Dijsselbloem onteigent SNS met unieke actie
De onteigening van SNS Reaal is een stap die nog geen enkel ander Europees land heeft aangedurfd. Sommige beleggers zijn simpelweg alles kwijt.
Zonder enige compensatie voor aandeelhouders en voor houders van achtergestelde obligaties heeft de Nederlandse overheid bank-verzekeraar SNS Reaal onteigend. Minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën had nog verder willen gaan door ook de gewone obligaties aan te pakken, maar dat heeft toezichthouder DNB tegengehouden. Het gevaar was te groot dat daardoor de markt dicht zou gaan voor andere banken.
Rekening voor de belastingbetaler drukken
Bij eerdere bankenreddingen was er hooguit sprake van een (sterke) verwatering van aandeelhouders en een afslag van het achtergesteld papier. Dat Dijsselbloem nu een stap verder kan gaan door simpelweg nul euro te betalen voor deze effecten, komt door de Interventiewet, die halverwege vorig jaar van kracht is geworden.
Dijsselbloem wil met onteigening de rekening voor de belastingbetaler drukken. Bij de aandelen spaart die een vergoeding uit, bij het achtergestelde papier gaat het om € 1 mrd aan ‘zachte’ buffer die nu wordt omgezet in een harde buffer, namelijk echt vermogen. Achtergesteld papier van de verzekeringsdochter wordt niet geraakt.
Politiek gevoelig
Ondanks de vergaande ingreep is de redding van de bank-verzekeraar verre van gratis voor de schatkist. Om SNS Reaal te kapitaliseren en om de problematische vastgoeddochter te kunnen isoleren, moet de Staat € 3,7 mrd in het bedrijf steken. Dat drijft het begrotingstekort met 0,6 procentpunt op. Een deel van dat bedrag, € 1 mrd, wordt volgend jaar betaald door de gezamenlijke banken, die een extra heffing moeten betalen.
De steun ligt politiek zeer gevoelig. ‘Ik heb daar ook verschrikkelijke koppijn van, maar het was onverantwoord om niets te doen’, aldus premier Mark Rutte gistermiddag. Eerder had Dijsselbloem gezegd dat hij niet verwacht dat er nog meer geld bij SNS moet.
Een juridisch staartje
De zittende bestuursvoorzitter Ronald Latenstein en zijn financiële rechterhand Ference Lamp, die hadden gevochten voor een private oplossing, stappen op. De nieuwe topman wordt Gerard van Olphen, afkomstig van verzekeraar Achmea. Hij ontvangt een salaris van € 550.000, aanzienlijk meer dan de ‘Balkenende-norm’ die voor staatsbedrijven gebruikelijk is. Rutte: ‘Hier geldt: goedkoop is duurkoop. Dit is goed voor de belastingbetaler.’
De onteigening kan een juridisch staartje krijgen. De Staat biedt nul, maar de uiteindelijke prijs wordt bepaald door de Ondernemingskamer. De Vereniging van Effectenbezitters (VEB) beraadt zich op juridische stappen. ‘We willen dat de rechter sowieso iets zegt over de vergoeding’, aldus directeur Jan Maarten Slagter. De VEB overweegt ook te laten toetsen of de hele onteigening niet een stap te ver was, nog los van de prijs. Een andere mogeijkheid is een gang naar de Ondernemingskamer om een onderzoek naar wanbeleid bij SNS te vragen.
Verschillende gedachtes over probleemportefeuille
‘De VEB kan een rechtszaak voeren tegen de Staat’, zegt de Nijmeegse hoogleraar financieel recht Danny Busch. ‘Maar dan over de vergoeding die aandeelhouders en achtergestelde obligatiehouders zouden moeten krijgen voor de onteigening. Niet over of de maatregel van onteigening in dit geval toegestaan is. Dat mag op basis van de Interventiewet. Het zal een lastige rechtszaak worden. De Staat zegt dat SNS Reaal niets meer waard was, maar dat zal een flink debat opleveren. Want die inschatting hangt samen met de waardering van de vastgoedportefeuille en de afboeking daarop.’
De juridische vraag wordt dus waarom de overheid zo hard wilde afboeken op Property Finance, de vastgoeddochter die aan de basis van alle problemen bij SNS lag. Uit een brief van de minister aan de Kamer blijkt dat er zeer verschillend wordt gedacht over de probleemportefeuille. SNS zelf schatte de toekomstige verliezen tussen de € 1,4 mrd en € 2,1 mrd. Maar de overheid, die een waardering heeft laten maken door bureau Cushman & Wakefield, komt uit op tussen de € 2,4 en € 3,2 mrd. Juist die zeer hoge schatting van de afboeking maakte een akkoord met private investeerder CVC onmogelijk. ‘De overheid heeft alles opgehangen aan een waardering van Cushman & Wakefield’, zegt een anonieme advocaat.
FNV opmerkelijk slachtoffer
Andere bronnen melden echter dat het bureau niet alleen stond met zijn sombere waardering. De grootbanken, die in sommige reddingsplannen een rol speelden, hadden eigen taxaties gemaakt. Daar rolde ook een zeer forse afwaardering uit.
Een opmerkelijk slachtoffer van de onteigening is de FNV. Die had nog een achtergestelde lening lopen van € 20 mln, uit de tijd dat Reaal nog van de bond was.
