Vooruitblikkend en verdiepend: dit is een wekelijkse dosis Europamania — alles wat je moet weten over ontwikkelingen in Europa. In deze editie: de week van de waarheid voor de brexit, de rechtsstaat en de Europese begroting. En getouwtrek om waterstof.

Nederland daagt Polen vanwege inbreuk op de rechtsstaat voor het Hof van Justitie van de EU! Dat gebeurt toch niet vaak, lidstaat tegen lidstaat in de juridische boksring in Luxemburg. Maar moeten de juristen hun bokshandschoenen al aantrekken? Nee, zover is het nog lang niet.

De motie van afgelopen dinsdag, gesteund door een flinke Kamermeerderheid, roept het kabinet op te zoeken naar medestanders om samen de zaak te beginnen. Den Haag weet zich in de discussie in ieder geval gesteund door Zweden, Denemarken, Finland en België. Maar gaan ze nu ook meedoen?

Sowieso vergt een gang naar Luxemburg tijd. Als Nederland doorzet, moet het kabinet zich eerst melden bij de Europese Commissie. Die heeft dan drie maanden de tijd om de zaak te beoordelen. Daarna kan Nederland de zaak bij het EU-Hof aanhangig maken.

En dan kan de pret beginnen. Zeldzame pret, dat wel. Want dat de ene lidstaat de andere voor het hof in Luxemburg daagt, komt amper voor. Acht keer in de afgelopen 42 jaar.

... je ziet de Unie eraan af

Het aardige is dat je in die zaken een beetje het karakter van de Unie kan zien. We zitten allemaal in één Unie, maar burenruzies blijven bestaan. Neem de recentste kwestie. Die betreft het grensgeschil tussen Slovenië en Kroatië over de Baai van Piran. In januari oordeelde het EU-Hof in januari dat het in deze zaak niet bevoegd is.

Een andere in het oog springende burenruzie betrof de zaak die Oostenrijk begon tegen de Duitse tolheffing voor personenauto's. Nederland stelde zich in deze procedure aan de kant van Oostenrijk, dat in 2019 de zaak won.

Deze zaken waren betrekkelijk recent. Hooguit zijn er twee procedures per decennium waarin lidstaten juridisch met elkaar de degens kruisen in Luxemburg. En zoals gezegd, aan de onderwerpen zie je de Unie af.

De eerste vier procedures hadden namelijk betrekking op Frans lamsvlees (1977; zaak gestaakt), Franse visvangst in Britse wateren (1978; is er qua vis eigenlijk wel iets nieuws onder de zon?) en geschillen over riojawijn (een soort mini-Hanze versus het Zuiden!) en sherry (geschikt).

De laatste die we noemen is van de buitencategorie: Hongarije stapte in 2010 naar het Hof omdat Slowakije had geweigerd op een nationale herdenking de president van Hongarije toe te laten (een slechte dag voor de Hongaarse natie).

... maar hoe gaat dat gevecht om de rechtsstaat aflopen?

Ondertussen steggelen de lidstaten nog altijd met Polen en Hongarije over het veto van die twee landen tegen de Europese begroting, een pressiemiddel om sancties wegens schending van de rechtsstaat te voorkomen. Terwijl Hongarije de hakken in het zand heeft gezet, is de positie van Polen niet helemaal meer duidelijk.

Zo zei vicepremier Jaroslaw Gowin donderdag dat er met Polen valt te praten over een compromis. Dat was in tegenspraak met wat premier Mateusz Morawiecki had gezegd in een gesprek met de Frankfurter Allgemeine.

Gowins uitspraken leidden tot woede bij de haviken in de Poolse regering, met name minister van justitie Zbigniew Ziobro (die zijn greep op de rechtbanken probeert te vergroten). Een woordvoerder van president Andrzej Duda zei zondag dat alleen premier Morawiecki namens Polen praat.

Maar Gowin herhaalde maandag doodgemoedereerd zijn woorden. Dat werpt de vraag op of er geen crash van de regering zit aan te komen, of dat er regeringsleden gaan opstappen.

Europamania in je mailbox?

Wil je deze Europa-nieuwsbrief elke week per mail ontvangen? Schrijf je dan hier in. En hier zijn eerdere afleveringen.

2. Wie mag er eerder aan de waterstof?

De EU-regeringsleiders moeten deze week op hun top een knoop doorhakken over de reductie van de uitstoot van het broeikasgas CO₂ met ten minste 55% in 2030 (het parlement wil 60%). De gesprekken verlopen moeizaam; verscheidene EU-lidstaten in Midden- en Oost-Europa willen meer geld om de transitie naar het gebruik van duurzamere energiebronnen mogelijk te maken.

Groene waterstof, waterstof geproduceerd met duurzame energie, is zo'n bron. Het rammelt in de EU van de plannen voor de productie van waterstof, ook in Nederland. Het wegvervoer en producenten van vrachtwagens zijn al zeer geïnteresseerd.

Maar milieuorganisatie Transport & Environment waarschuwt nu dat grootschalige inzet van bijvoorbeeld waterstof en e-diesel voor trucks en auto's een keerzijde heeft. Je hebt ongelooflijk veel windmolens nodig om de stroom te genereren die nodig is voor de productie van de waterstof en de e-diesel, stelt T&E.

Volgens de milieuorganisatie is het beter de lucht- en scheepvaart voorrang te geven bij de inzet van waterstof en e-diesel. Die kunnen stukken moeilijker dan trucks en auto's gebruikmaken van batterijen.

Het pleidooi illustreert nog eens hoe gecompliceerd de Green Deal van vicevoorzitter Frans Timmermans van de Europese Commissie is (nog afgezien van de politieke sores). Ondertussen vinden in Nederland en in Oostenrijk testen plaats met een waterstoftrein. Fabrikant Alstom reed er al uitgebreid mee in Nedersaksen.

Waar moeten we deze week op letten?

• De onderhandelingen over de handelsrelatie tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU na 31/12 zijn een bewegend doel. Maandagochtend begon de Europese hoofdonderhandelaar Michel Barnier met het bijpraten van de EU-lidstaten over het overleg met Londen. Frankrijk, Italië, Spanje, België, Nederland en Denemarken hebben zorgen geuit over het laatste Britse bod. Barnier is ook somber, zo bleek maandagochtend.

• Ook een bewegend doel is het overleg over het Pools-Hongaarse veto tegen de EU-begroting en het coronaherstelpakket. Maandag spreken de EU-ambassadeurs over de kwestie, donderdag en vrijdag is er de top van EU-regeringsleiders. Lees het verhaal van FD-correspondent Ria Cats. De tijd dringt, waarschuwde topambtenaar Gert Jan Koopman van de Europese Commissie zondag.

• Woensdag komt Brussel met nieuwe plannen voor de aanpak van terrorisme. Donderdag praat de Commissie over de Europese strategie voor batterijen voor elektrische auto's.

• Woensdag en donderdag is de Wereldpersvrijheidconferentie in Den Haag. Met onder anderen minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken en vicevoorzitter Vera Jourova van de Europese Commissie.

Meer lezen (en luisteren)?

Air miles Railvervoerder Deutsche Bahn claimde schade van het luchtvrachtkartel (zat KLM ook bij), en kreeg geld, meldt Handelsblatt. Luchtvaartmaatschappijen en kartelvehikel SCC procederen in Nederland nog altijd met elkaar.

Hogere lasten Voor de fiscale fijnproevers: een paper over een progressievere inkomstenbelasting in Spanje. Dat zou de regering op zich goed uitkomen.

Representatief Onder leiding van minister Wopke Hoekstra van Financiën deden de zuinigerds in de EU in 2018 en 2019 van zich spreken (na de corona-invasie waren ze minder zuinig, maar dat terzijde). Maar in hoeverre was er steun voor de zuinige politiek? Daar gaat deze podcast over.

De regenpijp József Szájer, prominent medestander van de Hongaarse premier Viktor Orbán, stapte op als Europarlementariër na een schandaal rond een seksfeest in Brussel. Het Hongaarse staatspersbureau MTI gebruikte een wat spartaansere omschrijving voor Szájers escapades (lees ook dit verhaal over de druk op de Hongaarse rechterlijke macht).

Overal De media blijken weerloos in de handen van Clément Beaune, de Franse staatssecretaris van Europese Zaken: alweer een interview, nu met Le Grand Continent. Beaunes baas, Emmanuel Macron, wekte opnieuw de woede van de Turkse president Erdogan.

FD Europamania wordt geschreven door Han Dirk Hekking.Volg ook onze FD-Brusselaars Ria Cats en Mathijs Schiffers. Heb je opmerkingen of nieuws? Laat het weten via feedback@fd.nl. Tot volgende week!