Bij het aanvragen van de eerste ronde NOW-steun afgelopen voorjaar hebben bedrijven onbewust fouten gemaakt die achteraf duur kunnen uitpakken. Accountants waarschuwen dat het vooral gaat om afzonderlijke onderdelen van grotere concerns, zoals dochterbedrijven of werkmaatschappijen.

Daarvoor gelden aparte regels waarover aanvankelijk onduidelijkheid bestond. Dat kan ertoe leiden dat bedrijven die te goeder trouw steun hebben aangevraagd en daar in principe ook recht op zouden hebben, toch naar hun geld kunnen fluiten. Ze moeten dan de reeds door het UWV verstrekte voorschotten terugstorten.

'Bedrijven die dachten dat ze het goed gedaan hadden, maar het voorschot formeel onder een ander artikel hadden moeten aanvragen, lopen het risico dat het UWV straks bij de vaststelling van de subsidie zegt dat ze niet voldoen aan de eisen. Dat is een wrange situatie,' aldus Arjan Brouwer, partner en hoofd vaktechniek bij PwC, dat vooral grotere bedrijven bijstaat bij hun boekhoudverplichtingen.

Christiaan Buizer, partner en belastingadviseur bij Grant Thornton, dat actief is in het direct aanpalende marktsegment, ziet in zijn praktijk 'dagelijks' bedrijven die 'door onduidelijkheden en vervelende effecten' in de regeling uiteindelijk veel subsidie zullen moeten terugbetalen. ‘Wij zien ondernemers die de regeling verkeerd begrepen hebben en ingevuld hebben en daardoor moeten terugbetalen, terwijl zij er wel recht op zouden hebben gehad als zij op de juiste manier hadden aangevraagd.’

UWV en Sociale Zaken onderkennen het probleem. 'We zien dat de huidige lijn van de regelgeving consequenties kan hebben voor werkmaatschappijen en zijn daarover in gesprek', zegt een woordvoerder in een reactie.

Paniek

Onder de NOW1-regeling, die liep tot en met juni, konden bedrijven met een omzetverlies van minstens 20% drie maanden lang tot 90% van hun loonkosten vergoed krijgen. Om geschuif met omzetten en personeel binnen een concern te voorkomen, konden werkmaatschappijen aanvankelijk niet afzonderlijk subsidie krijgen. Onder druk van werkgevers en vakbonden maakte minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken dat na een paar weken alsnog mogelijk, zij het onder een reeks strenge voorwaarden, zoals instemming van het personeel en een concernbreed verbod op bonussen, winstuitkeringen en inkoop van eigen aandelen.

Dit onderscheid tussen zelfstandige bedrijven en dochterbedrijven dreigt ondernemingen die op het toppunt van de coronapaniek inderhaast een formeel onjuiste aanvraag hebben ingediend nu de das om te doen. Soms dachten ondernemers dat ze subsidie voor de hele groep konden aanvragen, of kwamen ze er pas later achter dat ze dat op grond van het later toegevoegde artikel hadden moeten doen. In private-equitystructuren komt het voor dat ondernemers niet eens weten dat ze nog zusterbedrijven hebben, zeggen Buizer en Brouwer.

Volgens Tjarda Molenaar, directeur van de Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen (NVP) is het probleem bekend, maar is niet aan te geven op welke schaal dit speelt. 'Wij hopen dat ondernemingen die in de praktijk aan de subsidievoorwaarden voldoen hun aanvraag nog kunnen aanpassen.'

Stopzetting

Bedrijven hebben 80% van de subsidie als voorschot gekregen. Ze rekenen erop dat ze ook de ontbrekende 20% krijgen uitbetaald, 'Maar bij bijna elke aanvrager die ik spreek moet juist een deel van het voorschot worden terugbetaald, tienduizenden tot honderdduizenden euro's', zegt Buizer.

De definitieve vaststelling van de subsidie door het UWV begint in oktober, maar zal naar verwachting pas volgend jaar worden afgerond. De vraag is of het UWV bedrijven in dat stadium alsnog de kans zal geven om hun fouten via nadere uitleg te herstellen. Volgens de NOW-regeling zelf hadden werkgevers het 'onverwijld' moeten melden als zich 'andere omstandigheden' voordoen die van belang kunnen zijn voor toekenning van de subsidie.

Het UWV zegt tot dusver slechts één keer een dergelijke melding te hebben gehad, maar die ging over wijziging van de rechtsvorm van de onderneming. Of de kwestie in de vele duizenden telefonische contacten met werkgevers aan de orde is geweest, is niet geregistreerd. In ieder geval zijn er om deze reden geen betalingen tussentijds stopgezet, zoals dat wel is gebeurd bij bedrijven die wegens faillissementen of andere reden zijn gestopt.

Te pessimistisch

Behalve door formele fouten kunnen bedrijven ook tegen een terugvordering aanlopen als blijkt dat ze hun situatie bij het uitbreken van de pandemie te pessimistisch hebben ingeschat, waarschuwt Buizer. Ook als de omzet minder daalt dan voorzien, moet het voorschot geheel of gedeeltelijk worden terugbetaald. Aan de ene kant is dat goed nieuws, maar het kan ook impact hebben op de kaspositie van de betrokken ondernemingen en zelfs tot faillissementen leiden als ze het geld — tegen de subsidievoorwaarden in — niet hebben gebruikt om het loon van hun personeel door te betalen, maar om andere gaten te stoppen.

Hoeveel geld de overheid nog gaat terugzien, is in dit stadium moeilijk te zeggen. Volgens Brouwer blijkt uit UWV-gegevens dat ruim een kwart van 140.000 aanvragers uitging van een omzetderving van 90% tot 100% en heeft deze groep gemiddeld een voorschot van bijna €16.000 gekregen. Ongeveer twee derde van de ondernemingen die NOW heeft aangevraagd heeft minder dan tien werknemers. Zij hebben samen meer dan €1 mrd aan voorschotten ontvangen. 'Het is heel vervelend als je dat geld al hebt uitgegeven en later nog tienduizenden euro's moet terugbetalen.'

Het UWV houdt in ieder geval zeker rekening met terugvorderingen, maar ondernemers krijgen in de mogelijkheid om de betaling uit te smeren. Hoe die terugbetalingsregeling er precies uit gaat zien, wordt begin oktober bekendgemaakt.

De NOW

De Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging voor Werkgelegenheid, oftewel de NOW, compenseert werkgevers die vanwege de coronacrisis ten minste 20% van hun omzet verloren. De overheid komt deze groep tegemoet door de personeelskosten te compenseren, tot maximaal 90% bij een omzetverlies van 100%. De NOW 1.0 gold van half maart tot juni. Daar maakten bijna 140.000 bedrijven gebruik van, met samen 2,6 miljoen medewerkers. Zij moesten zelf hun verwachte omzetdaling inschatten bij de aanvraag. Het UWV kende €9,9 mrd toe, waarvan €8 mrd als voorschot is uitbetaald. Vooral de uitzendsector, detailhandel en horeca en catering maakten gebruik van de regeling. TempoTeam, Randstad, TaTa Steel, VDL Nedcar, Schiphol, Booking en de KLM zijn bekende namen. Tot eind augustus kan de NOW 2.0 worden aangevraagd voor een tegemoetkoming in de loonkosten van juni tot en met september.