Marcel de Boer
Mooi nieuws uit de VS. Allereerst blijkt de economische groei in het derde kwartaal flink hoger te zijn dan eerder geraamd en daarnaast is de werkloosheid duidelijk lager uitgevallen dan verwacht. Geen wonder dat analisten denken dat de Federal Reserve mogelijk al deze maand begint met het dichtdraaien van de geldkraan.
De Amerikaanse economie heeft de hulp van de steunaankopen van staats- en hypotheekleningen niet langer nodig. En als de budgetcommissie van het Congres deze week een tweejarig begrotingsakkoord tekent, dan zijn ook de politieke redenen om nog langer te talmen met ‘taperen’ van de baan.
De gevolgen kunnen groot zijn. Nadat Fed-voorzitter Ben Bernanke in mei had laten weten in het najaar te beginnen met de geleidelijke afbouw van zijn programma, liepen niet alleen in de VS, maar overal in de wereld de marktrentes snel op. In veel opkomende landen kwamen hierdoor hun structurele zwakheden aan het licht, wat tot kapitaalvlucht en een economische inzinking leidde.
In de eurozone zag de Europese Centrale Bank (ECB) zich gedwongen aan ‘forward guidance’ te gaan doen. ‘We leggen ons nooit vast’ werd door ECB-voorzitter Mario Draghi ingeruild voor ‘de rente blijft nog lange tijd op het huidige lage niveau of wordt zelfs nog verder verlaagd’. Alleen zo kon de opwaartse druk onder de marktrente worden getemperd. Dit was nodig omdat de Europese economie lang niet sterk genoeg was (noch is) voor een monetaire verkrapping.
Gelukkig besloot de Fed in september toch maar te wachten met taperen. Maar dat zadelde de eurozone met een ander probleem op, namelijk met een appreciërende munt. Meer dollars in het systeem betekenen een zwakkere greenback en dus een duurdere euro. Handelsgewogen is de eenheidsmunt dit jaar 8% aangesterkt en dat zet een rem op export en daarmee op groei. Bovendien stimuleert ze de deflatoire druk, omdat importen goedkoper worden.
De verkrapping via de band van de wisselkoers moest gepareerd worden. Daarom verlaagde Frankfurt in november de rente tot nipt boven nul. Sindsdien is er een fragiel evenwicht, maar de cijfers van vorige week en de eventuele consequenties voor het Fed-beleid verstoren de balans. De kans is groot dat of de marktrentes weer op zullen lopen, of dat de euro stijgt, als de Fed toch nog even wacht. De vraag is dan hoe Frankfurt gaat antwoorden. Komt er een nader omschreven ‘forward guidance’, negatieve rentes of zet de ECB op de een of andere manier zijn balans in werking met een nieuwe liquiditeitsinjectie of een opkoopprogramma. Niets doen zal in ieder geval geen optie zijn.
Marcel de Boer is redacteur van Het Financieele Dagblad; blog: fdmarceldeboer.wordpress.com