Een echt gezicht graag
Annemarie de Jong
Totdat ik dit weekend de film Up in the air zag, wist ik niet dat het een full-time baan was: mensen ontslaan.
Mijn held, acteur George Cloony vliegt in deze film kriskras door de VS om als 'huurling' mensen te ontslaan. Het woord ontslaan gebruikt hij overigens niet. Hij zegt liever: 'Uw positie bestaat niet langer'. Dat klinkt beter want het maakt het minder persoonlijk. Alsof het minder erg is als je er niet toe doet.
Hij kent de organisaties en de mensen om wie het gaat niet persoonlijk, wat het voor hem letterlijk een koud kunstje maakt. Een overijverige, pas afgestudeerde dame, die het natuurlijk beter weet en emotioneel nog niet zo is afgevlakt, dribbelt als leerling op degelijke pumps achter hem aan. Zij perfectioneert de kilheid van het werk tot een lachwekkend niveau door voor te stellen dergelijke gesprekken via webcam te doen.
Emoties spelen in de ontslaggesprekken geen rol, althans niet bij George Clooney. Aan de andere kant van de tafel zien we ze wel, maar ze raken me niet. Telkens als een verse werkzoeker met een informatiemap de kamer uit wordt gestuurd, wordt de eenzaamheid en onmacht aan beide kanten heel even pijnlijk duidelijk.
Voor veel mensen waren deze gesprekken in het afgelopen jaar realiteit. Hoe is het mogelijk dat er over datzelfde jaar meer aan bonussen is uitgekeerd dan ooit? Frank Ankersmit, hoogleraar filosofie van de geschiedenis, stelt in de Volkskrant van afgelopen zaterdag somber vast dat we voor een behoorlijke impasse staan nu banken met hun financieringen het publieke domein zijn binnengedrongen én zich niets aantrekken van de staat. De oproep van regeringsleiders wereldwijd om het graaigedrag te stoppen, ketst af op hoongelach. Niemand voelt zich persoonlijk aangesproken.
Goldman Sachs pareert de publieke woede door zijn personeel te adviseren een deel van zijn bonussen te doneren aan een goed doel. Dat lijkt een mooi gebaar. Ik vind het een te gemakkelijke uitweg die geen oprecht geweten toont. Het maakt exact het kille en onpersoonlijke van deze crisis helder. Wel een ver weg doel op een ander continent steunen, terwijl je buurman met zijn gezin zijn huis uit moet.
Ik heb bewondering voor de mensen die er de straat voor op gaan en bij Wall Street met spandoeken staan. Die hebben het lef om deze crisis persoonlijk te maken: hun gezicht te laten zien en de confrontatie te zoeken met de mensen die zij medeschuldig achten aan hun situatie. De staat, de banken, de bonussen, daar valt niet mee te praten.
Daar heb je een echt gezicht voor nodig.
Annemarie de Jongis directeur Change bijDe Baak. Ze schrijft over de dingen die haar verbazen, waarover ze zich opwindt en die haar bezighouden in haar werkzame leven.