Door de hard gestegen prijzen van gas en stroom komt de energierekening voor huishoudens dit jaar neer op bijna een verdubbeling ten opzichte van vorig jaar, blijkt uit vrijdag gepubliceerde cijfers van het CBS.
Een gemiddeld Nederlands huishouden betaalt dit jaar €2800 voor zijn energierekening, dat is €1321 meer dan vorig jaar: een stijging van 86%. Per maand komt het neer op ruim €110 extra. De exorbitante toename is met name te wijten aan de gestegen prijs van aardgas, maar ook elektriciteit is dit jaar duurder. Een korting op de energierekening die het kabinet vorig jaar al toezegde om de hoge prijzen te drukken, is al in de CBS-berekening meegenomen.
'De stijging is ongekend en zeker in de afgelopen tien jaar niet voorgekomen. Officiële cijfers over energie die jaren terug gaan hebben we niet, maar ik twijfel er sterk aan of we ooit zo'n toename hebben gezien', zegt hoofdeconoom van het CBS, Peter Hein van Mulligen. Hij verwacht dat 'aardig wat mensen in de problemen komen.'
Hans de Kok, directeur van energievergelijkingswebsite Pricewise, spreekt van 'een aanslag op de vaste lasten van mensen'. De nieuwste CBS-voorspelling is gebaseerd op het energieverbruik van een huishouden met een gemiddeld energieverbruik.
Het nieuws legt ongetwijfeld grote druk op het kabinet om burgers extra te compenseren. Het vorige kabinet trok afgelopen jaar eenmalig €3,2 mrd uit om de oplopende energierekening te drukken en nog eens €200 mln voor de laagste inkomens. De energiebelasting is verlaagd en er kwam extra heffingskorting, waarmee huishoudens dit jaar gemiddeld voor €400 zijn gecompenseerd. Was die compensatie er niet geweest, dan was de energierekening dus nog hoger uitgevallen.
De gas- en stroomprijzen zijn in een jaar tijd met 350% omhooggegaan en de belastingen juist omlaag, zegt het CBS. Niet iedereen krijgt meteen deze maand een gepeperde nota, dat hangt af van het soort energiecontract. Mensen met een variabel contract, volgens markttoezichthouder ACM ongeveer de helft van de Nederlanders, hebben per 1 januari een prijsverhoging gekregen. De andere helft heeft een vast contract van één jaar of langer. Wanneer dat afloopt, bepaalt de energieleverancier opnieuw het termijnbedrag.
Bij de klantenservice van energieleveranciers is het al maanden druk omdat veel consumenten bellen met vragen. 'Met klanten die moeite hebben om de rekening te betalen, proberen we een oplossing te zoeken', zegt een woordvoerder van leverancier Budget Energie.
Energiebedrijf Vattenfall zegt op dit moment geen stijging van het aantal onbetaalde facturen te zien, maar zich wel zorgen te maken dat dit in de loop van het jaar zal toenemen. 'We zien een groep klanten voor wie de stijging gewoonweg te groot is.'
Pricewise adviseert de meeste mensen om toch een vast contract voor een jaar te nemen. De Kok: 'De energieprijzen zullen voorlopig niet dalen, de tarieven tussen leveranciers verschillen erg en ze geven nog altijd welkomstkortingen. Dat kan lonen'.
Per huishouden kan de rekening flink verschillen, blijkt uit de CBS-cijfers. Twee of meer bewoners in een oude, grote vrijstaande woning betalen dit jaar bijna €5500, nagenoeg een verdubbeling. Terwijl één bewoner in een klein nieuwbouwappartement €1410 betaalt, €560 meer dan vorig jaar. Mensen die eerder een meerjarig vast contract hebben gesloten, gaan komend jaar zelfs gemiddeld €404 minder betalen, zegt het CBS. Dit huishouden heeft geen last van stijgende energieprijzen, maar heeft wel voordeel van de extra compensatie die het vorige kabinet heeft ingesteld.
Budgetadviseur Nibud zegt dat de overheid naar compensatie op maat moet kijken. 'Je kunt veel beter de laagste inkomensgroep of mensen in een energieonzuinig huis extra compenseren, want die hebben het meeste last van deze stijging', zegt wetenschappelijk medewerker Jasja Bos.
Verder kan de overheid meer subsidie uittrekken voor het isoleren van woningen en voor zonnepanelen, want ook daarvan zakt de energierekening, aldus het Nibud. De Kok sluit zich hierbij aan: 'Je hebt mensen die isolatie voor energiebesparing niet kunnen betalen, die moet je compenseren'.
Naast de kosten voor energie zijn ook de prijzen voor benzine en boodschappen omhooggegaan. De Nederlandse inflatie is in de maand januari opgelopen tot 6,4%, zo melde het CBS onlangs. Premier Mark Rutte zei eerder in de Tweede Kamer te willen wachten op nieuwe koopkrachtberekeningen waar het Centraal Planbureau in maart mee komt, alvorens een besluit te nemen over koopkrachtreparatie.
