Bankiers doen geringschattend over crisis

Cor de Horde en Leon Willems

Bankiers halen hun schouders op over het parlementaire onderzoek naar de kredietcrisis.

Den Haag

'Dat is toch die commissie van DSB?' De bankbestuurder die naar zijn mening wordt gevraagd over de commissie-De Wit, tijdens een van de nieuwjaarsborrels van afgelopen week, kijkt hoopvol of hij het goede antwoord heeft gegeven.

Maar het is fout. De commissie die de Tweede Kamer heeft ingesteld en die wordt voorgezeten door SP'er Jan de Wit, moet de oorzaken van de kredietcrisis achterhalen en er lessen uit trekken.

O ja, die. De bankier is nog steeds niet onder de indruk. 'Mosterd na de maaltijd. Er zijn toch heel veel goede boeken over geschreven? Het is nu tijd om vooruit te kijken', oordeelt hij.

De meeste collega-bankiers lijken er zo over te denken. 'Wat voor nut heeft het de oorzaken van de kredietcrisis te onderzoeken als het allemaal al achter de rug is?', zegt een tweede topbankier. Nummer drie mompelt dat het onderzoek 'wel wat laat' komt. Een vierde is 'er niet echt mee bezig'.

De commissie-De Wit, zo leert het rondje bankiers, geniet niet veel bekendheid in de wereld van de haute finance. En dat terwijl de voorzitter een zware taak heeft gekregen van de Kamer. Die wil na de miljardeninterventies in het bankwezen eindelijk weten hoe het zo ver heeft kunnen komen en of iedereen correct heeft gehandeld.

Vervolg op pagina 3

Pagina 2: Mr. Integer

Kredietcrisis

Lessen trekken

Vandaag begint de Tijdelijke Commissie Onderzoek Financieel Stelsel aan het openbare deel van haar onderzoek. Onder leiding van SP-Kamerlid Jan de Wit zullen de komende drie weken bankiers, wetenschappers en politici worden gehoord. Zij moeten de oorzaken in beeld brengen, evenals lessen die uit de crisis kunnen worden getrokken.

Vervolg van pagina 1

Spannender wordt fase twee parlementair onderzoek crisis

Misschien komt het door de aanpak van De Wit, die dit soort onderzoeken graag gedegen opzet. Eerst gaat hij op zoek naar de algemene oorzaken van de kredietcrisis. De directeur van het Centraal Planbureau Coen Teulings en hoogleraar Sweder van Wijnbergen bijten het spits af in de 'openbare gesprekken' - verhoren mogen ze niet genoemd worden.

Deze opzet wekt de indruk dat De Wit dunnetjes het werk overdoet van de auteurs van talloze boeken over de kredietcrisis. Over de ondergang van DSB-bank gaat De Wit niet, daar is de commissie-Scheltema voor.

Die indruk is slechts ten dele correct. Nagenoeg alle commissieleden ontberen diepgaande kennis van het internationale bankwezen, complexe beleggingsproducten en financiële risico's. Maar de Tweede Kamer heeft er bewust voor gekozen om niet de financieel specialisten uit het parlement te nemen. Ten eerste staat de commissie er daardoor met meer onbevangenheid in. Ten tweede: er moeten lessen worden getrokken, ook door de wetgevende macht zelf. Financieel specialisten die aan wetgeving hebben meegewerkt - of deze tegenwerkten - moeten ook ter verantwoording kunnen worden geroepen.

De eerste fase duurt drie weken. Vandaag starten de openbare gesprekken in het statige Amsterdams Logement aan het Plein, pal tegenover de Tweede Kamer. In april ligt er een rapport.

Dan wordt het spannender. In fase twee, die vermoedelijk na de zomer begint, kijkt De Wit naar het crisismanagement. Hebben ministers en toezichthouders in het najaar van 2008, toen de crisis naar een hoogtepunt ging door de val van Lehman Brothers, de juiste maatregelen genomen? Het waren de tijden waarin de Nederlandse overheid Fortis Bank Nederland en ABN Amro moest overnemen, voor miljarden spaargeld van Icesave moest garanderen, en euro 10 mrd stak in ING.

Die tientallen miljarden zijn opgebracht door de Nederlandse belastingbetaler. Die moet er rekening mee houden dat niet alles wordt terugbetaald. De kapitaalinjecties voor ING en Aegon waarschijnlijk wel. Maar de overnameprijs en de extra buffers voor ABN Amro? De commissie is zich ervan bewust dat velen over haar schouder meekijken.

Ook politici - Wouter Bos voorop - moeten uitleggen waarom de belastingbetaler de rekening gepresenteerd krijgt van de kredietcrisis. Aandeelhouders van banken zijn getroffen. Maar obligatiehouders? Geen centje pijn. Wie zij zijn? Grote verzekeraars en pensioenfondsen. Zij hadden het evenmin eenvoudig tijdens de crisis. De waarde van hun beleggingsmiljarden slonk gevaarlijk. Schulden omzetten in aandelenkapitaal klinkt dan logisch, maar is geen abc'tje. Toch zal de commissie daar toezichthouders zeker over aan de tand voelen.

Bankobligaties omzetten in aandelen klinkt logisch, maar is geen abc'tje voor toezichthouders