De regering-Rutte lijkt op zoek naar een nieuw evenwicht tussen burger en overheid. Dat is prima. Vriend en vijand zijn het er immers over eens dat we de overheid wel voor heel veel verantwoordelijk hebben gemaakt.
En vriend en vijand zijn het er ook over eens dat niet alle geldstromen per se eerst omhoog moeten gaan naar rijksniveau om daarna via Den Haag herverdeeld te worden om weer bij de burger terug te komen.
Natuurlijk is dat voor bepaalde gebieden wel degelijk nodig. Het kwetsbare in onze samenleving moet zeker op deze manier behoed worden. Daaraan lezen we immers het niveau van een beschaving af.
En er zijn ook dingen die burgers onderling slecht kunnen regelen. Tegenover de vaak hilarische onmacht die we bij de Rijdende Rechter kunnen waarnemen, hebben we iets collectiefs en onafhankelijks gezet: wetten en regels. Ook dat is beschaving.
Maar er zijn ook gebieden waar de burgers het samen beter op kunnen lossen dan de overheid. Zo is het zelfbeheer van bedrijventerreinen in opmars. In de eerste fase zijn het de grotere en beter renderende bedrijven die het voortouw nemen. In fase twee zijn die bedrijven het 'free riders'-gedrag van de andere zat, en wordt er een omslagsysteem bedacht waaraan ieder bedrijf bijdraagt. Zo ontstaat er een fonds waaruit onderhoud en beveiliging bekostigd worden en dat door de lokale ondernemers zelf bestuurd wordt. Met een hele grote U-bocht zijn we dan weer terug bij de oude coöperatiegedachte. Ondernemerszelfbestuur in een nieuwe gedaante. Het werkt.
Ook bij cultuur wordt veel privaat geld ingezet. Toen OC& amp;W onder een vorig kabinet het ondernemerschap in de kunsten wel eens zou gaan stimuleren en aankondigde dat de overheid elke zelf verdiende euro zou matchen, bleek alras dat het gereserveerde bedrag verre van voldoende was. Oeps! Het ondernemerschap bleek stukken verder ontwikkeld dan men in Den Haag wist. Tja...
Er is veel gaande in het verkeer tussen publieke doelen en privaat geld. Denk aan de vele goede doelen, en denk ook aan initiatieven als de Weekendschool. Natuurlijk is er ook particulier geld te vinden voor de wijken. En er ontstaan steeds meer gemeenschapsfondsen.
Politici zullen die successen straks naar zich toe trekken en zich op de borst kloppen voor het creëren van het tipping point. Laten we hen dat vooral gunnen. Want dat zoet hebben ze nodig om het zuur dat erna komt te slikken. De prijs is namelijk hoog. Zeggenschap verschuift. De macht van de politiek krimpt.
Het motto 'wie betaalt bepaalt' gaat immers ook hier gelden. Gekozen vertegenwoordigers zullen het nakijken hebben, en hun speelveld zien slinken. Burgers nemen zelf beslissingen en doorbreken het kartel van de gekozen vertegenwoordigers. Was dat ook echt de bedoeling? Als ik de luidruchtige daadpraat rondom Prorail deze dagen hoor, dan denk ik van niet. Ik zie immers Tweede Kamerleden die het liefst zelf de wissels zouden omzetten - maar dan wel in een kek reflecterend hesje natuurlijk. Ik zie zelden Kamerleden die beroemd willen worden met het ontwikkelen van een democratie met zelfbewuste participerende burgers. Jammer.
Nou ja, dan zullen we het zelf moeten doen. Voorlopig geeft de coalitie onbedoeld een flinke impuls om de Haagse politiek verder te marginaliseren. Dat is de paradox van de daadpraat.
Trude Maas beheert in het Zakenkabinet de portefeuille Schaal en Maat. Zij is voorzitter van de Utrecht Development Board en commissaris bij diverse bedrijven.