat ze onschuldig zijn. Maar in veel gevallen is de reden van ontslag onduidelijk. ‘Hoe kun je in beroep gaan als je niet eens weet waarom je je baan kwijtgeraakt bent?’ zegt Gardner.
Onzeker toekomstperspectief
Een belangrijke reden voor ontslag is het vermoeden van banden met de Gülen-beweging. De Turkse regering houdt de aanhangers van de in de VS wonende moslimgeleerde Fetullah Gülen, naar wie de beweging is genoemd, verantwoordelijk voor de coup.
Het overkwam Ekin Bayrakli, die werd verdacht omdat hij lid was van een aan de Gülen-beweging gelieerde vakbond. Hij verloor daarom zijn baan op het ministerie van onderwijs, waar hij werkte als sociaalpedagogisch werker. Al bijna twee jaar lang krijgt hij hetzelfde scherm te zien als hij inlogt in het systeem van de commissie: ‘Uw aanvraag wordt nog onderzocht’. Opmerkelijk, omdat Bayrakli via de rechtbank in Istanboel een officiële verklaring kreeg waarin staat dat alle aanklachten op hem vervallen zijn en staat dat hij geen banden heeft met de Gülen-beweging. Ontslagen ambtenaren leven met een onzeker toekomstperspectief. Bayrakli moest zijn huis uit, hij huurt nu een kamer. Bayrakli runt nu zijn eigen praktijk als pedagogisch counselor, maar heeft daarvoor geen licentie.
Cursussen natuurkunde
Recep Cevik is een van de ambtenaren die geen idee heeft waarom hij zijn baan verloor. Hij werkte als docent op een middelbare school in Istanboel. Een jaar geleden meldde hij zich bij de commissie, maar heeft nog niets vernomen. Geld voor een advocaat heeft hij niet. Zijn vrouw, die in een Turks ziekenhuis werkte, werd ook ontslagen. Cevik heeft nu een illegale baan en geeft cursussen natuurkunde, een baan die hij via een vriend kreeg. De meeste vrienden raakte hij in de afgelopen jaren kwijt.
Hij staat daarin niet alleen. Ontslagen ambtenaren komen in een sociaal isolement terecht, blijkt uit het rapport van Amnesty International. Ook krijgen ze een reisverbod opgelegd. ‘Oud-collega’s van mij zijn naar Europa gevlucht, naar Nederland en Duitsland vooral. Maar ik heb drie kinderen en heb geen geld voor een illegale oversteek naar Europa.’ In 2017 vroegen 480 Turken asiel aan in Nederland, blijkt uit cijfers die het Centraal Bureau voor de Statistiek.
De Turkse overheid moet het over een andere boeg gooien, vinden ze bij Amnesty International. ‘Nu de noodtoestand is opgeheven, moet de Turkse overheid deze ontslagen ambtenaren een eerlijk proces geven’, zegt Gardner. ‘Hij roept vooral de Raad van Europa, waar Turkije lid van is, op om de druk op Turkije te verhogen. Het opheffen van de noodtoestand heeft de willekeurige ontslagen niet gestopt. In juli werd in Turkije een wet doorgevoerd die ontslagen mogelijk maakt voor werknemers die vermeende banden hebben met terroristische organisaties.
