Overzicht, maar geen inzicht

André de Vos

Vanaf 2011 kan iedereen op internet vinden hoeveel pensioen hij heeft opgebouwd. Maar het overzicht is niet altijd compleet en laat veel vragen onbeantwoord.

Utrecht

De lancering van Mijnpensioenoverzicht.nl begin januari 2011 is uitstekend getimed. De site gaat de lucht in op een moment dat pensioenen in het brandpunt van de belangstelling staan.

'Het is geweldig dat-ie er komt', zegt Henriëtte de Lange, als pensioendeskundige betrokken bij Pensioenkijker.nl, een reeds bestaande informatieve site over pensioenen. 'Wij krijgen veel vragen van mensen die nog ergens een pensioen denken te hebben, maar niet weten waar. Die worden nu geholpen.'

De komst van een pensioenregister waarin iedere werknemer een totaaloverzicht van zijn opgebouwde oudedagsvoorzieningen kan vinden, heeft flink wat voeten in de aarde gehad. In 2002 kwam de commissie-Vermeend met een aantal voorstellen voor het pensioenstelsel die nu zeer actueel zijn. Vermeend pleitte voor een nieuw en eenvoudiger pensioenconvenant dat beter bestand moest zijn tegen economische malaise en vergrijzing. Om de communicatie over pensioenen te verbeteren, stelde Vermeend voor een register te maken waarin elke Nederlander zijn pensioenopbouw kan volgen. De Consumentenbond pleitte al eerder voor een dergelijk overzicht.

Acht jaar later is het zover. De ongeveer 600 pensioenfondsen en de pensioenverzekeraars hebben hun informatie over pensioendeelnemers en gewezen deelnemers (de zogenoemde slapers) in één systeem samengebracht. Een forse klus, want waar de gegevens van actieve deelnemers eenvoudig beschikbaar zijn, zijn de slapers, die inmiddels elders werken, soms administratief uit het oog verloren. En dat geldt ook andersom. Wie vroeger bij een bedrijf pensioen heeft opgebouwd, kan soms moeilijk achterhalen waar en hoeveel pensioen is opgebouwd. Door faillissementen en fusies kan onduidelijk zijn waar het pensioen is gebleven.

Op Mijnpensioenoverzicht.nl staan vanaf januari alle gegevens bij elkaar. Met een druk op de knop kunnen werknemers zien wat ze na hun pensionering in totaal aan AOW en pensioen krijgen. Ook kunnen ze zien hoe hoog het partnerpensioen is, oftewel waar hun partner recht op heeft na overlijden. Een hele verbetering met de huidige situatie, waarin voor elk pensioen een apart Uniform Pensioenoverzicht wordt opgestuurd (UPO). En dan alleen als de pensioenuitvoerder over de juiste adresgegevens van de deelnemer beschikt. Mijnpensioenoverzicht. nl is feitelijk een optelsom van alle papieren UPO's.

Pensioenfondsen en verzekeraars zijn zeer tevreden met het nieuwe pensioenregister, waarvan de ontwikkeling euro 10 mln heeft _gekost. Wat de stichting Pensioenregister betreft, is Mijnpensioenoverzicht.nl straks klaar. 'Begin januari hebben we alle informatie keurig op een rijtje', zegt communicatiemanager Pieter Keestra van de stichting. 'Vervolgens is het een kwestie van de gegevens up-to-date houden.'

Een helemaal helder beeld van de oudedagsvoorzieningen geeft het pensioenregister echter niet. Niet alle pensioencontracten hebben namelijk een vaste, harde (defined benefit) pensioentoezegging. Bij beschikbarepremieregelingen (defined contribution) is het pensioen afhankelijk van de behaalde rendementen. Het uiteindelijke bedrag kan hoger of lager zijn dan wat op het UPO staat vermeld.

De verwachte 'zachte' pensioentoezegging van een beschikbarepremieregeling wordt opgeteld bij de 'harde' AOW en andere harde pensioentoezeggingen. Er staat dan wel bij vermeld dat de deelnemer een deel onzeker pensioen heeft.

Een serieuzer probleem is dat Mijnpensioenoverzicht.nl alleen de eerste pijler (AOW) en tweede pijler (bedrijfspensioen) weergeeft. Wat iemand zelf opbouwt in de derde pijler (koopsommen en dergelijke) staat er niet bij. Daarvoor zijn geen UPO's voorgeschreven. Vooral ondernemers of werknemers die een tijdje ondernemer zijn geweest, missen daardoor relevante informatie. Ook zij hebben vaak geen idee van wat ze allemaal hebben opgebouwd, en juist die groep groeit.

Vanwege de beperkingen is niet iedereen even enthousiast over het pensioenregister. 'Dit is niet wat wij willen', zegt Vanessa Rompelberg van de Consumentenbond, die jarenlang heeft geijverd voor de totstandkoming van een pensioenregister. 'We zijn blij dat het pensioenregister er nu is. Het is een stap in de goede richting, maar het is nu niet mee dan een stapeltje UPO's. Er staat bijvoorbeeld dat je euro 25.000 krijgt in 2030. Maar dan weet je eigenlijk nog niets. Hoeveel is dat bedrag straks waard? Dat kun je laten zien aan de hand van een aantal scenario's. Aan dat soort informatie is behoefte. Mensen willen weten of ze voldoende pensioen opbouwen om straks van te leven.'

Een ander bezwaar van de Consumentenbond is dat de derde pijler ontbreekt in Mijnpensioenoverzicht.nl, waardoor niet iedereen een compleet pensioenoverzicht krijgt. 'Alleen als je alle drie de pijlers meeneemt, is het echt overzichtelijk', zegt Rompelberg. 'Het pensioenregister moet het pensioenbewustzijn vergroten, zodat je tijdig maatregelen kunt nemen als je te weinig pensioen opbouwt, maar dat kan alleen als je alle informatie tijdig hebt.'

Ook Gerry Dietvorst is kritisch. De hoogleraar toekomstvoorzieningen is al sinds het begin bij het pensioenregister betrokken. Studenten van hem aan de Universiteit Tilburg deden onderzoek naar de haalbaarheid. Dietvorst vindt het heel goed dat het register er is, maar hij ziet het als niet meer dan een eerste aanzet. 'Het is raar dat het zo moeilijk is om dit soort gegevens overzichtelijk op een rijtje te zetten. Ik heb begrepen dat het om een megaoperatie gaat waarbij zelfs via Hyves en LinkedIn slapers zijn getraceerd, maar ik zie geen reden om nu zelfgenoegzaam achterover te hangen. Het pensioenregister is nu te vergelijken met de autotelefoon van twintig jaar geleden. Terwijl we een iPhone willen.'

Dietvorst vindt dat het pensioenregister werknemers breder inzicht moet geven in hun pensioen. Hij vindt, net als de Consumentenbond, dat de derde pijler ook in het overzicht moet en dat er scenario's moeten zijn voor de koopkrachtontwikkeling van het pensioen. Dat er informatie in moet over indexering en dat brutobedragen naar nettobedragen worden vertaald.

'Je moet met zo'n toepassing kunnen spelen als gebruiker', aldus Dietvorst. 'De deelnemer wil weten wat er gebeurt met zijn pensioen als hij een jaar eerder stopt of een jaar langer doorwerkt. Dat zijn simpele tools die ook al op andere sites beschikbaar zijn. Dat moet hier dan ook kunnen. Misschien zullen de bedragen dan een paar honderd euro per jaar afwijken, maar dat is niet zo'n ramp. Het gaat om het globale inzicht.'

Dietvorst ziet verder graag heel praktische toepassingen die laten zien wat er gebeurt met het pensioen bij een scheiding, en wil dat mensen ook hun eigen vermogen in het systeem kunnen invoeren: het geld dat ze zelf hebben gespaard als appeltje voor de dorst. 'In Denemarken kan dat, en juist die mogelijkheid heeft voor de doorbraak van de site gezorgd. Adviseurs konden de site ineens gebruiken om hun klanten te helpen. Dat zou ook in Nederland een volgende stap kunnen zijn.'

Vooralsnog zijn er geen concrete plannen bij de Stichting Pensioenregister om de site verder uit te breiden. Dat lijkt echter een kwestie van tijd. Als straks het Nederlandse pensioenstelsel inderdaad op de helling gaat, is aanpassing van Mijnpensioenoverzicht.nl bijna onvermijdelijk. Voor een toekomstig stelsel met deels harde en deels zachte pensioentoezeggingen is een simpele optelsom van UPO-bedragen niet toereikend.

Hoe de site werkt 1Werknemers die bij een pensioenfonds of -verzekeraar zijn of waren aangesloten kunnen inloggen op de site met hun DigiD2Ze kunnen een instructiefilmpje zien, moeten de gebruiksvoorwaarden ondertekenen en krijgen enkele vragen voorgelegd om de dienstverlening te verbeteren3Wie eenmaal is ingelogd, krijgt zowel grafisch als in cijfers te zien hoeveel pensioen hij heeft opgebouwd en wat hij op zijn pensioendatum kan verwachten4Voor meer informatie kan de bezoeker doorklikken naar zijn eigen pensioenfonds of -verzekeraar5De website heeft een capaciteit van een half miljoen bezoekers per maand

Hoe de site werkt

Hoe de site werkt

1

Werknemers die bij een pensioenfonds of -verzekeraar zijn of waren aangesloten kunnen inloggen op de site met hun DigiD

2

Ze kunnen een instructiefilmpje zien, moeten de gebruiksvoorwaarden ondertekenen en krijgen enkele vragen voorgelegd om de dienstverlening te verbeteren

3

Wie eenmaal is ingelogd, krijgt zowel grafisch als in cijfers te zien hoeveel pensioen hij heeft opgebouwd en wat hij op zijn pensioendatum kan verwachten

4

Voor meer informatie kan de bezoeker doorklikken naar zijn eigen pensioenfonds of -verzekeraar

5

De website heeft een capaciteit van een half miljoen bezoekers per maand