'Ruik je het?', vraagt innovatiechef Korstiaan Blokland van de Nederlandse robotfabrikant Lely als hij de stal binnenstapt van melkveebedrijf Nescio in de Zuid-Hollandse gemeente Bleskensgraaf. De enige geur is kuilgras. 'Precies', antwoordt Blokland. 'Geen ammoniak, waar een koeienstal normaal naar ruikt.'

Mestrobot

Een team onder leiding van Lely-ceo André van Troost demonstreert woensdag bij Nescio zijn nieuwe mestrobot. Deze boerderij is een van de vier waar de Lely Sphere sinds twee jaar proefdraait. De resultaten zijn zo goed, dat Lely ze aan de wereld wil laten zien: 70% tot 80% emissiereductie van het schadelijke ammoniakgas ten opzichte van een traditionele stal.

Lely claimt hiermee een technische oplossing te hebben voor het stikstofprobleem waarover een jaar geleden nog een boerenrevolte uitbrak met massale trekkerdemonstraties. Nieuwe opwinding over de stikstofkwestie is overbodig, als het Lely en aan een andere Nederlandse robotfabrikant, JOZ, ligt. Onafhankelijk van elkaar menen beide bedrijven de hele stikstofkwestie technisch te kunnen neutraliseren. Ook JOZ zegt de uitstoot van ammoniak in de veehouderij ruim twee derde te kunnen verminderen.

Vloeibare en vaste fractie

De uitvindingen van Lely en van JOZ komen in de basis met elkaar overeen. Hun apparaten scheiden de mest op de boerderij in een vloeibare fractie en een vaste fractie. Als urine niet met feces mengt, ontstaat geen ammoniak. Dat is de gasvormige stikstofverbinding die volgens het RIVM en de commissie-Remkes kwetsbare natuurgebieden het meest schaadt.

De apparaten van Lely en JOZ werken de gescheiden meststromen om tot bruikbare minerale stikstof en fosfaat. Die kunnen boeren op hun land gebruiken. De veehouder bespaart daarmee op de milieukosten van mest en hij hoeft minder kunstmest aan te schaffen. 'Toen we met deze mestrobot begonnen, ging het ons om mest waardevol te maken', zegt Lely-ceo Van Troost. 'Toen kwam de stikstofcrisis, en nu is terugdringen van de stikstofemissies een mooie bijvangst.'

Twee vliegen in één klap

'Twee vliegen in een klap', zegt ook ceo Arend Kuperus van JOZ uit Westwoud aan de telefoon. 'De politiek wil graag dat de landbouw circulair wordt. Wij maken die kringloop rond.' De JOZ-topman wijst erop dat de productie van kunstmest energie vreet. Het maken van kunstmest uit ammoniak uit de mest bespaart dus energie, zegt hij.

Hun stikstofoplossingen leveren boeren volgens Van Troost en Kuperus geld op. De mestrobot van Lely, met afzuigsysteem, en alles erop en eraan, komt naar verwachting tweede helft volgend jaar op de markt en kost dan €150.000 of iets meer, verwacht Van Troost. De stallen hoeven er nauwelijks voor te worden verbouwd. De netto-opbrengst voor een gemiddeld melkveebedrijf raamt Lely op €5000 per jaar.

Stikstofkraker

De 'stikstofseperator' plus 'stikstofkraker' van JOZ, die ook nog in de testfase zitten, kosten ongeveer hetzelfde, maar zouden een gemiddelde veehouder €22.000 per jaar opleveren, schat Kuperus. Team-Lely twijfelt een beetje aan die berekeningen en wijst op de grote verbouwing die een stal vergt voor de JOZ-apparatuur. 'Maar JOZ is meer een collega dan een concurrent', zegt Van Troost grootmoedig. 'Iedereen die helpt de sector te verduurzamen is welkom', zegt Van Troost, wiens bedrijf bijvoorbeeld gemeten naar het brutobedrijfsresultaat van €244 mln dertig keer groter is dan JOZ.

Door de mestrobot van Lely stoot een koe jaarlijks netto 17 kilo stikstof minder uit. Wat gebeurt er met die 'stikstofruimte'? Is dat winst voor de natuur? Of ruimte voor de melkveehouder voor extra melkkoeien? 'Het is aan de veehouder om te beslissen of dit ontwikkelingsruimte is', weet Van Troost.

Meer weten?

Meer weten? In onze podcast Newsroom praat Vasco van der Boon verder over mestrobots. Luister nu naar Newsroom van BNR.