Het is net of je door een enorm museum loopt, en dan is alles ook nog eens te koop. Het aanbod op de Tefaf is, behalve breed, van topkwaliteit. FD Persoonlijk koos alvast twaalf favorieten met een bijzonder verhaal.

Boeddha

Kunsthandel Vanderven (Den Bosch) – Vraagprijs: een miljoen euro

Deze opmerkelijk grote, 14de-eeuwse boeddha heeft de zogeheten Dhyana Mudra-houding voor meditatie. Het beeld is gemaakt van bepleisterd hout met daarop een laagje krijt (‘gesso’), beschilderd en met ingegraveerde decoraties.

De boeddha vormde ooit de centrale figuur in een tempel en moet (geziende nauwelijks bewerkte achterzijde) voor een muur hebben gestaan, vermoedelijk op een lotustroon.

 

Horloge met erotische taferelen

Kunsthandel Somlo (Londen) – Prijs op aanvraag

Dit 18de-eeuwse zakhorloge heeft een hoog olala-gehalte. De buitenkant toont een gestileerde afbeelding van geiten. Wie het uurwerk aan de achterzijde opent, krijgt enkele onverhuld erotische scènes  in fleurig email te zien. De signatuur is van de gewiekste edelsmid en zakenman James Cox (ca. 1723 - 1800). Die had een werkplaats ‘at the Sign of the Golden Urn’ in Londen en ging er prat op dat een belangrijk deel van zijn clientèle bestond uit Ottomaanse, Indiase en Chinese gekroonde hoofden. Zijn horloges met ‘verborgen’ erotische voorstellingen zullen veeleer voor de Londense elite zijn vervaardigd, die na afloop van een diner graag een beetje mocht gniffelen bij  scabreuze plaatjes.

Tekening door Marcel Duchamp

Kunsthandel Benjamin Proust (Londen) – Vraagprijs: € 75.000

In de jaren voor hij de wereld zou verrassen door een urinoir als kunstwerk te presenteren, maakte Marcel Duchamp minder aanstootgevend werk. Hij was in 1904 in Parijs neergestreken en verdiende de kost met het tekenen van illustraties en karikaturen voor kranten en tijdschriften. Uit deze jaren dateert ook Jeune Femme au Café Parisien. Duchamp had goed gekeken naar Théophile Steinlen en Henri de Toulouse-Lautrec, die rond de eeuwwisseling veel succes hadden met hun humoristische tekeningen. Een béétje provocatief is Duchamp hier overigens ook al. Een vrouw die in haar eentje in een café de krant leest, was anno 1904 geenszins een alledaagse aanblik.

‘Acrobaten’ door Gustave Doré

Kunsthandel Daniel Katz (Londen) – Vraagprijs: € 450.000

Gustave Doré is vooral bekend geworden als illustrator van (onder meer) Don Quichot, de Bijbel, De goddelijke komedie en de Fabels van La Fontaine. Naast graveur was Doré echter ook een voortreffelijk schilder en beeldhouwer. Aan die laatste kunstvorm begon hij overigens pas in 1877, toen hij al 45 jaar oud was. Luttele jaren later had hij al een uitzonderlijk hoog niveau bereikt, getuige ook dit beeld uit 1880. Doré was gefascineerd door acrobatiek. Zijn atelier in de Parijse Rue Bayard was ondergebracht in een voormalige gymzaal en hij maakte ter ontspanning regelmatig gebruik van de trapeze die hij daar had laten ophangen.

‘Portret van een man’ door Ferdinand Bol

Kunsthandel P. de Boer (Amsterdam) – Vraagprijs: € 285.000

De uit Dordrecht afkomstige Ferdinand Bol werkte geruime tijd als assistent van Rembrandt in Amsterdam alvorens in de jaren 1640 voor zichzelf te beginnen. In 1649 – het jaar waarin dit portret ontstond – hengelde hij zijn eerste grote opdracht binnen: een groepsportret van de regenten van het Leprozenhuis. Met zijn zwierige portretten zou Bol er de komende jaren zelfs in slagen zijn leermeester in populariteit voorbij te streven. In dit voor Bol ongewoon strenge portret schemert de invloed van Rembrandt nog nadrukkelijk door.

Marmeren buste van Hermarchos

Kunsthandel Charles Ede (Londen) – Vraagprijs: € 325.000

Geen van de geschriften van de Griekse filosoof Hermarchos is bewaard gebleven. Dat we niettemin iets van zijn denkbeelden weten, is te danken aan de teksten van tijdgenoten die naar hem verwijzen. Hoe Hermarchos eruitzag, weten we wel precies, dankzij deze marmeren buste waarvan de trekken identiek zijn aan die van een koperen beeld dat in Herculaneum werd gevonden en dat de naam van de filosoof draagt. Dit marmeren beeld trok ruim vijf eeuwen geleden al de aandacht van de Vlaamse kunstenaar Theodoor Galle. Die maakte er in 1598 een schetsje van tijdens een bezoek aan het kunstkabinet van de familie Orsini in Rome.

Alma Tadema

Kunsthandel Haboldt & Co.(Parijs) – Vraagprijs: € 45.000

Mede dankzij de recente tentoonstelling van zijn werk in Leeuwarden is de populariteit van Laurens Alma Tadema – lang verguisd – weer op het niveau van zijn hoogtijdagen in de late 19de eeuw. Deze aquarel houdt verband met zijn bekende schilderij De Schilderijengalerie in Rome (1874), waarop twee in toga geklede mannen een kunstwerk op een ezel bestuderen. In de gelaatstrekken van de man met snor valt kunsthandelaar Charles Deschamps te herkennen, een kennis van Alma Tadema. De oudere man achter hem is vermoedelijk de schilder en verzamelaar Henry Wallis.

‘Topographie châtaine’, Jean Dubuffet

Kunsthandel Applicat-Prazan (Parijs) – Prijs op aanvraag

Nadat Jean Dubuffet halverwege de jaren vijftig Parijs voor het zuiden van Frankrijk had verruild, begon hij aan een reeks kunstwerken waarin hij de textuur van landschappen probeerde te vangen. Dubuffet experimenteerde met de toepassing van stukken papier en lappen gescheurd textiel. Het resultaat ziet er soms uit als woestijnlandschappen, maar ook als microscopische studies van grondlagen. Opmerkelijk aan het uit 1959 daterende Topographie châtaine is dat het kunstwerk afkomstig is uit de collectie van het Museum of Modern Art in New York. Dat het nu op de markt komt, is het gevolg van een proces dat het MoMA ‘deaccessioning’ (ontzamelen) noemt.

Reeks 16de-eeuwse aquarellen door Pierre Gourdelle

Kunsthandel Stéphane Clavreuil (Londen) – Vraagprijs: 2,8 miljoen euro

Zestiende-eeuwse uitgevers waren in een wedloop verwikkeld bij het publiceren van boeken over alle planten en dieren die in overzeese gebieden werden ontdekt. Een van de fraaiste vogelboeken was L’histoire de la nature des oyseaux (1555) van de Fransman Pierre Belon, grotendeels gebaseerd op tekeningen van Pierre Gourdelle. Van diens hand is dit  vijftig bladen tellende album met aquarellen van Europese en exotische vogels. Op basis van het papier is vastgesteld dat deze bundel omstreeks 1566 in Nancy is samengesteld. De meeste aquarellen tonen bestaande soorten, maar er zijn ook enkele fabeldieren opgenomen zoals de feniks, de mythische vogel die in staat zou zijn uit zijn as te herrijzen.

Halssnoer van Lalique

Kunsthandel Wartski (Londen) – Prijs op aanvraag

Deze ketting van goud, parels en email, van René Lalique (1860-1945), dateert van ca. 1900. De hanger toont een vrouw wier lange haren met takken, bladeren en dennenappels verstrengeld lijken te zijn. De parels en dennenappelmotieven worden voortgezet in de ongewoon lange ketting. In de vrouw zijn de gelaatstrekken te herkennen van Augustine-Alice Ledru (ca.1870-1909), dochter van een beeldhouwer en de geliefde van Lalique. De dennenappels, van groen geslepen glas, zijn een motief dat zijn intrede deed in het werk van Lalique in 1898: het jaar waarin hij een huis kocht in de dennenbossen van Rambouillet, nabij Parijs.

Japanse 18de-eeuwse prent

Kunsthandel Ariëns Kappers (Amsterdam) – Vraagprijs: € 3200

Deze prent stelt een hoge Hollandse functionaris voor en dateert van omstreeks 1840. Nederlanders waren eeuwenlang de enige westerlingen met wie Japanners te maken hadden. Ze waren ondergebracht op het kunstmatige eilandje Deshima (bij Nagasaki). Eens per jaar mochten de Nederlanders Deshima verlaten om in een stoet naar Kioto trekken om de shogun (opperbevelhebber) geschenken te brengen. Dat was een van de schaarse momenten waarop de Japanners de (in hun ogen) vreemd uitgedoste westerlingen te zien kregen. Bij zo’n gelegenheid moet ook deze prent zijn gemaakt.

‘De Verkondiging aan Maria’ en ‘De Aanbidding der Koningen’, Marten de Vos

Kunsthandel Carlo Orsi (Milaan) – Vraagprijs: € 500.000

De Antwerpenaar Marten de Vos was wat je noemt een wereldburger. Hij had Italië bezocht (mogelijk als reisgenoot van Pieter Brueghel) en in Venetië een tijdje in het atelier van Tintoretto gewerkt. Na zijn terugkeer vestigde hij in Antwerpen een werkplaats die tot ver buiten de landsgrenzen klanten trok. Zo ook de opdrachtgevers van deze twee panelen: de Deense koning Frederik II en zijn echtgenote Sophia. Hun familiewapens (Oldenburg en Mecklenburg-Güstrow) zijn op de achterzijde afgebeeld. Het paar trouwde in 1572. De thematiek van deze twee voorstellingen maakt aannemelijk dat ze werden geschilderd naar aanleiding van de geboorte van hun zoon (en troonopvolger) Christiaan IV.