Turkije heeft donderdagochtend FD-correspondent Ans Boersma (31) het land uitgezet. De Turkse autoriteiten hebben geen officiële reden voor die maatregel gegeven.

De Turkse politie hield Boersma woensdagochtend in Istanboel aan toen ze zich meldde bij de immigratiedienst voor verlenging van haar verblijfsvergunning. Op een politiebureau kreeg ze te horen dat Turkije haar het land uitzet. Dat zou om 'veiligheidsgerelateerde' redenen zijn. Turkije heeft Boersma tot 'ongewenst persoon' verklaard.

De journalist had net vorige week een Turkse perskaart voor 2019 gekregen. Ze was sinds begin 2017 als correspondent in Turkije actief voor het FD, dagblad Trouw en het tijdschrift One World. Daarvoor was ze docent journalistiek aan de Christelijke Hogeschool in Ede.

Reactie Het Financieele Dagblad

Boersma en het FD vechten de uitzetting juridisch aan vanuit Nederland. Hoofdredacteur Jan Bonjer van Het Financieele Dagblad zegt in een reactie 'diep geschokt' te zijn over de uitzetting. 'Ans deed haar werk verstandig en verantwoord. Deze maatregel is een flagrante schending van de persvrijheid. Het is buitengewoon triest dat journalisten in Turkije niet ongestoord hun werk kunnen doen.'

Na Boersma's aanhouding regelden gealarmeerde collega's en de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) een advocaat. Een vertegenwoordiger van het Nederlandse consulaat-generaal in Istanboel meldde zich eveneens bij het politiebureau om Boersma te helpen. Een laatste poging van de Nederlandse ambassade woensdagavond om de uitzetting te voorkomen, sorteerde geen effect.

Boersma bracht de nacht door in een uitzettingscentrum. De Turkse autoriteiten stonden haar niet toe om nog naar huis te gaan om persoonlijke eigendommen op te halen. Ze had niet meer bij zich dan de rugzak waarmee ze zich 's ochtends bij de immigratiedienst had gemeld.

Relaties Nederland-Turkije leken net te verbeteren

De uitzetting van Boersma vindt plaats op een moment dat de diplomatieke banden tussen Nederland en Turkije net enigszins leken te zijn genormaliseerd. De relatie verslechterde toen Nederland in maart 2017 de Turkse minister van familiezaken Fatma Kaya de grens overzette. Kaya wilde in Rotterdam Turkse Nederlanders toespreken bij een campagne voor een referendum over de vraag of president Erdogan meer macht moest krijgen.

Turkije bevroor de betrekkingen en weigerde de toenmalige Nederlandse ambassadeur Kees van Rij nog tot Turkije toe te laten. Pas in september 2018 leek er sprake van enige ontspanning. In september vertrok Marjanne de Kwaasteniet als nieuwe Nederlandse ambassadeur naar Ankara.

Grote problemen met persvrijheid in Turkije

De uitzetting van Boersma staat niet op zichzelf. Turkije zette in september 2015 de Nederlandse journalist Frederike Geerdink uit omdat die volgens de autoriteiten in verboden gebied actief was geweest.

De Duitse journalist Deniz Yücel, correspondent van Die Welt, kwam begin 2018 vrij, nadat hij bijna een jaar vast had gezeten in Turkije. Voor zijn vrijlating was een persoonlijk gesprek van bondskanselier Angela Merkel met de toenmalige Turkse premier Yildirim nodig.

Turkije had Yücel beschuldigd van spionage en van het bedrijven van propaganda voor de Koerdische organisatie PKK. Een Turkse rechter veroordeelde Ayla Albayrak, correspondent van The Wall Street Journal, in 2017 bij verstek tot twee jaar cel wegens propaganda voor een terroristische organisatie. Dat vonnis werd later geschrapt.

Repressie richting media

Volgens de internationale organisatie Committee to Project Journalists zaten eind 2018 68 journalisten in Turkije in de gevangenis. Mensenrechtenorganisaties Amnesty International en Human Rights Watch hebben meermaals de noodklok geluid over de repressie richting de media en aantasting van de persvrijheid.

Op de World Press Freedom Index 2018 van de organisatie Reporters Without Borders staat Turkije op de 157e plaats. Tal van oppositiemedia zijn gesloten.

In 2018 pakte de regering onder meer de regeringskritische krant Cumhuriyet hard aan. Begin dit jaar stuurde een rechter journalist Pelin Ünker van Cumhuriyet naar de gevangenis omdat ze had bericht dat voormalig premier Yildirim en zijn twee zoons bedrijven op Malta bezaten. De krant was al eerder doelwit van de Turkse regering.

Europarlementariër Kati Piri (PvdA), bij de Europese volksvertegenwoordiging rapporteur over Turkije, adviseerde in november de Europese Unie de onderhandelingen over EU-lidmaatschap van Turkije te staken. Daarbij wees ze er onder meer dat er nog altijd tienduizenden Turken, waaronder politici en journalisten, vastzitten sinds de mislukte staatsgreep tegen president Erdogan in 2016.

Piri vraagt opheldering bij Turkse parlementaire delegatie

Piri zegt 'te schrikken' van de uitzetting, maar is ook verbaasd. 'Het is al enige tijd geleden dat Turkije een buitenlandse journalist uitzette. Het leek juist wat rustiger te worden. Het feit dat Ans Boersma net een perskaart voor 2019 had gekregen, maakt deze uitzetting tot een onlogisch verhaal. Er zijn veel journalisten die daar nog op zitten te wachten, die daar veel moeite voor doen. Meestal is het niet krijgen ervan een voorbode tot uitzetting.'

Piri vindt dat de uitzetting overkomt als 'een willekeurige actie. Die boezemt natuurlijk ook angst in bij andere correspondenten.' De europarlementariër gaat de zaak direct aan te kaarten bij een delegatie van het Turkse parlement, die op dit moment net voor overleg met het Europees Parlement in Straatsburg is.

Het parlement begint volgende week met de beraadslagingen over Piri's rapport over Turkije. Daarin zal de uitzetting ook aan de orde komen.

Reactie NVJ: 'Blok moet dit hoog opspelen'

Thomas Bruning, algemeen secretaris van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), noemt 'het ontluisterend dat Turkije zich opnieuw op deze manier richting de journalistiek manifesteert'. Hij wijst erop dat de Turkse autoriteiten ook al tientallen Turkse journalisten het land hebben uitgezet.

Bruning vindt dat Nederland en Europa zich gezien de onderdrukking van de persvrijheid in Turkije 'veel krachtiger' richting Ankara moeten uiten, om duidelijk te maken dat ze 'dit soort ondemocratisch gedrag niet tolereren'. 'Minister Blok van Buitenlandse Zaken moet dit hoog opspelen, en desnoods moet Nederland de banden met Turkije verbreken.'

De NVJ-secretaris zegt zich 'absoluut zorgen' te maken over de positie van de resterende Nederlandse journalisten in Turkije. 'Dit is een typisch signaal aan de andere journalisten waarin Turkije zegt “we tolereren je maar als je te kritisch schrijft of spreekt met mensen die ons niet aanstaan, zijn er consequenties.”'

Hij noemt de uitzetting 'een enorm heftige maatregel'. 'Het is verschrikkelijk dat je je werk niet meer kan doen, en dat je al je vrienden en contacten in één keer kwijt raakt.' Hij vindt dat de Nederlandse politiek te weinig aandacht heeft voor de Turkse repressie.

Leon Willems van Free Press Unlimited wijst er in een reactie op dat de situatie voor journalisten in Turkije 'onverminderd slecht' is. Veel journalisten die 'onwelgevallige informatie' publiceerden, hebben hun baan verloren of staan terecht.

In de praktijk reageert de Turkse overheid volgens hem zeer geagiteerd op publicaties over de situatie in Syrië, de Gülen-beweging die volgens Turkije achter de poging tot staatsgreep in 2017 zat, en berichtgeving over Koerdistan. Hij spreekt van 'permanente druk' op journalisten. 'Druk zetten op een individu heeft daarbij altijd een repressief effect op degenen die achterblijven', aldus Willems.

Hij zegt te hopen dat de Nederlandse regering 'er alles aan doet' om de situatie op te lossen. 'Maar in het verleden bleek het ontzettend moeilijk om iets in dit soort zaken te betekenen, is mijn sombere conclusie.'