Vestia heeft bijna tien jaar na het derivatenschandaal opnieuw financiële steun nodig van andere woningcorporaties. De sector redde een van Nederlands grootste huisvesters eerder van een faillissement, maar Vestia gaat nog steeds gebukt onder hoge rentelasten en een miljardenschuld. Extra bijdrages moeten de corporatie nu weer gezond maken.

Een speciale commissie lichtte vorige week op een congres van corporatiebranchevereniging Aedes kort toe welke mogelijkheden er zijn om Vestia uit de financiële problemen te helpen, zeggen bronnen in de sector. De miljardenleningen deels opknippen en verdelen onder andere woningcorporaties behoort tot de opties, evenals een saneringsbijdrage uit de sector.

Daarnaast ligt het opsplitsen van Vestia op tafel, bevestigt Vestia-voorzitter Arjan Schakenbos. De omvangrijke corporatie vormt nu een systeemrisico. Daarom kijken betrokkenen of de corporatie op te delen is, bijvoorbeeld in drie stukken: Den Haag, Rotterdam en Delft-Zoetermeer. 'Dat zou het risico voor de sector verminderen, maar alleen als ze een goede start krijgen. Anders is het gewoon drie keer ellende in plaats van één keer', zegt Schakenbos.

Aedes-voorzitter Martin van Rijn deed tijdens het virtuele congres een appel op toehorende corporatiebestuurders om over de brug te komen met financiële steun. Ook hoopt de sector op een bijdrage van het Rijk. De corporatievereniging laat in een reactie weten dat de oplossing er in februari moet zijn, 'want we vinden het pijnlijk dat de huurders van Vestia nog steeds worden geconfronteerd met het verleden van hun corporatie.'

Omkoping

De aanstaande steunronde volgt op een noodpakket van €675 mln waarmee de corporatiesector Vestia in 2012 behoedde voor de ondergang. De woningcorporatie had zich vertild aan complexe financiële producten. Vestia bouwde jarenlang een portefeuille met zogeheten derivaten op. Daarmee wilde de volkshuisvester zich indekken tegen rentestijgingen. Toen die rente daalde, draaide het voor Vestia uit op een debacle.

Later bleek de voormalige kasbewaarder van Vestia, verantwoordelijk voor de derivatenaankopen, steekpenningen te hebben aangenomen van een tussenpersoon. Beiden kregen daarvoor celstraffen tot drieënhalf jaar. Nog altijd voert Vestia claimzaken tegen de Franse banken Société Générale en BNP Paribas voor hun aandeel in het schandaal. Vergelijkbare zaken, onder meer tegen Deutsche Bank, leverden in totaal €235 mln op.

Hoge rentes

Sinds de affaire staat Vestia onder bijzonder beheer en is een grootscheeps tienjarig saneringsplan gestart. De derivaten zijn ingewisseld voor langlopende leningen die opgeteld ongeveer €4,5 mrd bedragen. Over de meeste van die schuld betaalt Vestia de komende tientallen jaren een relatief hoge rente van meer dan 4%.

Die leningenportefeuille doet Vestia nog steeds pijn. Rente aflossen lukte de afgelopen jaren alleen door flink te bezuinigen. Vestia verkocht 24.000 huizen, halveerde bijna het personeel en verhoogde de huren. Maar de corporatie heeft weinig geld voor onderhoud, nieuwbouw of het verduurzamen van bestaande woningen. Dat laatste kan desastreus zijn voor de waarde van het vastgoed en de huurinkomsten op lange termijn. Vestia is 'niet duurzaam financieel gezond', aldus een recent verbeterplan voor de corporatie.

Verkoop helpt niet

Nu de saneringsperiode volgend jaar afloopt, zijn de problemen nog niet opgelost. Zelfs de geplande verkoop van bijna 10.000 woningen aan andere corporaties helpt Vestia er niet bovenop. Volgens Schakenbos is de helft van deze woningen 'zo goed als' verkocht, het betreft de huizen in Pijnacker Nootdorp, Barendrecht en Westland.

Er moet daarom opnieuw een bijdrage komen vanuit corporaties. De hoogte daarvan blijft nog onduidelijk. In het vorig jaar gepubliceerde herstelplan staat dat Vestia tot 2028 €180 mln tekortkomt, maar bronnen uit de sector laten op basis van anonimiteit weten dat dit bedrag aan de lage kant is als er een structurele oplossing voor de leningportefeuille moet komen.

Vrijwillig bijspringen

Nog voor het volgende congres van Aedes in februari volgend jaar moet duidelijk zijn hoeveel Vestia vraagt van collega-corporaties en op welke Rijksbijdrage de sector rekent. De onderhandelingen daarover zijn nu gaande.

Die gesprekken zijn nog niet zo makkelijk. Woningcorporaties werden tijdens de vorige steunronde gedwongen bij te lappen omdat Vestia anders failliet zou gaan. Daar is nu geen sprake van en dus moeten corporaties vrijwillig bijspringen. De vraag is hoe groot die solidariteit nu is. Uit onderzoek in opdracht van drie ministeries en koepel Aedes bleek eerder dit jaar dat corporaties in vrijwel alle hoeken van het land geld tekort komen voor hun eigen bouw- en verduurzamingsplannen. Juist in de regio Rotterdam-Den Haag, waar Vestia veel woningen heeft, komen die geldproblemen als eerst naar voren.