BAM kondigt onverwachte verliezen aan, Free Record Shop failliet, Marlies Dekkers bankroet... we zouden bijna vergeten dat er in Nederland ook nog groeibedrijven zijn. Ondernemingen die ondanks de crisis goede resultaten boeken. Deze week starten twee initiatieven om groeiondernemers bij te staan.

Ready2Scale, dat ICT-start-ups met een omzet van meer dan een half miljoen naar de volgende fase brengt, begint vandaag. Dinsdag presenteerde Jan Hommen, bestuursvoorzitter van ING Bank, het initiatief OOK — Ondernemend Oranje Kapitaal. Dit stimuleringsfonds wil ondernemers gaan helpen hun groeipotentie te realiseren. OOK verstrekt kapitaal, maar deelt ook kennis en biedt een netwerk van gerenommeerde ondernemers.

Advies

Hommen: ‘Wat ondernemers in Nederland nodig hebben is meer kapitaal, niet meer schuld.’ Zijn fonds van €100 mln richt zich op bestaande bedrijven. Solide ondernemingen op weg naar groei.

Ready2Scale richt zich juist niet op financiering, maar op advies. Gedurende twaalf maanden worden ondernemers getraind om binnen vier jaar te kunnen verdubbelen in omzet. Het groeiprogramma laat zich het best vergelijken met start-upschool Rockstart. Grootste verschil is dat Ready2Scale zich richt op doorgroeiers.

Steuntje in de rug

De twee initiatieven die deze week gelanceerd zijn passen in een trend. Het aantal bedrijven dat groeiondernemers helpt bij het behalen van hun doelstellingen neemt toe. Als zelfs ING-topman Jan Hommen zich op die markt begeeft, dan moet er iets aan de hand zijn.

Het gaat om ondernemers die wel een steuntje in de rug kunnen gebruiken. Een oplossing zoeken voor hun groeipijnen of juist de bevestiging dat ze op de goede weg zijn. ‘Derden kunnen dingen aangeven die ik zelf niet meer zie’, zegt Ans Klein, oprichter van re-integratiebureau Vaardigwerk. Klein wordt ondersteund door de groeicoaches van AlsKool. ‘Ze helpen me bij het vinden van financiering en rammelen me af en toe goed door elkaar.’

Oorzaak

Klein snijdt de basis van groeien aan. Of het nou gaat om producten lanceren, nieuwe markten betreden of groeien door de kritische grens van dertig man personeel, uiteindelijk staat of valt groei met financiering. En juist daar is in Nederland een chronisch gebrek aan.

Recent duikelde Nederland van plek vijf naar acht op de jaarlijkse Global Competitiveness Index. De staat van de kapitaalmarkt was een van de belangrijkste oorzaken van deze val. Nederland is een mondiale middenmoter, zowel op het gebied van de gezondheid van banken als de toegang tot leningen. Michaël van Straalen, waarnemend voorzitter van MKB-Nederland: ‘Het mkb wordt traditioneel ondersteund door bancair krediet, maar juist die financieringsvorm staat al enige tijd sterk onder druk.’

Alternatieven

Gebrek aan bankfinanciering zorgt ervoor dat groeibedrijven op zoek moeten naar alternatieven, zoals het scherper inrichten van bedrijfsprocessen of een gang langs investeerders. Volgens groeiadviseur en investeerder Gert van Veldhuisen, oprichter van AlsKool, zien ondernemers kapitaal te vaak als panacee. ‘Ze missen realiteitszin. Ze denken in twee maanden even een ton uit de markt te halen, maar dat is niet hoe het werkt.’

Dat financiering binnen het mkb een groot probleem is bleek afgelopen augustus. Na onderzoek onder 1.800 kleine ondernemers concludeerde tv-programma EenVandaag dat ruim vier op de tien met financiële problemen kampen. 85% van de ondervraagden vond dat banken te weinig moeite doen om het mkb te ondersteunen.

Problematisch

Vooral de kredietverlening tot €250.000 aan kleine ondernemers is problematisch. Banken moeten voor deze groep net zoveel ‘huiswerk’ doen als voor een grote klant en lopen meer risico omdat een eenpitter of kleine mkb’er kwetsbaarder is.

Toch blijft de bank veruit favoriet als financier. De helft van de ondernemers die zelf te weinig geld heeft voor groei, gaat naar de bank. De gang naar de vrije kapitaalmarkt wordt zo lang mogelijk uitgesteld. Volgens recent onderzoek van adviesbureau KPMG komt dat doordat alternatieve financieringsbronnen duurder zijn. De meeste ondernemers betalen bij de bank niet meer dan 5% rente voor een lening, terwijl nieuw opgerichte kredietfondsen of zogeheten ‘informal investors’ al gauw een rendement van 10% verlangen.

Bedrijvendynamiek

Banken zijn niet alleen terughoudend met kredietverschaffing aan ondernemers. Ook investeerders komen via hen minder makkelijk aan kapitaal. Voor de kredietcrisis werd de Nederlandse private-equitysector voor 50% gevoed met geld van banken. Dat aandeel is teruggelopen tot 15%.

Waar die krappe kapitaalmarkt toe leidt blijkt uit onderzoek van Panteia. Nederland telde op 1 januari 2013 circa 1.100.000 actieve ondernemingen. Ruim 99% daarvan valt onder het kleinbedrijf; met minder dan vijftig medewerkers. En bedrijven met minder dan tien werknemers zijn binnen deze groep oververtegenwoordigd. Kortom: groei zit niet in het dna van Nederlandse ondernemers.

Harder en slimmer

Hoe zeldzaam groeien is blijkt ook uit het rapport Bedrijvendynamiek en Werkgelegenheid van juli van dit jaar. Tussen 2007 en 2010 realiseerde slechts 7% van de kleine ondernemers snelle groei. 60% van de bedrijven met meer dan tien medewerkers kromp.

‘De economie is zwak maar de ontwikkelingen gaan snel, bijvoorbeeld op online gebied. Je moet net wat harder en slimmer werken dan vijf jaar geleden’, stelt Marcel Broersma van Peak Value, een adviesbureau voor snelle groeiers. Groei is volgens hem de enige manier om deze turbulente tijd te overleven. ‘De omzet twintig jaar gelijk houden is een vorm van ondernemen die ik niet begrijp.’