In een loods in Waalre, even ten zuiden van Eindhoven, worden de beste espressomachines ter wereld gemaakt. Dat vindt maker Kees van der Westen, en hij staat niet alleen in die opvatting.
In espressobars van Melbourne tot Barcelona en van Bangkok tot San Francisco zijn de fraai vormgegeven machines uit Waalre te vinden. Van de crisis heeft Van der Westen naar eigen zeggen geen last gehad, van groeipijn des te meer.
Van der Westen wandelt door zijn loods en wijst op enkele kratten met machines die klaar staan om verscheept te worden naar verschillende landen. 'Die gaan ook naar Australië. We exporteren bijna een kwart van alle machines naar dat land, een enorme groeimarkt.' De adressen op de kratten zijn tekenend voor de huidige espressocultuur. Italië is de bakermat, maar de opleving is elders te zien.
Begin jaren tachtig vielen jongeren in Seattle (VS) voor de espresso, en de manier waarop zij ermee aan de slag gingen vond wereldwijd navolging. De hogere kwaliteit rechtvaardigt een hogere prijs, werd het motto bij de nieuwe koffiemakers. Van der Westen is ook niet bang om eerst in te zetten op kwaliteit en daar de prijs op af te stemmen. Zijn machines met namen als 'Speedster' en 'Mirage' gaan voor tussen de €7.000 en €15.500 van de hand, exclusief btw en kosten voor het gebruiksklaar maken. Vorig jaar verkocht hij er 500, waarmee de omzet in de miljoenen euro's loopt.
'Italië slag gemist'
'Italië heeft de slag gemist door alleen maar op prijs te letten', zegt Van der Westen, een snelle prater met een snor in de stijl van Erroll Flynn. 'Een espresso is er doodgewoon, als een krant of een brood. Men vindt dat er om die reden een lage prijs bij hoort, maar dat kun je niet volhouden zonder op kwaliteit in te leveren.' De bouwers van espressomachines kozen dezelfde weg, aldus de Brabander. 'Ze hebben hele leuke machines gemaakt in de jaren veertig en vijftig, maar daarna is het bergafwaarts gegaan, vooral wat vormgeving betreft. Het werden van die vierkante dozen, die tegen lage kosten gemaakt moesten worden.' Inmiddels zijn de Italianen wel wakker geschud, zegt Van der Westen, 'maar ik betwijfel of ze de achterstand kunnen inlopen'.
Het was per toeval dat Van der Westen bouwer van espressomachines werd. Hij studeerde industriële vormgeving in Gent en voor zijn afstuderen besloot hij een machine in elkaar te zetten. 'Je hebt als vormgever al snel de Italianen in het vizier en de meeste van mijn studiegenoten gingen iets doen met meubels, maar daarvan zijn er al miljoenen. Ik was geen groot koffieliefhebber, maar de machine trok mijn aandacht.' Even later zegt hij: 'Wat me fascineert aan een espressomachine is dat je het als eenling nog in elkaar kunt zetten, net als auto’s in de begindagen van de auto-industrie. Met auto’s kan dat niet meer, en hoewel het ook lastiger is geworden kan dat met espressomachines nog wel.'
Fietsenhok
Vanuit het fietsenhok bij zijn ouders thuis - 'In de ochtend de fietsen eruit en dan 's avonds er weer in' - begon Van der Westen vervolgens met de productie van eigen espressomachines. Hij gebruikte onderdelen van andere fabrikanten van espressomachines en ook bestaande technieken, zoals voor temperatuurregeling. Van der Westen verfijnde dit alles in de loop der jaren, met hulp van toeleveranciers in de buurt. 'Eindhoven heeft altijd industrie gehad. Dat is een van de leuke dingen van deze regio, zoek je iets dan is er altijd wel een bedrijf dat het kan maken.'
De machines van Van der Westen worden geroemd om de kwaliteit van de materialen, de stabiliteit waarmee ze gedurende langere tijd werken en de duurzaamheid. Maar het is de vorm die als eerste in het oog springt. Een 'Kees van der Westen' ziet er voor velen uit als een tot espressomachine omgebouwde Harley Davidson. De stijl sluit goed aan bij het ietwat rebelse karakter van de nieuwe lichting koffiemakers. 'Inspiratie voor de ontwerpen komt uit bijna alles wat een snelle vorm heeft een sterk technische basis, variërend van vliegtuigen, speedboten tot hot rods (soort oldtimers, red.)', zegt Van der Westen. 'Ik zoek vooral naar de klassieke vormen. Het moet tijdloos fraai zijn, maar dat wil niet zeggen dat niet meer herkenbaar moet zijn uit welk tijdperk de oorspronkelijke vorm stamt.'
Groeipijn
Bij Kees van der Westen Espressonistics, zoals het bedrijf voluit heet, werken inmiddels zeventien mensen, overwegend technici die de machines in elkaar zetten. 'We hebben hier een voormalig motorfietsmonteur, een vrachtwagenmonteur, een glasblazer. Als ze maar technische aanleg hebben. Jongens die vroeger met brommers aanklooiden, dat zijn de besten.' Sinds de introductie van het nieuwe model 'Speedster' in 2008 groeide het bedrijf snel. 'Met enkele tientallen procenten per jaar. Van de crisis hebben we geen last gehad.' Een ander probleem diende zich wel aan: groeipijn.
'Ik ben bijna een professioneel beantwoorder van e-mail geworden, in plaats van dat ik nog iets met de machines doe', verzucht Van der Westen. 'Vroeger was het eenvoudiger: machine bouwen, factuur erbij en wegsturen. Hup, en maar door. Als je groter wordt heb je ineens heel veel mensen die alleen maar bezig zijn met de dingen eromheen, in plaats van de machines. Dat benauwt me wel eens een beetje. Iedereen denkt dat groei goed is, maar ik weet dat niet zo zeker.' Twee personen zijn nu verantwoordelijk voor het stroomlijnen van de processen.
China
Ondertussen is door de sterke groei van het aantal bestellingen de wachttijd voor een nieuwe machine opgelopen tot achttien weken. 'Moeten we de productie verhogen, of juist een rem zetten op de groei door de prijs van de machines te verhogen? We twijfelen nog een beetje', zegt Van der Westen. Hij doet het nu allebei. Er wordt gekeken naar een nieuwe productielocatie ('men vraag nog steeds prijzen van voor de crisis') en de machines zijn wat duurder geworden. De groei van de espressomarkt zal nog wel enkele tientallen jaren aanhouden, verwacht Van der Westen. In China en Rusland moet het nog beginnen en dan komt vanzelf de vervangingsmarkt, zegt hij. 'Een verzadigde markt, dat ga ik niet meemaken.'
De auteur van het artikel werkt aan een boek/e-boek over de hierboven genoemde Nederlandse koffieondernemer Alfred Peet, die vanuit San Francisco een koffierevolutie op gang bracht. Meer informatie: Koffiepionier.nl
