Doe maar duurzaam

Ontwerper Stella McCartney heeft voor de promotie van haar wintercollectie 2017 haar modellen de vuilnisbelt op gestuurd. Birgit Kos, Iana Godnia en Huan Zhou stappen dapper in hun wijde broekpakken over de troep, achtervolgd door een bulldozer. Godnia gaat in haar doorzichtige avondjurkje zelfs languit liggen op de berg sapkartons, broodzakjes, krullen uit de papierversnipperaar, propyleenband en andere bende. Boodschap: de berg rotzooi op onze planeet wordt onhoudbaar, doe er wat aan.

De kledingindustrie zelf is overigens een enorme vervuiler. Volgens sommige deskundigen na de olie-industrie zelfs de grootste ter wereld. Jaarlijks worden miljarden kledingstukken afgedankt, en daar komt nog het afval bij van de industrie zelf, waarin naar schatting 3 tot 5 procent van de productie wordt gedumpt of verbrand vanwege verkeerd gelopen contracten of ruzie over de juiste kleur.

En dan hebben we het nog niet over het misbruik van menselijk kapitaal gehad (de brand in 2013 in het Rana Plaza in Bangladesh kostte 1133 mensen het leven) en over het overvloedige gebruik van chemicaliën, pesticiden en water (één spijkerbroek kost 6000 liter).

Stella McCartney geeft het goede voorbeeld, door uitsluitend bio-katoen, duurzaam geproduceerde viscose en gerecyclede polyester te gebruiken. Maar wat als je geen camelkleurige gebreide onesie van 1495 euro uit de wintercollectie van McCartney kunt of wilt kopen? Hoe kom je dan aan duurzame kleding?

Spontaan

Daar moet je een beetje meer moeite voor doen, zegt Lynsey Dubbeld, trendanalist en auteur van het boek Mode voor morgen. ‘Ik ben zelf ook afgekickt van mode; je gaat anders winkelen. Over het algemeen zijn ecologische kledingmerken gemakkelijker online te vinden dan in de winkelstraten. Maar als je toch liever “live” winkelt, bekijk dan voor je gaat websites als Fair Wear Foundation en Made-By, of beoordelingssites als GoodGuide en Rankabrand. Daar vind je overzichten die aangeven hoe duurzaam gewone modemerken zijn.’

Duurzaam is een containerbegrip. Het gaat niet alleen over de milieubelasting, maar ook over het welzijn van de mens en eventueel de dieren die erbij betrokken zijn. Je hebt een woud aan labels, die allemaal net iets anders betekenen: GOTS, Max Havelaar, Fair for Life, Schone Kleren, FSC, Ecolabel, Ökotex, Organic 100 Content, Better Cotton Initiative, Bluesign.

Maar volgens Dubbeld hoeft het niet zo ingewikkeld te zijn. ‘Er zijn hele dorpen in China waar mensen getroffen worden door ziektes veroorzaakt door kledingproductie. Milieuvriendelijk en mensvriendelijk kun je niet scheiden. En 100 procent duurzaam bestaat niet, ieder kledingstuk gebruikt grondstoffen en moet de wereld over. Het ene kledingstuk is alleen wel duurzamer dan het andere.’ Je moet het jezelf gewoon niet zo moeilijk maken, vindt ze. ‘Ieder stapje is er een. Je hoeft niet van top tot teen in duurzame kleding te lopen. Als je één kledingstuk vervangt door iets duurzamers, maak je al verschil.’

Gelukkig is er meer modieuze ecologische kleding. Toen Joke Bom ruim tien jaar geleden de website watMooi begon, deed ze dat vooral uit ergernis over het ‘geitenwollensokkengehalte’ van duurzame kleding. ‘Stugge stoffen, duffe modellen, het was echt erg’, zegt ze. ‘Als je duurzame mode aan de man wilt brengen, moet die concurreren met gewone mode, ook qua prijs, anders blijft het altijd in het verdomhoekje zitten.’

Bom moest destijds alle Europese beurzen afstruinen om interessante modeartikelen te vinden. Inmiddels is haar grootste probleem dat ze af en toe van bepaalde merken niet voldoende kan inkopen. WatMooi, de eerste en nog steeds de grootste van de sites die ecologische mode verkopen, groeit met 15 procent per jaar. Bom krijgt wekelijks verzoeken van merken om bij haar in de winkel te mogen liggen.

Dat duurzame mode hip is geworden, heeft ook een keerzijde. Ja, er zijn veel nieuwe designers en winkels. ‘Maar veel vallen om na twee of drie jaar, net als in de gewone modebranche trouwens’, zegt Bom. ‘Het duurt altijd enkele seizoenen voor de klanten gewend zijn aan een bepaald merk. Het is zoeken naar leveranciers die op tijd kunnen leveren en waar we ook kunnen nabestellen. Leveranciers die over twee jaar nog bestaan.’

Een ander ‘euvel’ van ecologische mode is dat de kledingstukken meer variatie vertonen. ‘Dat komt doordat het kleinere producties zijn en meer handwerk is. We meten ieder kledingstuk dat binnenkomt op, want binnen één maat kan het soms wel een centimeter schelen.’

Wegwerpmode

Zowel Dubbeld als Bom juicht toe dat ook grote merken als C&A, H&M, Hema en Wehkamp tegenwoordig een milieuvriendelijke kledinglijn hebben, met bijvoorbeeld biologische katoen. ‘Dat doen ze echt niet alleen omdat ze het leuk vinden, daar is een markt voor’, zegt Dubbeld.

Al zit ook hier weer een schaduwzijde aan. De marktmacht van deze kledingreuzen is zo groot dat er voor kleinere producenten te weinig biologische katoen overblijft. Biologische katoen maakt nog maar 1% uit van de wereldproductie. Dubbeld: ‘Ze laten zien dat het wel degelijk kan: ecologisch, mooi, modieus én betaalbaar. Aan de andere kant maken deze bedrijven wel deel uit van de wegwerpmode. Die mentaliteit stellen ze niet ter discussie.’

Het gemiddelde kledingstuk heeft, volgens onderzoek in Groot-Brittannië, een levensduur van 3,3 jaar. Maar in de ‘fast fashion’ ligt een jurkje na vijf weken alweer tussen de aardappelschillen en de frisdrankblikjes. Er groeit een hele generatie op waarvoor kleding een spotgoedkoop weggooiproduct is. Toch zijn Dubbeld en Bom optimistisch, want juist onder millennials zien zij een groeiende bewustwording. Bom: ‘Als iets aan de andere kant van de wereld gemaakt is en hier tien euro kost, is er ergens iets helemaal foutgegaan.’

Lees meer in FD Persoonlijk, het weekendmagazine van Het Financieele Dagblad over mensen, lifestyle, kunst, cultuur, mode en reizen.