'Ik wil de internetter opvoeden'

Boegbeeld van piraterijbestrijding forceert na jaren geploeter een doorbraak

Vincent Andriessen en Johan Leupen

Hoofddorp

Na jarenlang tegen de kolkende stroom van muziek- en filmdownloads te hebben ingeroeid, is Tim Kuik plotseling aan de winnende hand. Twee verrassend harde uitspraken van de Nederlandse rechter drukten grote internetpiraten Mininova en The Pirate Bay in de hoek van de illegaliteit.

Een absolute mijlpaal voor Kuik, na een internationale loopbaan tegenwoordig directeur van antipiraterijstichting Brein. Lang werd hij miskend; ondanks uitgebreide juridische oorlogvoering genegeerd door activistische piraten en onverschillige consumenten. Inmiddels kan geen van de vijf miljoen downloadende Nederlanders nog om hem heen.

Meer dan ooit is de grote pleitbezorger van film- en muziekproducenten het mikpunt van confronterende scheldpartijen, lastercampagnes en zelfs persoonlijke bedreigingen. Kuik voelt zich desondanks nog steeds comfortabel in zijn rol als de grote boeman van de 'vrije informatiegaring' en weet zich nu ook gesteund door gerechtelijke uitspraken.

U wilt miljoenen mensen iets afnemen, iets dat ze als verworven recht zijn gaan beschouwen.

'Internet was een geweldig nieuw goed en zoveel mogelijk mensen moesten erop. Maar het is eigenlijk gesubsidieerd met de gratis entertainment die er te verkrijgen was. Nu is er een zekere verzadiging, en het hoofdstuk van subsidie kan dan ook afgesloten worden. Nu is de tijd dat ook de contenteigenaar recht heeft op zijn vergoeding. De gebruiker moet opnieuw opgevoed worden. De meerderheid van consumenten is heel redelijk en bereid te betalen voor het materiaal dat ze gebruiken. Een kleine maar mondige groep is er bitter over.'

Een understatement. U heeft zelfs een doodsbedreiging gehad.

'Ik heb journalisten gevraagd dat uit de publiciteit te houden, uiteindelijk kwam het toch in de kranten. Mijn moeder belde me zelfs op om te zeggen dat mijn foto op RTL Boulevard verscheen. Ik lach er nu om, maar het was helemaal niet leuk. Het ging alleen om onrust zaaien. De dreiging neem ik niet serieus, maar het gaat wel ver over de schreef.'

Heeft u er ooit bij stilgestaan dat u een boegbeeld zou worden?

'Nee. Maar ik vind het onsportief om je te verschuilen achter een anonieme woordvoerder. Net zoals ik vind dat al die moddergooiertjes dat niet vanuit de anonimiteit zouden moeten doen.'

Heeft u kinderen?

'Ja. Nou, goed, ik zit te denken of ik dat in de krant wil hebben, maar ja, ik heb een dochter van veertien. Ze vindt mijn baan prima en we hebben het er ook over want haar vriendinnen gaan wel naar Limewire. Wij hebben haar uitgelegd hoe in Nederland de juridische situatie is en dat de keuze is of je creativiteit wilt steunen door ervoor te betalen. Ze kiest ervoor om haar muziek te kopen.'

Wat is uw grote drijfveer?

'Ik vind het enorm inspirerend om het mogelijk te maken dat je je boterham verdient met intellectueel eigendom. De overgrote meerderheid van het creatieve talent in Nederland is de kleinere artiest, filmmaker, spelontwikkelaar die sappelt; de kleine man.'

'Dat kun je een platitude noemen, maar 8% van het bruto nationaal product komt uit intellectueel eigendom. Er zijn 400.000 mensen werkzaam in die wereld. Laten we conservatief zeggen dat 10 % van die banen afhankelijk is van het werk dat wij doen. Nou, daar kom ik mijn bed wel voor uit.'

Streelt het uw ego?

'Erkenning van je peers, dat is wel mooi, ja. Ik heb inderdaad een aantal prijzen gewonnen met Brein, en wij worden ook wel internationaal erkend als een van de leidende antipiraterijorganisaties. Dat is geweldig.'

'Je doet dat natuurlijk als team, niet in je eentje. Het is heel leuk om ernaar te streven de beste te zijn in jouw vakgebied, om te excelleren. Niet als individu, je kunt juist ook genieten van het feit dat jouw opsporingsmensen en juristen een goed product afleveren waar je echt iets mee kunt.'

Betaalt het goed?

'Ik heb dit werk ook internationaal gedaan en dat betaalt veel beter. Maar het leek me altijd al leuk op nationaal niveau verder te gaan. Ik doe dit echt voor de lol. Van tijd tot tijd word je uitgenodigd voor grote filmpremières en dat is erg leuk. Gratis dvd's krijg ik veel te weinig. Daar moeten we eens achteraan (lacht).'

Reageren andriessen@fd.nl / leupen@fd.nl

Peer-to-peer

Filesharing

Liedjes en films kunnen worden verspreid via de 'peer-to-peer' technolgie (p2p), die eenmalige internetverbindingen tussen de gebruikers opzet. De bestanden staan op hun eigen computers, en de downloadportalen die het materiaal toegankelijk maken, beweren dan ook dat zij slechts zoekmachines zijn, en geen inbreuk plegen. De Nederlandse rechter meende echter dat ze onrechtmatig handelen.

Tim Kuik, directeur van antipiraterijstichting Brein: comfortabel in zijn rol als grote boeman van de 'vrije informatiegaring'.

'Downloaden en kopen van muziek, films en games gaan hand in hand'

Via de verschillende peer-to-peer netwerken (p2p) zijn veel muzieknummers en video's te vinden die zonder toestemming van de rechthebbenden worden verspreid. Stichting Brein behaalde eind augustus een grote overwinning toen de rechtbank in Utrecht bepaalde dat de website Mininova.org zijn verwijzingen naar auteursrechtelijk materiaal moest verwijderen.

Over hoe groot de schade voor de entertainmentindustrie is, lopen de meningen echter uiteen. De uitkomsten van onderzoeken variëren van 3,2% tot 33% van de totale omzet van de sector. Tim Kuik van Brein gaat ervan uit dat de schade waarschijnlijk groter is, gezien de forse reële inkomstendaling in de muziekmarkt.

Er is echter ook een ander geluid te horen. Uit onderzoek van TNO, het Instituut voor Informatierecht en SEO Economisch Onderzoek volgt namelijk dat downloaden en kopen voor consumenten hand in hand gaan. Bijna 70% van de downloaders koopt ook muziek en meer dan 60% koopt ook films en games. Het onderzoek is uiteengezet in het rapport 'Ups and downs'. Een onderzoek van breedbandaanbieder Tiscali uit Groot-Brittannië komt tot vergelijkbare conclusies.

Downloaden hoeft volgens de onderzoekers geen bedreiging te zijn voor betaalde aankopen. Zo wordt er deels gedownload door consumenten die niet bereid zouden zijn geweest de muziek of films te kopen. Daarnaast kan de illegaal verkregen muziek een reden zijn om juist een concert van de artiest te bezoeken, terwijl men dat anders niet zou doen.

De onderzoekers concluderen dan ook voorzichtig dat de muziekindustrie in ieder geval niet meer inkomsten zou ontvangen wanneer het illegaal downloaden aan banden zou worden gelegd. Voor de film- en gamesector ligt dat overigens anders.

Volgens de onderzoekers kan het downloaden zelfs leiden tot een extra vraag omdat consumenten in aanraking kunnen komen met nieuwe artiesten en genres. Daarnaast zegt 63% van de ondervraagden de gedownloade muziek of games soms alsnog te kopen, voor films is dit 48%.

De industrie richt zich inmiddels op twee sporen. Van de ene kant wordt het illegaal downloaden aangepakt, terwijl aan de andere kant ook naar alternatieven wordt gezocht.

Zo komen er steeds meer webwinkels waar digitale kopieën legaal aangeschaft kunnen worden. Ook bestaan er businessmodellen die uitgaan van een abonnementsvorm. Zo biedt telefoonfabrikant Nokia via 'Comes with music' bij een telefoon een abonnement aan waarbij de consument onbeperkt muziek kan downloaden op zijn mobieltje. De nummers blijven in bezit van de consument. Ook bestaan er abonnementen waarbij de muziek eigendom van de consument blijft zolang hij abonnee is of waarbij hij onbeperkt muziek kan luisteren maar niet kan downloaden.

Hoe groot de schade is, is moeilijk te zeggen. Schattingen variëren van 3,3% tot 33% van de omzet