Vooruitblikkend en verdiepend: dit is een wekelijkse dosis Europamania — alles wat je moet weten over ontwikkelingen in Europa. In deze editie: de strijd om gratis schoolmaaltijden in Engeland, en oog om oog in Polen.
1. Marcus Rashford-Tory's: 2-0
In veel Europese landen bieden onderwijsinstellingen scholieren in de middagpauze een warme maaltijd aan, gratis zoals in Finland, Zweden en het VK, dan wel tegen een laag tarief (elders). Toen scholen eerder dit jaar in de coronastorm de deur sloten, viel die warme maaltijd weg.
Met name voor kinderen uit arme gezinnen was dat een probleem: vaak is het schooleten de enige warme maaltijd die ze op een dag krijgen. In Spanje lanceerde de regio Madrid daarom in maart een initiatief om kinderen alsnog een lunch te bezorgen (lees de editie van Europamania van 11 mei).
In het Verenigd Koninkrijk trok de Britse voetballer Marcus Rashford zich dit probleem aan. Voor de zomer zette de speler van Manchester United een voedingsactie op poten voor kinderen uit arme gezinnen, die blijkens een recent rapport zwaar door de crisis zijn getroffen. Uit een enquête bleek dat bijna de helft van de ondervraagde families door corona zwaarder in de schulden is geraakt.
Door Rashfords inzet besloot de Britse regering medio juni, na initieel verzet ('ik hoorde pas vandaag van Marcus Rashfords initiatief', zei premier Johnson tamelijk ongeloofwaardig) dat 1,3 miljoen kinderen tijdens de zomervakantie gratis schoolmaaltijden bleven krijgen, wat €139 mln kostte.
Maar er is meer nodig, onderstreepte Rashford, die voor zijn actie een koninklijke onderscheiding kreeg. Hij begon een campagne voor gratis schooleten tijdens alle vakanties tot Pasen 2021. Het gaat met name om Engeland: Schotland, Noord-Ierland en Wales verlengden de regeling al.
De Conservatieven in het Lagerhuis vonden dat te gortig worden. Deze week stemden ze tegen een motie van Labour, de oppositiepartij die Rashfords plan heeft omarmd. 'We gaan kinderen niet nationaliseren', sprak Tory Brendan Clarke-Smith. 'Mensen moeten zelf verantwoordelijkheid nemen'. In plaats van via Twitter van alles te roepen, moeten we 'de echte oorzaken van armoede onder kinderen aanpakken', vond het Lagerhuislid.
Clarke-Smith vertegenwoordigt het kiesdistrict Bassetlaw, een landelijk gebied ten oosten van de voormalige industriestad Sheffield. Hij is naar eigen zeggen opgegroeid in de sociale woningbouw in Notthingham, maar voert in de dorpen van Bassetlaw nu druk actie voor gratis parkeren.
Een andere Tory, Steve Baker, hield Rashford voor dat de economie en het pond kunnen crashen door te veel gulheid. En het is moeilijk discussiëren op Twitter, omdat Rashford daar 3,4 miljoen volgers heeft, en Baker 'maar' 96.000, stelt het Lagerhuislid. De Conservatieven wijzen er daarbij op dat minister van financiën Rishi Sunak voor de zomer een kortingsregeling introduceerde voor eten bij restaurants.
Marcus Rashford zei woensdag dat de stemming in het Lagerhuis hem 'wanhopig' maakte. Hij begon een petitie voor een nieuw debat over voeding voor kinderen van arme gezinnen. Al snel rolde de ene na de andere steunbetuiging voor zijn initiatief binnen. De concurrenten van Leeds United zegden £25.000 toe voor schoolvoeding, gemeenten besloten zijn oproep te steunen, restaurants (de een wat gezonder dan de ander) beloofden gratis mee te werken.
Premier Johnson staat onder steeds zwaardere druk om zich coulanter op te stellen. Bijna 900.000 Britten hadden Rashfords petitie maandagochtend ondertekend. Kinderartsen veroordeelden zaterdag het regeringsbeleid.
2. Oog om oog in Warschau
De Internationale Rechtshulpkamer (IRK) van de rechtbank in Amsterdam besloot in september de uitlevering van verdachten aan Polen voorlopig te staken. De IRK wil eerst van het Hof van Justitie van de EU weten of Poolse rechtbanken nog wel onafhankelijk zijn te noemen.
Maar de Polen slaan terug. Eerder dit jaar zette een rechter in Warschau al een streep door de uitlevering van een Nederlands echtpaar, dat zijn in een instelling geplaatste gehandicapte zoon had ontvoerd en naar Polen was gevlucht. De jongen was zijn leven niet zeker in Nederland, stelde de rechter, want voor je het weet legt een Nederlandse dokter euthanasie op.
Nu meldt zich dus de nationaal aanklager in Polen, Bogdan Swieczkowski. Hij heeft officieren van justitie geïnstrueerd om alle Nederlandse verzoeken om uitlevering scherp tegen het licht te houden. Swieczkowski schrijft aan zijn ondergeschikten dat Nederland illegaal handelt. Dat kan Polen ook, is zijn boodschap.
Nu trekken die Nederlandse uitleveringsverzoeken momenteel niet de meeste aandacht in Polen. Tienduizenden mensen gingen de afgelopen dagen de straat op om te betogen tegen een besluit van het Constitutioneel Tribunaal, dat donderdag het recht op abortus had ingeperkt. Abortus kan alleen nog plaatsvinden als sprake is geweest van verkrachting, incest of als de zwangerschap de moeder in levensgevaar brengt.
Betogers in Warschau liepen onder meer naar de woning van Jaroslaw Kaczynski, de leider van de conservatieve regeringspartij PiS. Zij vinden dat het Constitutioneel Tribunaal de conservatieve agenda van Kaczynski uitvoert. Daardoor hoeft PiS niet met een moeizame wetswijziging van de abortusregelgeving te komen. Het tribunaal geldt niet als onafhankelijk omdat het effectief onder controle van het parlement staat (lees dit draadje met een analyse over de afwegingen van het tribunaal).
Ook de tuchtkamer van het hooggerechtshof is niet onpartijdig en niet onafhankelijk, zo oordeelde het Hof van Justitie van de EU in april van dit jaar. Het belette de tuchtkamer niet om woensdag bijeen te komen in een slepende zaak tegen rechter Irena Majcher. De disciplinaire rechter zag af van het opheffen van de immuniteit van Majcher.
Andere vergelijkbare zaken staan voor later op de rol. Recent hief de tuchtkamer de immuniteit van rechter Beata Morawiec op.
Luisteren naar Europamania?
Europamania is ook een podcast van FD en BNR! Met @connorclerx, @RiaCats, @MJSchiffers, @jessepinster en @HanDirk. Hier aflevering 9 jaargang 2: Het landbouwsubsidiestoofpotje.
Waar moeten we deze week op letten?
• Is het Amerikaanse handelsbeleid gunstiger voor de EU als Joe Biden de presidentsverkiezingen wint? Maandagmiddag is hierover een online discussie bij de Brusselse denktank Bruegel. Ook bij Bruegel: woensdag een debat over de nieuwe migratievoorstellen van de Europese Commissie.
• Dinsdag begint het tweedaagse Economic Ideas Forum bij het Martens Centre. Online.
• Het Hof van Justitie van de EU komt woensdag met een arrest over de tol die Duitsland het vrachtverkeer oplegt. Rekent Berlijn niet teveel, vroeg een Duitse rechter zich af.
• De Europese Commissie komt woensdag met een voorstel voor de introductie van minimumlonen in alle EU-lidstaten. Lees het verhaal van FD-correspondent Ria Cats.
• De EU-regeringsleiders praten donderdag per videoverbinding over het coronabeleid in de EU. Deze week is er ook een mondiale gezondheidstop.
• Denktank EPC biedt donderdag een debat over de plannen van de Europese Commissie om met nieuwe regels te komen voor aanbieders van digitale diensten. Deelnemers zijn onder anderen Eurocommissaris van mededinging Margrethe Vestager en Martijn Snoep, voorman van de Autoriteit Consument en Markt.
Europamania in je mailbox?
Wil je deze Europa-nieuwsbrief elke week per mail ontvangen? Schrijf je dan hier in. En hier zijn eerdere afleveringen.
Meer lezen?
Zonde geld Vervuiling door het verkeer kost Europese steden miljarden euro's aan zorgkosten. Dat blijkt uit een studie van CE Delft, in opdracht van de European Public Health Alliance, een koepel van Europese organisaties die zich bezighouden met volksgezondheid.
Vals spelen De Europese Commissie hield het economisch beleid van Rusland tegen het licht, en kwam tal van handelsverstorende maatregelen tegen.
Samen sterk? De Hongaarse oppositie wil na de succesvolle gemeenteraadsverkiezingen in 2019 vaker gezamenlijk optreden tegen de Fidesz-partij van premier Viktor Orbán. De website Direkt 36 belicht hoe de samenwerking verloopt.
Balkan-blues Noord-Macedonië ging door het stof om een conflict over de naam van het land met Griekenland uit de wereld te helpen, en hoopte dat dat volstond om met de EU over lidmaatschap te kunnen praten. Maar nu doet de Bulgaarse regering, zelf al maanden doelwit van protesten wegens corruptie, moeilijk tegen de buren.
FD Europamania wordt geschreven door Han Dirk Hekking. Volg ook onze FD-Brusselaars Ria Cats en Mathijs Schiffers. Heb je opmerkingen of nieuws? Laat het weten via feedback@fd.nl. Tot volgende week!
