Eind 2009 las ik het rapport 'Ambitie kent geen tijd' van Taskforce DeeltijdPlus, een door de overheid ingestelde werkgroep die vrouwen meer wil laten werken. Het onderzoek, uitgevoerd door de Radboud Universiteit en onderzoeksbureau Research voor Beleid, zou uitwijzen dat vrouwen even ambitieus zijn als mannen.
Veel vrouwen kampen met het vooroordeel dat ze minder ambitieus zijn dan mannen. Om dit te bestrijden, liet de taskforce een groot onderzoek uitvoeren. Raad eens wat eruit kwam? 'Vrouwen zijn net zo ambitieus als mannen', aldus voorzitter Pia Dijkstra. Zou kunnen, maar door alleen werkende vrouwen te ondervragen en de miljoen niet-werkende buiten beschouwing te laten, kunnen ze over dé vrouw helemaal geen uitspra-ken doen.
Bovendien is deze uitslag gebaseerd op zelfrapportage: hij meet alleen door sociale wenselijkheid gekleurde opinies, maar geen werkelijke beweegredenen of gedrag. Een van de conclusies luidt bijvoorbeeld dat deeltijdwerk losstaat van ambitie. Door de gekozen onderzoeksopzet kan echter hooguit gesteld worden dat deeltijdwerkers en fulltimers zichzelf even ambitieus vínden.
De hoofdconclusie van het rapport is erg kort door de bocht: 'De mythe dat vrouwen in hun werk minder ambitieus zijn, wordt in dit onderzoek ontkracht.' Het bewijs: mannen en vrouwen noemen uitdagend werk en persoonlijke groei het belangrijkst. Maar omdat meer mannen dan vrouwen belang hechten aan promotie maken, status verwerven en geld verdienen en het vooroordeel dáárover gaat - ambitie is voor de meesten de wens hogerop te komen - kun je evengoed concluderen dat mannen ambitieuzer zijn.
Ik vind het een gemiste kans dat de onderzoekers alle sekseverschillen gladstrijken, terwijl juist die de meeste aanknopingspunten voor verandering bieden. Het onderzoek suggereert bijvoorbeeld dat ambitie voor vrouwen een bredere betekenis heeft dan voor mannen. Dus wellicht werken vrouwen langer als werkgevers hun meer mogelijkheden bieden ook buitenschoolse ambities na te jagen en met hun carrièreambities te combineren.
Het komt vast doordat ik man ben, maar ik heb sterk de indruk dat hun 'gender' de dames onderzoekers van de Nijmeegse Genderstudies en onderzoeksbureau Research voor Beleid parten heeft gespeeld. Begrijpelijk, want is het mogelijk bij zo'n beladen onderwerp, waarbij de reputatie van je eigen sekse in het geding is, aan objectieve waarheidsvinding te doen? En treedt er binnen een groep van louter vrouwen geen genderbias op, zoals ook bij mannen gebeurt? Juist omdat ze mannelijke vooroordelen moeten bestrijden, hadden ze de 'tegenpartij' er vooraf meer bij moeten betrekken, zodat de uitkomsten ook mannen zouden overtuigen.
Of het onderzoek iets aan het vooroordeel verandert en vrouwen tot langer werken aanzet, waag ik te betwijfelen. De taskforce van euro 5 mln kan de rest van zijn budget beter besteden aan onderzoeken, campagnes en initiatieven opgezet en uitgevoerd door een evenwichtig samengestelde groep vrouwen én mannen. Nee, dit is geen verkapte sollicitatie, maar meedenken doe ik graag.
Psycholoog Henk Noortis zelfstandig onderzoeker
