Vooruitblikkend en verdiepend: dit is de wekelijkse dosis Europamania — alles wat je moet weten over ontwikkelingen in Europa. In deze editie: tijd voor een Nederlands-Italiaanse as? En de oudste bank van de wereld leeft op geleende tijd.
1. Bedreigde diersoort: de stabiliteitspactosaurus...
Als de Frans-Duitse as in orde is, marcheert Europa aardig, zo hoor je altijd. Nou zijn ze in Parijs natuurlijk wel realistisch. Bondskanselier Angela Merkel stopt. Wie haar opvolgt, staat in de sterren. CDU-leider Armin Laschet noteerde vorige week twee pijnlijke CDU-nederlagen bij deelstaatverkiezingen.
Parijs weet dus niet zo goed of er straks met Berlijn zaken te doen zijn. Dus ging minister van financiën Bruno Le Maire donderdag en vrijdag op verkenning in Italië, op zoek naar bondgenoten. Dat leidde tot krantenkoppen dat Frankrijk en Italië broeden op een forse herijking van de begrotingsregels uit het Stabiliteits- en Groeipact van de EU omdat die volgens hen uit een ander tijdperk stammen.
Nu stonden de regels (kortgezegd: geen begrotingstekort boven de 3% van het bruto binnenlands product, geen staatsschuld boven de 60% van het bbp) al in de ijskast; de eurolanden hebben het geld laten rollen om de economische schade van corona te verminderen. Daarom stelt Brussel voor om het pact tot zeker eind 2022 te negeren (lees het verhaal van FD-correspondent Ria Cats).
Maar de Fransen willen meer. Le Maire vindt dat EU-lidstaten meer moeten kunnen investeren zonder dat begrotingspreciezen in Brussel en elders direct alarm slaan. 'We mogen niet dezelfde fout maken als in 2010 en 2011, toen we de overheidsfinanciën te snel wilden herstellen en daarmee de economische groei een halt toeriepen', zei hij tegen Il Messaggero.
... is in Brussel zijn leven niet zeker. En misschien in Berlijn!
Meer ruimte voor investeringen: dat is in lijn met gedachten die binnen de Europese Commissie leven. Eurocommissaris van economische zaken Paolo Gentiloni zei begin maart dat Brussel eind van dit jaar met voorstellen voor aanpassingen van het pact komt, na een consultatie.
In Nederland zullen er zeker politici zijn die deze discussie scherp volgen. Doorgaans weten we zeker dat Berlijn net zo spaarzaam in het leven staat als Den Haag.
Maar wie is er na september de baas in Berlijn? Na het CDU-echec van vorige week zondag, speculeerden Duitse media over een verkeerslichtcoalitie van SPD (rood), FDP (geel) en Groenen. De middelste partij houdt niet van begrotingsfratsen, de laatste partij maakte vrijdag duidelijk dat zorgen in Den Haag terecht zijn. Het programma van de Groenen is 'een licentie om geld uit te geven', bromde de conservatieve Frankfurter Allgemeine Zeitung.
De partij stelt onder meer de Schuldenbremse ter discussie. Die rem op schulden, bij de eurocrisis vastgelegd in de Duitse grondwet, houdt in dat de Duitse deelstaten geen begrotingstekort mogen hebben, en dat het structureel tekort van de federale overheid niet meer dan 0,35% van het bruto binnenlands product (bbp) mag bedragen. De Schuldenbremse staat vanwege corona 'uit' tot in 2022, maar wie suggereert dat het permanent anders moet, krijgt CDU-leider Laschet op zijn dak.
De Groenen willen verder het coronanherstelpakket Next Generation EU permanent maken, en het noodfonds ESM tot een Europees IMF maken. Verder moet er in de EU een minimumtarief van 25% voor de winstbelasting gaan gelden, met een gemeenschappelijke grondslag van die taks. Ook zou het mandaat van de Europese Centrale Bank ruimer moeten, zodat de bank naast stabiele prijzen ook 'meer welvaart' en 'meer banen' als doelen heeft.
Dat klinkt Parijs vast als muziek in de oren, terwijl Den Haag een rolling krijgt. Maar wat zou Mario Draghi vinden? Het Groenen-plan is vast te frivool voor de oud-ECB-president, die nu premier van Italië is. Misschien is het tijd voor een Nederlands-Italiaanse as.
2. De oudste bank leeft op geleende tijd
Monte dei Paschi di Siena (MPS, van 1472) is de 'oudste nog bestaande bank ter wereld'. Maar het had weinig gescheeld of de Duitse Berenberg Bank (in 1590 in Hamburg door vluchtelingen uit Antwerpen gesticht) had die titel gehad. Want de Italiaanse staat moest MPS in 2017 redden.
Het monument is dus Italiaans eigendom. Rome probeert de probleembank conform afspraken met de Europese Commissie langzaam maar zeker uit de staatsboedel te duwen. Dat verloopt moeizaam. De regering tracht MPS te stallen bij Unicredit, de grootste financiële instelling van het land. Maar die bank is niet enthousiast en stribbelt al heel lang tegen. De wisseling van de wacht in Rome — premier Conte ging, premier Draghi kwam — hielp ook niet.
Zijn er nog andere gegadigden? MPS swingt nog steeds niet, dus de belangstelling valt tegen. Maar vorige week borrelde een curieus verhaal op. Norman Dicks, tot 2012 een politicus in de VS, wil graag zaken doen. Bij het ministerie van financiën konden ze hun oren niet geloven.
En ze geloven het eigenlijk nog steeds niet. Want Dicks heeft ondanks zijn gevorderde leeftijd (80) geen bankervaring. Of hij het benodigde geld heeft is evenmin duidelijk.
Ondertussen tikt de klok door, en leeft MPS nog steeds op geleende tijd. Niet dat politici dat erg vinden. Sommigen willen MPS laten fuseren met andere probleembanken, zoals Carige en BP de Bari. Anderen, zoals Matteo Salvini van de rechtse Lega, vraagt zich af waarom Italië nu moet verkopen. Hij wijst op de lage waarde van MPS. 'Het zou gekkenwerk zijn.'
Europamania elke week in je mailbox?
Wil je deze Europa-nieuwsbrief elke week per mail ontvangen? Schrijf je dan hier in. En hier zijn eerdere afleveringen.
Waar moeten we deze week op letten?
• De EU-ministers van buitenlandse zaken overleggen maandag over onder meer de relatie met Turkije (lees het verhaal van FD-correspondent Ria Cats).
• De EU-ministers van visserij spreken elkaar maandag en dinsdag over vis en het Verenigd Koninkrijk, en over hervorming van het landbouwbeleid. Verder: Spanje wil extra steun voor de wijnsector vanwege de coronacrisis.
• Vertegenwoordigers van de Europese Commissie, de Oeso en het Internationaal Monetair Fonds spreken elkaar dinsdag over het EU-plan voor een CO₂-grensbelasting (hier nog wat leeswerk). De VS zijn overigens niet enthousiast.
• Woensdag is het Lego-tijd bij het Hof van Justitie van de EU in Luxemburg. Dat wil zeggen: er komt een arrest over de bescherming van het merk en het ontwerp van Lego-steentjes.
• De EU-regeringsleiders overleggen donderdag en vrijdag over een boeket van thema's, zoals het Europese vaccinbeleid, Rusland en een techbelasting.
Meer lezen (en luisteren)?
Bijwerkingen Coronanieuws: Boris Johnson bewerkt EU-lidstaten om niet moeilijk te doen over vaccinexport, meldt de Financial Times. De Slowaakse premier Matovic stapt mogelijk op wegens te drieste inkoop van het Russische Sputnik-vaccin. De Duitse minister van volksgezondheid Jens Spahn wankelt wegens mondkapjesinkoop bij het bedrijf van zijn man.
Onderscheiding Malgorzata Gersdorf was tot eind april 2020 president van de Poolse Hoge Raad. Vorige week kreeg ze de Geuzenpenning. Bekijk de bijbehorende video.
Sinnetje in huis De EU de inkoop van vaccins laten verzorgen was vragen om problemen, vindt de Duitse topeconoom Hans-Werner Sinn (die doorgaans zijn staf breekt op het ECB-beleid).
Sinnetje in huis II Recent kwam er een paper uit dat een link legt tussen bezuinigingen van de Duitse regering en het succes van Hitler. Hans-Werner Sinn had eerder in een gesprek met de Neue Zürcher Zeitung gezegd dat de rampzalige inflatie die de Duitse economie in de jaren twintig van de vorige eeuw trof, de nazi's in het zadel hielpen. Sinn verdraait de geschiedenis, vond de Oostenrijkse econoom Philipp Heimberger.
Noodfonds De Italiaanse regering crashte in januari mede vanwege de vraag wel of geen steun uit het noodfonds ESM aan te vragen. 'Is nu geen prioriteit', zei premier Mario Draghi vrijdag, toen de regering een nieuw steunpakket van €32 mrd voor de economie aankondigde.
FD Europamania wordt geschreven door Han Dirk Hekking.Volg ook onze FD-Brusselaars Ria Cats en Mathijs Schiffers. Heb je opmerkingen of nieuws? Laat het weten via feedback@fd.nl. Tot volgende week!
