‘Eerst dacht ik dat ze een vergissing hadden gemaakt. Een man met zo’n reputatie… Maar toen ik de hele nacht had gezocht op internet wist ik dat het foute boel was’, vertelt de voormalig eigenaar van vermogensadviseur Bos & Partners vijf jaar later in zijn kantoor in Doorn.

Die bewuste nacht in 2008 stuurt Bos een mail naar de andere adviseurs van zijn bedrijf. Om zeven uur krijgt hij de eerste, ongelovige reactie. Op vrijdag 12 december sturen ze hun ruim 400 klanten een brief. De boodschap: we gaan er alles aan doen om te achterhalen wat er met uw geld is gebeurd.

Meeste slachtoffers

Het geld blijkt weg, verdwenen in het piramidespel van de Amerikaan Bernard Madoff, dat duizenden slachtoffers over de hele wereld maakt. De klanten van Bos hebben er relatief veel van hun vermogen in gestopt. Via zogeheten toevoerfondsen beleggen ze 15% tot 20% van hun portefeuille in de fraude, in totaal zo’n € 100 mln. Dat hoge percentage is ze geadviseerd door de mannen van Bos & Partners. ‘We wilden onze klanten juist beschermen tegen slechte beleggingsfondsen’, zegt Bos nu. ‘We werden in onze achilleshiel geraakt.’

Van de stuk of tien vermogensclubs in Nederland die het Madoff-fonds aanraden, maakt Bos & Partners de meeste particuliere slachtoffers. Dat zegt Erik Bomans van Deminor, een Belgische club die particulieren helpt om zo veel mogelijk van hun geld terug te krijgen.

Database

Hans Hukshorn is zo’n slachtoffer. Hij is in 2008 net een paar maanden klant van Bos als Madoff door de mand valt. Hukshorn kiest voor Bos doordat die kennis zegt te hebben van eigengereide Amerikaanse fondsmanagers die degelijke rendementen maken. Een Rotterdamse gedupeerde, die zijn pensioenvermogen bij Bos belegt, selecteert de adviseur vanwege diens ‘exclusieve contacten’.

Want dat is waar Pieter Bos dan naam mee maakt. De oud-Robeco-man bouwt sinds begin jaren negentig een database op met daarin de resultaten van duizenden beleggingsfondsen. Wat blijkt? Eigenwijze hedgefondsmanagers doen het ’t best. De modelportefeuille van de adviseur bestaat in 2008 voor zeker de helft uit dit soort managers.

Een van hen is Bernard (‘Bernie’)Madoff. Hij heeft een fonds met een ingewikkelde optiestrategie, de zogeheten ‘split-strike conversion’, maar met stabiele rendementen. ‘Tijdens de internetbubbel rond het jaar 2000 hebben we klanten verloren, omdat fondsen als die van Madoff veel minder rendement maakten dan internetaandelen’, zegt Bos. ‘Hij maakte 6%, 7% in die tijd. Niet echt veel.’

Autoriteit

Dat is het verraderlijke, zegt ook Hukshorn. ‘Het waren helemaal geen hoge rendementen. Geen 20% zoals die oplichter René van den Berg zijn klanten beloofde, 6% per jaar klinkt heel veilig.’ Maar er waren meer redenen die ervoor zorgden dat Bos nooit enig vermoeden had van fraude. ‘Bij Madoff kon je altijd zo in- en uitstappen. Je hoefde niet zoals bij anderen maanden te wachten.’

Hoe kan het dat hij de fraude nooit heeft doorzien? Bos heeft het zichzelf de afgelopen jaren vaak afgevraagd. Twintig jaar lang zag hij documenten in van het zogenaamde fonds van Madoff, hij checkte de stukken van de toezichthouder, de accountant, het bewaarbedrijf. En hij had de man nota bene zelf ontmoet. ‘Ik mocht samen met een stuk of tien andere vermogensadviseurs bij hem langskomen op zijn kantoor in het Lipstick Building in New York. We werden aan een lange tafel gezet en daar kwam hij binnen. Hij was een autoriteit, een godfather, zoals hij aan het hoofd van de tafel ging zitten.’

Huiswerk

Alles wat Madoff deed, boezemde vertrouwen in. ‘Hij zei dat we niet al ons geld bij hem moesten beleggen. En zijn fonds ging in 2004 een jaar dicht voor nieuwe beleggers omdat het vol zat.’ Ook de dealingroom kreeg Bos te zien. ‘Ik ben daar nog door een van zijn zonen rondgeleid. Het was een volledig gecomputeriseerde organisatie.’

Het heeft hem een belangrijke les geleerd. ‘Ik heb al mijn huiswerk gedaan voordat ik de fondsen adviseerde, maar daarmee kon ik de intenties en betrokkenheid van de fondsmanagers niet controleren.’ Hij is in 2010 gestopt met Bos & Partners. Het vertrouwen om in fondsen te beleggen is weg. Nu verstuurt hij nieuwsbrieven waarin hij op basis van een eigen model aangeeft of de markt positief (‘bull’) dan wel negatief (‘bear’) is. ‘Wat er met mijn klanten en met mij is gebeurd is me niet in de koude kleren gaan zitten. Mijn ego en reputatie zijn door het putje gegaan. Ik heb een rouwproces doorlopen.’

Schikking

Sommige klanten stellen hem nog steeds aansprakelijk voor hun verlies. En zij hebben kritiek op de constructie die hij met SNS opzette om de hedgefondsen toegankelijk te maken voor particulieren. Eigenlijk waren die fondsen alleen bestemd voor professionals. Een deel van de klanten zegt dat niet te hebben geweten.

Bos ontkent dat. ‘Dat is ze ingefluisterd door hun advocaten. Daar kwamen ze juist voor naar me toe.’ Maar SNS is er door toezichthouder AFM voor op de vingers getikt en verloor begin dit jaar een rechtszaak van een groep klanten. Zij praten nu over een schikking, weten bronnen. Hukshorn is een van die groep. De fraude leverde hem slapeloze nachten en gezondheidsproblemen op. ‘Beleggingsadviseurs vertrouw ik niet meer. En ik ben gestopt met beleggen.’