Governancebrief voorkomt geen zorgincidenten

Ron Treffers

Op 9 juli kwam de langverwachte governancebrief van minister Ab Klink en staatssecretaris Jet Bussemaker van VWS naar buiten. Maar daarmee bedrijft het kabinet vooral incidentenpolitiek.

Door toenemende overheidsbemoeienis en gebrek aan vertrouwen dreigt het ministerie na incidenten bij Meavita, Philadelphia en IJsselmeerziekenhuizen op de stoel van de ziekenhuisbestuurder te gaan zitten, overigens zonder de verantwoordelijkheid te dragen. Dit maakt het werken aan goede en kwalitatieve zorg voor de sector alleen maar moeilijker.

Blijkbaar is niet bij iedereen bekend dat de ziekenhuissector aan diverse verbeteringen werkt. We zijn volop bezig met bijvoorbeeld de verbetering van de governancecode: de verantwoording onder meer in jaarverslagen, de naleving van de code, scholing van leden van raden van toezicht, een klokkenluiderregeling. Verder is de toegang tot de governancecommissie uitgebreid en werken we voortvarend aan het ambitieuze nationale veiligheidsprogramma.

De governancebrief en het ingediende wetsontwerp cliëntenrechten zorg dragen niet bij aan de beoogde versterking van de rechtspositie van patiënten. Het kabinet maakt geen keuze en creëert een dubbel sturingsmechanisme: de patiënt is enerzijds klant - kiest zelf zorgverzekeraar en zorgaanbieder - en wordt anderzijds tot medebestuurder gemaakt - beslist mee over bijvoorbeeld investeringen en fusies van ziekenhuizen. Op deze wijze gaat de overheid voorbij aan de vraag waar de eindverantwoordelijkheid en het ondernemersrisico liggen, namelijk bij de raad van bestuur.

Iedereen wordt medebestuurder, maar als het misgaat is alleen de professionele bestuurder aansprakelijk. Een goede governancestructuur, inclusief een deugdelijk stelsel van deregulering, is nodig en ondersteunt de verantwoordelijkheid van de raad van bestuur. Met het huidige voorstel voor de maatschappelijke onderneming creëert het kabinet een keurslijf met veel afbreukrisico's zodat de ziekenhuisonderneming onbestuurbaar dreigt te worden.

Het kabinet stelt daarnaast een zorgwekkende stapeling van vormen van toezicht voor. Zo moeten de Nederlandse Mededingingsautoriteit, de Inspectie Gezondheidszorg, de Nederlandse Zorgautoriteit en patiëntenvertegenwoordigers gaan toetsen of een fusie van ziekenhuizen is toegestaan. Feitelijk wordt op deze wijze de ziekenhuisonderneming zowel horizontaal als verticaal klemgezet.

De plannen van het kabinet onder de titel 'ruimte en rekenschap' zouden wel eens eerder contraproductief kunnen uitwerken en zullen niet bijdragen aan het versterken van het vertrouwen in de zorgsector en het voorkomen van nieuwe incidenten.

Ron Treffers is voorzitter raad van bestuur Rijnland Zorggroep en bestuurslid NVZ vereniging van ziekenhuizen.