Vooruitblikkend en verdiepend: dit is de wekelijkse dosis Europamania — alles wat je moet weten over ontwikkelingen in Europa. In deze editie: betalen tegen procederen in Duitsland, en genoegdoening in Italië.
1. Curieuze wending in sjoemeldieselschandaal
Het barst in Duitsland van de rechtszaken in de zogeheten sjoemeldieselaffaire, het schandaal waarbij autofabrikanten wagens verkochten die viezer uitlaatgas uitstootten dan tests aangaven. In mei 2020 stelde het Duitse hooggerechtshof in een zaak die de Duitse consumentenbond was begonnen, dat autobezitters recht hadden op compensatie van de aankoopsom, met aftrek van een som voor het gebruik van de wagen.
Voor sommige automobilisten volstond dat, voor andere niet. Zij vonden dat ze recht hadden op volledige compensatie van het aankoopbedrag, plus rente. Dat eiste onder anderen een eigenares van een Seat Ibiza, aangeschaft voor €21.000, bij de rechtbank in Erfurt.
De rechter, Martin Borowsky, besloot het Hof van Justitie van de EU om raad te vragen. Is volledige compensatie met rente wel in lijn met het Europees recht? En hij verbond er nog een bijzondere vraag aan: zijn Duitse gerechtshoven naar de norm van het EU-Hof wel onafhankelijk, gezien de nauwe banden die er zijn tussen ministeries van justitie van deelstaten en rechtbanken?
Het Hof van Justitie van de EU moet zich nog over deze vragen uitspreken. Maar de zaak in Erfurt neemt nu een nieuwe wending. De verkoper van de auto heeft namelijk het aankoopbedrag van de klagende automobilist volledig gecompenseerd, met rente. Hij wil ook best de juridische kosten van de klaagster op zich nemen.
De klaagster accepteerde de geboden compensatie. De zaak is opgelost, dus kan hij niet van tafel, vroeg het autobedrijf vervolgens hoopvol aan rechter.
Nee, oordeelde rechter Borowsky in een recent vonnis. Want de eigenares van de Seat Ibiza is wel akkoord gegaan met de compensatie, maar heeft de rechtbank laten weten dat ze de zaak wil doorzetten. De rechter vindt daarbij dat het autobedrijf zich met de poging de procedure te eindigen schuldig maakt aan 'misbruik van het recht', en dat er bepaalde vragen open blijven.
‘Dit ziet er uit als misbruik van het recht’
Duitse juristen hebben eerder gesteld dat Volkswagen, het moederconcern van Seat, er veel aan lijkt te doen om te verhinderen dat de schadevergoedingskwestie bij het EU-Hof terechtkomt. Een middel daartoe is klagende autobezitters zeer ruim compenseren.
Volkswagen probeerde de Erfurter rechter Borowsky in 2019 te wraken omdat hij volgens de autobouwer bevooroordeeld zou zijn.
2. Terroristen op leeftijd wellicht terug naar huis
'Wie is Giorgio Pietrostefani', kopte de Italiaanse krant Corriere della Sera vorige week. Giorgio Pietrostefani is 77, en leefde al decennia in Frankrijk. Frankrijk hield de Italiaan, ooit verbonden aan de extreemlinkse organisatie Lotta Continua, vorige week aan, samen met zes voormalige leden van de terroristische organisatie Rode Brigades en een kleine linkse splinter.
Italië dringt al jaren in Parijs aan op de uitlevering van tientallen leden van de Rode Brigades en verwante splinterorganisaties die na het begaan van politiek geweld in Italië hun heil in Frankrijk hadden gezocht. Maar vele Franse regeringen waren doof voor de verzoeken uit Rome. President Mitterand zei in 1985 alleen mensen te willen uitleveren als Italië 'serieuze dossiers' overlegde. Dat gebeurde volgens de Fransen heel lang niet. De Italianen mochten blijven als ze het geweld hadden afgezworen.
De zogeheten Mitterand-doctrine gold al niet meer in 2002, toen Frankrijk een lid van de Rode Brigades aan Italië uitleverde. Maar tot een grootschalige operatie kwam het nooit.
President Emmanuel Macron lijkt het nu over een andere boeg te gooien, tot tevredenheid van premier Mario Draghi. Pietrostefani kreeg ooit 22 jaar cel opgelegd wegens betrokkenheid bij de moord in 1972 op de Milanese politiecommissaris Calabresi. Hij zou ziek zijn.
‘De herinnering aan die barbaarse daden leeft in het hart van alle Italianen’
Na de arrestatie meldden zich nog eens twee andere Italianen die veroordeeld zijn voor terrorisme uit eigen beweging bij de Franse politie. De Franse justitie heeft de negen Italianen inmiddels weer vrijgelaten, maar ze mogen het land niet verlaten en hebben hun papieren moeten inleveren.
De aanhoudingen zorgden voor tevredenheid bij de nabestaanden van agenten die het slachtoffer werden van terroristen uit de tijd die in Italië bekendstaat als de 'loden jaren'. Het bekendste slachtoffer van de Rode Brigades was de christendemocratische politicus Aldo Moro.
Afgezien van Pietrostefani zijn de woensdag aangehouden Italianen in de zestig. Ze moeten allen nog celstraffen uitzitten.
De aanhoudingen zijn een demonstratie van een verbetering van de relatie tussen Parijs en Rome. De twee hoofdsteden steggelden jarenlang over het Franse beleid om Italiaanse terreurverdachten niet uit te leveren. Volgens sommigen speelde oude wrevel in Parijs over steun die Italië ooit gaf aan Algerijnse onafhankelijkheidsstrijders een zekere rol.
Een rechter moet nu nog de uitlevering van de Italianen goedkeuren. Niet iedereen in Frankrijk is het eens met uitlevering. Jean-Luc Mélenchon, leider van de linkse partij La France Insoumise, vindt dat Frankrijk meewerkt aan 'een wraakactie'.
Europamania in je mailbox?
Wil je deze Europa-nieuwsbrief elke week per mail ontvangen? Schrijf je dan hier in. En hier zijn eerdere afleveringen.
Waar moeten we deze week op letten?
• Madrid gaat dinsdag naar de stembus. De campagne ging gepaard met doodsbedreigingen richting linkse politici. Pablo Iglesias, boegbeeld van de linkse Podemos-partij, gaf zijn vice-premierschap in de Spaanse regering op om deel te nemen in Madrid. De keuze op 4 mei gaat tussen democratie en fascisme, vond Iglesias. De conservatieve Partido Popular staat op winst.
• Het college van eurocommissarissen overlegt woensdag. Ter tafel liggen onder meer plannen voor het aanpakken van oneerlijke staatssteun die niet-Europese, lees: Chinese, bedrijven ontvangen. Lees ter voorbereiding dit verhaal van FD-correspondent Mathijs Schiffers, en houd ook nog even de reacties uit de consultatie die de Commissie hield tegen het licht.
• Directeur Guntram Wolff van de Brusselse denktank Bruegel discussieert woensdag met IMF-hoofdeconoom Gita Gopinath over het economisch herstel na de pandemie. Op dezelfde dag: een debat bij denktank CEPS over groene obligaties. En bij denktank EPC een webinar over het herstel van de balans van bedrijven post-corona.
• Schotland en Wales gaan donderdag naar de stembus. Zijn de Schotse verkiezingen een opmaat tot een Schotse exit uit het Verenigd Koninkrijk? De Britse unie staat onder hoogspanning, stelde FD-correspondent Joost Dobber recent. Ook op donderdag: het boek over de brexit van EU-onderhandelaar Michel Barnier komt uit (lees het verhaal van FD-correspondent Mathijs Schiffers).
• Donderdag bij het EU-Hof: een advies over de tuchtkamer die Polen heeft ingesteld voor vervolging van rechters. Vorig jaar bepaalde het Hof al in kort geding dat die tuchtkamer niet onafhankelijk is, en dat Polen hem op non-actief moet stellen.
Meer lezen (en luisteren)?
Trouble brewing De positie van Boris Johnson is precair gezien de schandalen waarin de Britse premier verzeild is in geraakt. Houd het blog van zijn voormalige adviseur Dominic Cummings scherp in de gaten.
Miljardenbal Geef maar toe, u bent razend nieuwsgierig naar wat voor herstelplannen de EU-lidstaten indienen om te kunnen putten uit het Europese coronaherstelfonds van ruim €800 mrd. Hier zijn die plannen te vinden. Lees ook de analyse van denktank Bruegel.
Feest in Polen Vorig jaar mei schokte het Bundesverfassungsgericht met een arrest over een ECB-opkoopprogramma de Europese rechtsorde. Nu is er een uitspraak van de Franse raad van state die volgens sommige juristen opnieuw een slag toebrengt aan het primaat van het Hof van Justitie van de EU, en die Polen vast gaat gebruiken in zijn strijd met het EU-Hof.
His Master's Voice De paus is geen EU-bestuurder, maar zeker Europa kan niet om hem heen. Er is nu een Pauscast van NOS-correspondent Andrea Vreede en KRO-NCRV-presentator Wilfred Kemp.
Biden's brake Joe Biden tempert de regionale ambities van de Turkse president Erdogan, stelt de Griekse krant Kathimerini.
Machinaties Bij de regionale verkiezingen in Provence-Alpes-Côte d'Azur steunt de regeringspartij LREM van president Macron de conservatieve kandidaat Renaud Muselier van oppositiepartij Les Républicains (LR) in de strijd tegen de extreemrechtse RN van Marine Le Pen. De LR-top is boos.
FD Europamania wordt geschreven door Han Dirk Hekking. Volg ook onze FD-Brusselaars Ria Cats en Mathijs Schiffers. Heb je opmerkingen of nieuws? Laat het weten via feedback@fd.nl. Tot volgende week!
