Techbedrijven die zitten te springen om personeel moeten momenteel maanden wachten voordat ze van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) toestemming krijgen om kennismigranten in dienst te nemen. 'De wettelijke termijn is negentig dagen, maar het duurde meestal zes à zeven weken. Nu kan het wel vijf of zes maanden duren', zegt Lita Mannoe van Witscraft, een bedrijf in Hoofddorp dat werkgevers begeleidt bij het aantrekken van expats uit landen buiten de EU, zoals Zuid-Afrika of India.

Ze vraagt zich af waarom het zo lang moet duren om bijvoorbeeld start-ups door te lichten. Daarvoor vraagt de IND advies van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, de RVO. Volgens Mannoe zijn deze bedrijven vaak nog verlieslatend en hebben ze per definitie geen track record. Hun solvabiliteit is dus niet goed vast te stellen. Juist voor beginnende bedrijven is het echter essentieel dat ze snel kunnen groeien met geschikt personeel. 'Ik begrijp dat de IND misbruik moet voorkomen, maar dit duurt echt te lang. Bedrijven betalen duizenden euro's leges voor de aanvraag.'

De IND erkent dat de aanvraag voor een zogenoemd referentschap — dat een bedrijf in staat stelt kenniswerkers van buiten de EU te halen — langer kan duren. 'Dit komt doordat de IND meer aanvragen ontvangt dan voorheen, maar ook doordat aanvullend onderzoek nodig kan zijn om te kunnen besluiten', aldus een woordvoerder.

Start-ups

Iets minder dan een kwart van de aanvragen wordt voorgelegd aan de RVO. Bij bedrijven die korter dan 1,5 jaar bestaan, moet dat van de Vreemdelingenwet, bij andere bedrijven als er twijfel is over continuïteit en solvabiliteit. Lage omzet, veel vreemd vermogen, grote verliezen of laag vermogen kunnen duiden op naderend faillissement en onvermogen om het salaris van een kennismigrant te betalen.

'In ons ecosysteem horen we ook dat er te veel hindernissen op het pad liggen,' zegt Maurice van Tilburg van TechLeap, de belangenorganisatie van start-ups. 'Er zijn enorme tekorten aan technisch talent en de opleidingen laten te wensen over, dus het in het belang van Nederland om die tekorten deels aan te vullen met mensen uit het buitenland.' In 2019 trok Nederland bijna 13.000 kennismigranten aan, in 2020 nog maar 7000.

Ruud Blaakman van werkgeversvereniging AWVN, ziet hier eveneens een 'deeltje van de oplossing' voor het schaarsteprobleem. 'Heel Nederland kijkt naar de krapte op de arbeidsmarkt. De dienstverlening moet gewoon beter.' Hij vond de achterstanden tijdens corona nog te billijken, maar nu niet meer.

Stempels

Na erkenning door de IND mag een bedrijf kennismigranten boven een bepaald loonniveau in dienst nemen, maar dan is de lijdensweg nog niet ten einde. Ook de tijd die het kost om voor individuele werknemers een verblijfsvergunning te krijgen, is namelijk verdubbeld tot circa vier weken. Rekening houdend met extra oponthoud bij Nederlandse ambassades of consulaten bij het zetten van de benodigde stempels kan het momenteel zes tot acht weken duren om een kenniswerker naar Nederland te halen, waarschuwt Mannoe.

Daarna moeten ze nog burgerservicenummer aanvragen en ook bij de gemeenten lopen de wachttijden op. 'Als ik nu bel voor een afspraak in Amsterdam, kan ik in mei terecht', aldus Mannoe. Voor de kennismigrant heeft dat de onprettige consequentie dat het loon tegen een tarief van 52% wordt belast, een situatie die pas bij de aangifte het jaar daarop kan worden teruggedraaid. Werkgevers kunnen het verschil niet eens voorschieten, want dat voorschot zou weer tegen 52% worden belast.

Oekraïners

Adviseurs opperen dat de vertragingen zijn te wijten aan personeelstekorten bij de IND, of anders aan verlegging van de prioriteiten. 'Wij zien dat immigratieprocedures de afgelopen maanden langer duren dan voorheen. Dit heeft te maken met achterstanden bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en de gemeenten', zegt Hugo Vijge, senior manager People & Organisation bij PwC. Het is volgens hem niet duidelijk waardoor dat komt. 'Wellicht vanwege het feit dat veel loketten dicht moesten en minder afspraken konden worden gepland vanwege de 1,5 meter afstandsregel en ziekteverzuim van ambtenaren die niet kon worden opgevangen.'

Hij gaat ervan uit dat IND en gemeenten er alles aan doen om de achterstand in te halen. 'Ik hoop dat de eventuele toestroom van Oekraïners niet voor nieuwe vertragingen gaat zorgen.' Het kabinet werkt nog aan een wetswijziging waardoor Oekraïense vluchtelingen zonder werkvergunning aan de slag kunnen.