Laat supermarkt Albert Heijn samenwerken met kleine avocadoboeren in Zuid-Afrika, avocadoleverancier Westfalia en twee ontwikkelingsorganisaties, en je hebt alleen maar winnaars. De boeren kunnen hun opbrengst vergroten en de kwaliteit van hun avocado's verbeteren. Albert Heijn kan eerder dan gebruikelijk avocado’s leveren in de supermarkt, vanwege het gunstige klimaat in Zuid-Afrika. Dat was in elk geval het idee.

Vorig jaar won Albert Heijn er een Partnership Award voor, een prijs voor het beste businessidee in een ontwikkelingsland. Inmiddels is het plan deels geslaagd: avocado's zijn komend jaar al vanaf begin april te koop in sommige supermarkten, in plaats van halverwege mei.

Tegenvallers

Toch waren er tegenvallers. Zo kostte het Albert Heijn meer moeite dan verwacht om de lokale boeren te overtuigen. Het plan was om met zo’n honderd kleine avocadotelers in het gebied zaken te doen. Maar toen dit voorjaar een proefproject van start ging, deden er slechts 25 telers mee. De boeren zijn terughoudend omdat hun werkwijze door de samenwerking behoorlijk zal veranderen. Ze krijgen niet meer direct, handje contantje, betaald voor hun oogst. En ze moeten aan regelgeving voldoen op het gebied van bestrijdingsmiddelen en omgang met werknemers.

‘Wij vragen ze om meer te werken met een langetermijnperspectief. Dat is even wennen’, zegt Gé Happe, bij Albert Heijn verantwoordelijk voor de langetermijnrelaties met de leveranciers. ‘Maar het betaalt zich uit. De boeren kunnen hun oogst verdrievoudigen door efficiënter te produceren. Als de eerste deelnemers dat lukt, zal de rest vermoedelijk vanzelf volgen’, zegt hij. 'Dat is ons doel voor het komende jaar.'

Melkfabriek

De ervaring van Albert Heijn wordt gedeeld door andere bedrijven, die proberen om maatschappelijke én economisch verantwoorde projecten in ontwikkelingslanden te realiseren. Bij zuivelbedrijf Mido Dairy, vorig jaar winnaar in de categorie midden- en kleinbedrijf, hebben de plannen eveneens vertraging opgelopen. Mido gaat de grootste zuivelfabriek van Afghanistan bouwen nabij de hoofdstad Kaboel, samen met familiebedrijf Van den Heuvel Dairy and Food Equipments en vrijwilligersorganisatie PUM Netherlands. De fabriek gaat lokaal geproduceerde melk verwerken en moet de vier miljoen inwoners van Kaboel minder afhankelijk maken van import van lang houdbare zuivel uit buurlanden.

Maar het plan om de fabriek in april 2014 te openen, bleek te optimistisch. Mirwais Momand, die het project leidt, houdt het inmiddels op ‘de lente van 2015’. Dat kwam deels door de Afghaanse presidentsverkiezingen. Een van de kandidaten accepteerde de resultaten niet, wat leidde tot veel onzekerheid bij bedrijven, investeerders en burgers. Maar het grootste obstakel voor Mido was het importeren van de onderdelen voor de fabriek, deels via Rusland en deels via Iran. ‘Dan krijg je dus te maken met meerdere landen met allemaal hun eigen douaneregels’, zegt Momand. ‘In sommige landen moet je van elk klein onderdeeltje precies het gewicht opschrijven, de afmeting en de prijs. Bij een complete melkfabriek kost dat veel tijd. Er zit alleen al kilometers pijpleiding in zo’n fabriek. Dat de bureaucratie zo groot zou zijn hadden wij als jong bedrijf niet verwacht.’

Toiletgebouwen

Bij schoonmaakbedrijf Vebego bleek de oorspronkelijke businesscase niet uitvoerbaar. De onderneming won vorig jaar de aanmoedigingsprijs met het plan om op scholen in West-Kenia les te geven over hygiëne en hen toegang te geven tot schoon water en zeep, samen met ontwikkelingsorganisatie ICS.

Een van de pijlers onder het plan was dat lokale ondernemers schoon drinkwater zouden gaan verkopen. Maar de lokale bevolking bleek niet te willen betalen voor schoon drinkwater, en nam genoegen met het volop beschikbare water van mindere kwaliteit. Vebego besloot daarom een nieuw initiatief te starten in een ander deel van Kenia.

Samen met waterbedrijf Vitens Evides International, bouwt het nu toiletgebouwen voor scholen. Deze gebouwen hebben een tank die uitwerpselen omzet in mest, die verkocht kan worden aan lokale boeren. Van deze opbrengst kunnen de scholen schoonmakers betalen voor de toiletgebouwen. Vebego profiteert indirect van het initiatief, doordat diens medewerkers schoonmaaktrainingen gaan geven in Kenia. ‘Dit zijn mensen die normaal vijf dagen per week toiletten schoonmaken op Schiphol’, zegt Mireille Dingelstad, die het project opzette. ‘Daar wordt nog wel eens op neergekeken, maar nu krijgen ze ineens volop waardering voor hun kennis. Dat zorgt voor tevredenheid bij de werknemers en dat is goed voor Vebego.’