Zwembaden, een helikopterdek en vijftig man personeel horen bij de standaard-uitrusting van een superjacht. Hoe on-Nederlands dat ook klinkt, de varende paleizen van pakweg 200 miljoen euro komen vaak bij Nederlandse werven vandaan.

Hoe groter, hoe beter. Dat is de trend bij de superjachten met een lengte vanaf 50 meter. De kopers zijn vanzelfsprekend miljardairs. Ze komen uit alle delen van de wereld, maar de meeste kopers zijn Russen, Amerikanen en Arabieren.

Paul Allen, die samen met Bill Gates Microsoft heeft opgericht, mocht zich begin deze eeuw nog de bezitter noemen van ’s werelds grootste jacht. Zijn Octopus was 126 meter lang, maar in 2010 vestigde de Russische oliemiljardair en oligarch Roman Abramovitsj een nieuw record met zijn Eclipse. Dit 163 meter lange superjacht heeft naar verluidt een gepantserde slaapkamer, twee zwembaden, twee heliports, een minionderzeeër en een eigen verdedigingssysteem met raketten.

Statussymbool

Sinds 2013 staat het record op naam van het 180 meter lange superjacht Azzam van de president van de Verenigde Arabische Emiraten, sjeik Khalifa bin Zayed al-Nahyan. Maar er is alweer een nog groter superjacht in aanbouw: de 200 meter lange Double Century, die in 2019 te water gaat. Scheepsmakelaar 4Yacht in het Amerikaanse Fort Lauderdale heeft de verkoop op zich genomen en staat open voor prijsonderhandelingen: vanaf 699 miljoen euro.

Zulke bedragen komen in ons land zelden voor, maar Nederlandse jachtbouwers doen serieus mee in het topsegment van de markt voor superjachten. Een op de vier exemplaren wordt in Nederland gebouwd. Bij de superjachten met een lengte van rond de 100 meter zijn vooral de merken Oceanco en Feadship veelgevraagd. ‘Onze klanten houden van de zee en van varen’, zegt Bas Swanink, salesmanager van het in Alblasserdam gevestigde Oceanco. ‘Maar de superjachten zijn natuurlijk ook een statussymbool. Wie een superjacht van 200 miljoen euro koopt weet dat hij tot de allerrijksten der aarde behoort. Het is zo’n beetje het duurste product dat je jezelf cadeau kunt geven. Hooguit een groot verkeersvliegtuig van Boeing of Airbus kan hiermee concurreren.’

Swanink kent zijn klanten goed: ‘De meeste kopers hebben zakelijke belangen over de hele wereld en zijn internationaal georiënteerd. Ze houden van reizen en zien hun superjacht als verlengstuk van hun onderneming.’

Daarom gaan de jachten naar alle uithoeken van de wereld. Regelmatig worden er aan boord zaken gedaan. Zakelijke relaties krijgen dan de uitnodiging om mee te gaan en ook sommige staatshoofden ontvangen hun gasten graag op hun schip. Er wordt gedineerd, een feestje gevierd, gedanst. Volgens Swanink is de kans dat gasten tijdens het dansen zeeziek worden klein. ‘Onze superjachten zijn voorzien van geavanceerde stabilisatoren: computergestuurde vinnen, die met precisie reageren op de golfslag om de beweging tot een minimum te beperken.’

Het merendeel van de kopers brengt het jacht onder bij een aparte onderneming. Bij gebruik wordt het schip dan via dat bedrijf gecharterd. Dit heeft uiteraard fiscale voordelen en net zo bewust wordt de thuishaven uitgekozen voor de registratie van het jacht. George Town op de Kaaimaneilanden, een befaamd belastingparadijs voor multinationals, is populair. Als je over een superjacht immers geen btw hoeft te betalen, scheelt dat een aardige som geld.

Dat de superjachten vaak heel het jaar door onderweg zijn en alle wereldzeeën bevaren is op het hoofdkantoor van Oceanco in Alblasserdam goed te zien. Elk jacht dat afgeleverd wordt blijft via hightech telematica 24 uur per dag met het hoofdkantoor verbonden. Een digitale wereldkaart aan de wand toont continu de posities. Swanink: ‘We weten precies waar elk jacht zich bevindt. En niet alleen dat. Ook allerlei technische gegevens zijn vanuit Alblasserdam te volgen. Hoeveel energie er wordt verbruikt bijvoorbeeld, en waar de stroom aan opgaat. De koper weet dat, geeft er toestemming voor en vindt het prima. Op deze manier kunnen we bijvoorbeeld adviseren als er om energiebesparing wordt gevraagd. En als er een technische storing is kunnen de technici vanuit Alblasserdam in de techniek van het schip kijken om te zien wat er mis is en kunnen ze eventueel op afstand het euvel verhelpen. Mochten er onderdelen nodig zijn, dan schieten we te hulp. Met de grootst mogelijke spoed wordt er waar ook ter wereld bijgesprongen.’

De vraag naar steeds grotere jachten heeft gevolgen voor de bedrijfsvoering van de Nederlandse werven. Vorig jaar opende Oceanco een hypermodern 33 meter hoog droogdok, waar schepen tot 140 meter lengte in kunnen. Swanink: ‘Daarmee hadden we een primeur. Zelfs Duitse werven hebben zoiets niet. Temperatuur en luchtvochtigheid worden automatisch geregeld. Dat is belangrijk voor onze productie. Hout, lijm, lak: het is belangrijk dat je bij de ideale, constante temperatuur werkt om de kwaliteit te garanderen. Hout krimpt of zet uit als je dat niet onder controle hebt.’

Bladgoud

De toenemende vraag naar grotere superjachten heeft er ook toe geleid dat Royal Van Lent in het Zuid-Hollandse Kaag, de bouwer van Feadship, binnenkort zijn activiteiten uitbreidt naar Amsterdam. De maximale lengte bij Feadship was tot nu toe 101 meter. Op de nieuwe locatie in het Amsterdamse Westelijk Havengebied kunnen vanaf 2019 superjachten tot 160 meter worden gebouwd.

Royal Van Lent bestaat al sinds 1849 en is tegenwoordig in handen van het Franse LVMH, bekend van Louis Vuitton en Moët Hennessy. De cultuur van de luxemerken past perfect bij de superjachten. Want als het gaat om luxe aan boord, is niets te gek. Bij de afwerking worden de duurste materialen gebruikt: eersteklas hout en leer en soms bladgoud of marmer.

Een van de hoogtepunten bij Feadship was de vorig jaar afgeleverde Symphony. Dit jacht overschreed als eerste de honderdmetergrens van het merk. Het bevat een helikopterdek, een zonnedek, bar, jacuzzi’s, een groot terras met openluchtbioscoop, een sauna, loungevertrekken, een eettafel voor twintig personen en op het hoofddek een golfslagbad van 6 meter met waterval. Onder het zwembad met glazen bodem bevinden zich een hd-bioscoop, beachclub en wellnesscentre.

Gemiddeld zijn op een superjacht dertig tot vijftig mensen werkzaam. De kapitein stuurt niet alleen de mensen van de machinekamer en de stuurhut aan, maar ook het personeel van de keuken, de schoonmaak en de bediening.

Dat de superjachtgasten willen kunnen overnachten, blijkt uit de wens van de kopers om veel slaapkamers aan boord te bouwen. De eetkamers moeten vaak flexibel worden ingericht, omdat het niet gezellig is om met z’n drieën aan een enorme tafel te zitten. Op andere momenten is er juist wel behoefte aan een enorme tafelopstelling, bijvoorbeeld omdat er een galabanket wordt georganiseerd.

Watersport

De kopers van superjachten willen ook steeds meer mogelijkheden om dicht bij de waterlijn te recreëren en er is een toenemende vraag naar watersportmogelijkheden. Vanuit de boot worden duiktochten ondernomen of er wordt met een speedboot of jetski gevaren. De benodigde ruimten om alle voer- en vaartuigen onder te brengen zitten meestal verscholen achter luiken in de romp. Daar bevinden zich ook auto’s en tenders: de kleinere boten die worden ingezet om naar de wal te varen.

Dat de superjachten steeds groter worden, heeft wel één nadeel: jachten met een lengte van rond de 100 meter zijn in maar weinig havens welkom. Zelfs aan de Côte d’Azur is het behelpen. In Monaco kunnen er een paar liggen en in Antibes is een speciale haven aangelegd voor de boten die meer dan 100 meter lang zijn. Zelfs in het mondaine Saint-Tropez, waar booteigenaren zich maar al te graag laten zien, houdt het voor jachten langer dan 50 meter toch echt op.

Volgens Bas Swanink van Oceanco vinden zijn klanten dat niet erg: ‘Zij houden er niet van om overal hun rijkdom te tonen. Zo’n superjacht trekt natuurlijk veel bekijks. Onze klanten gaan liever een halve zeemijl voor de kust voor anker. Als ze aan land willen nemen ze wel een tender of de helikopter.’