Vooruitblikkend en verdiepend: dit is de wekelijkse dosis Europamania — alles wat je moet weten over ontwikkelingen in Europa. In deze editie: Poolse rechters in de verdrukking, Tsjechische antiheld verjaart en Catalanen op herhaling.
1. Poolse staat versterkt greep op rechters
Eind januari waarschuwde de Europese Commissie Polen voor de laatste maal. Als Warschau niet binnen een maand terugkeert op zijn schreden bij de vervolging van rechters, stapt Brussel naar het Hof van Justitie van de EU om financiële sancties tegen Polen te vragen, zo zei de Commissie.
Die maand is voorbij, en dus is het de vraag wat Brussel gaat doen. Het justitiële nieuws uit Polen was vorige week alvast niet gunstig. President Andrzej Duda wil met benoemingen van nieuwe rechters die loyaal zijn aan het ministerie van justitie de controle van de regering over kamers van de Hoge Raad te vergroten (lees hier meer).
Verder is er onrust over uitlatingen van Malgorzata Manowska, de president van de Hoge Raad. Die wil het recht op overheidsinformatie inperken, en rechters lozen die eerder vragen stelden aan het Hof van Justitie van de EU.
Dinsdag komt datzelfde Hof met een arrest in een ander dispuut over de aanstelling van Poolse rechters. Daar speelt ook nog de vraag of het EU-Hof de hoogste rechter is voor de uitleg van Europees recht (advocaat-generaal Evgeni Tanchev was daarover glashelder in zijn advies in december: ja).
Een kleine opsteker voor critici van de regering was er in de zaak tegen Igor Tuleya, een rechter die eerder doelwit was van de omstreden tuchtkamer van de Hoge Raad. In een beroepszaak oordeelde de rechter vrijdag anders dan de tuchtkamer, dat Tuleya gewoon zijn functie mag uitoefenen. Staatssecretaris van justitie Sebastian Kaleta claimt evenwel dat het eerdere oordeel van de tuchtkamer prevaleert.
Europamania in je mailbox?
Wil je deze Europa-nieuwsbrief elke week per mail ontvangen? Schrijf je dan hier in. En hier zijn eerdere afleveringen.
2. Tsjechische antiheld viert 100e verjaardag
Feest in Tsjechië: het is honderd jaar geleden dat het eerste deel van de boeken over de Brave Soldaat Svejk uitkwam. Svejk, die in de Eerste Wereldoorlog dienst doet als hulpje van officieren in het Oostenrijks-Hongaarse leger, is antiheld, grapjas, hondenhandelaar, oplichter en professional als het gaat om zijn snor te drukken.
Is het alleen grappig? Svejk staat ook voor antimilitarisme en belicht tevens de nadagen van Oostenrijk-Hongarije. Hoe het met de brave soldaat afliep weet niemand. Schrijver Jaroslav Hasek overleed in 1923 aan tubercolose, voor hij zijn verhaal kon afmaken. Zijn vriend Karel Vanek deed nog een poging, maar zijn verhalen vond iedereen een slap aftreksel.
Svejk werd wereldberoemd. Er kwamen films uit (deze Tsjechische uit 1956) en een Duitse tv-serie, en Bertolt Brecht zette zich ooit aan een (niet afgemaakt) theaterstuk. In het dorp Lipnice, waar schrijver Hasek zijn laatste jaren sleet, is een museum. In Praag zijn meerdere cafés en restaurants die Svejks naam dragen.
Voor Svejk-parafernalia, zoals boeken, bekers, ansichtkaarten, postzegels enzovoort was dit jaar redelijke belangstelling, noteerde de nieuwssite Lidovky.cz. Er is een levendige handel op Aukro, de Tsjechische variant van Marktplaats.
3. Puigdemont op herhaling
De verkiezingen in Catalonië zijn net achter de rug, en het onafhankelijkheidskamp kreeg (bij een fors lagere opkomst) meer dan de helft van de stemmen. Maar de focus van de discussie over de Spaanse regio lag vorige week niet op Barcelona, maar op Straatsburg. Dinsdag nam de commissie juridische zaken van het Europees Parlement een rapport aan dat het opheffen van de immuniteit van de Catalaanse regioleider Carles Puigdemont en twee van zijn medestanders aanbeveelt. Dat zou kunnen leiden tot een nieuw Spaans verzoek om uitlevering.
De drie vertrokken in het najaar 2017 naar het buitenland. Ze ontliepen zo arrestatie. Justitie in Spanje wilde ze vervolgen voor het misbruiken van overheidsfondsen, opruiing en rebellie (het uitroepen van de onafhankelijkheid). Puigdemonts medestanders die in Barcelona bleven, zuchten om die reden in de gevangenis (hun celregime is recent wel wat versoepeld).
Puigdemont kreeg al eerder te maken met Spaanse uitleveringsverzoeken, maar kon in België politiek actief blijven. Het Hof van Justitie van de EU sprak zich ook al eens over de status van Catalaanse eurparlementariërs uit.
Het Europees Parlement moet nu in de week van 8 maart voltallig stemmen over het opheffen van de immuniteit van de drie Catalanen. Puigdemont toonde zich woensdag bij een persconferentie strijdbaar. 'We zullen tot de laatste seconde vechten', kondigde hij woensdag aan. 'Het is aan het parlement of het de Spaanse druk, en de hechtenis van politieke dissidenten accepteert.' Dat laatste zou een schande zijn voor Europa, vindt hij.
De Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging ANC is inmiddels een campagne begonnen om leden van het Europees Parlement te vragen af te zien van het opheffen van Puigdemonts immunititeit. Ze verwijst ook naar de aanhouding van de Spaanse rapper Pablo Hasél omdat hij het Spaanse koningshuis beledigde. Onder meer: de aanklacht tegen de rapper is breder.
Waar moeten we deze week op letten?
• Eurocommissaris Maros Sefcovic praat dinsdag met producenten van batterijen voor elektrische auto's. Northvolt, een van de voorlopers in de EU, kondigde recent de bouw van een installatie voor energie-opslag in Polen aan.
• De EU-ministers van handel spreken elkaar dinsdag, met name over de recente voorstellen van de Europese Commissie voor aanpassing van het Europese handelsbeleid. Een dag later is er bij denktank EPC een online debat over hetzelfde onderwerp.
• Hoe staat het met het Europese plan voor de circulaire economie? Volg dit webinarwoensdag. Op dezelfde dag bij denktank Bruegel een online debat over biodiversiteit, met Frans “Green Deal” Timmermans als een van de sprekers.
• Eveneens op woensdag: eurocommissaris Nicolas Schmit presenteert een actieplan over sociale rechten. Lees het verhaal van FD-correspondent Mathijs Schiffers.
• Waar de bal rolt, zijn staatssteun en fiscaal trapezewerk nooit ver weg. Het Hof van Justitie van de EU komt donderdag met een arrest in een dispuut over steun die FC Barcelona kreeg. Lees ter voorbereiding ook de column van FD-redacteur Daan Ballegeer.
• Ook de moeite op donderdag: een webinar bij denktank CEPS over staatssteun en mededinging na brexit.
Meer lezen (en luisteren)?
Vlucht vooruit De Fidesz-partij van de Hongaarse premier Viktor Orbán zit op het strafbankje van de christendemocratische EVP-fractie in het Europees Parlement. Orbán dreigt nu in een brief aan EVP-parlementschef Manfred Weber uit de partij te stappen. Reden: de EVP wil haar regels voor deelnemende partijen aanscherpen. Wie de rechtsstaat niet omarmt, kan vertrekken.
Best belangrijk Met welke Europa-boodschap gaan de politieke partijen de verkiezingen in? Dinsdagavond heeft Café Europa daarover een livedebat. Met FD-columnist Mathieu Segers.
Hybride verdienmodel De politie in Thüringen viel vorige week binnen op adressen waar neonazi's zich met de handel in drugs bezig hielden.
Beste buren Tsjechië stapt naar het Hof van Justitie van de EU omdat buurland Polen de winning van bruinkool in de grensplaats Turów uitbreidt, met toename van de vervuiling van de grensregio als gevolg. Lees het verhaal van FD-correspondent Maurits Kuypers uit 2020.
Verre buren Gaat Joe Biden het akkoord met Iran, dat EU-lidstaten nog altijd respecteren, nieuw leven inblazen? Lees deze analyse.
FD Europamania wordt geschreven door Han Dirk Hekking.Volg ook onze FD-Brusselaars Ria Cats en Mathijs Schiffers. Heb je opmerkingen of nieuws? Laat het weten via feedback@fd.nl. Tot volgende week!
