Hamsteren is juist rationeel

Eerst even, is het hamsteren nu voorbij?

Ja, het ergste is achter de rug, blijkt uit de jongste omzetcijfers. Rond 10 maart ging het los. Nederlanders doken vol op pasta, rijst, wc-papier en zeep. De nationale winkelomzet steeg met 25% en het had meer kunnen zijn, gezien de overwegend lege schappen. Nu is het weer iets rustiger, maar de verkopen liggen nog altijd zo’n 5% boven de pre-coronatijd, aldus marktonderzoeker IRI vorige week. Consumenten hamsterden flink, en vreemd was dat niet.

Hoezo niet?

Omdat de economische voorwaarden er waren, zegt onderzoeker Matthew Osborne van de Universiteit van Toronto. Samen met Andrew Ching (Johns Hopkins University) analyseerde hij al eerder hamstergedrag. Ze volgden gemiddelde consumenten en keken naar bijvoorbeeld hun aankoopgedrag van wasmiddelen. Het bleek dat consumenten lang niet zo ver vooruitkijken als economen dachten. Ook bleek de consument behoorlijk gevoelig voor het idee dat producten snel duurder worden of zelfs opraken. En juist dat was de vrees na de eerste coronaberichten. ‘Dan is paniekkoopgedrag gewoon rationeel te verklaren’, zegt Osborne.

Hoe ver kijkt een consument dan vooruit?

Hooguit acht weken, met exponentieel afnemende interesse. Wie morgen zonder toiletpapier zit, vindt dat knap vervelend. Over een week zonder zitten is al minder erg, en de grens ligt bij twee maanden. Alles daarna laat de consument koud. Dus, zegt het duo: als je hamsteren wilt voorkomen, moet je zorgen dat er heel snel weer spullen in de schappen liggen. En garanderen dat de prijs niet snel zal stijgen. De onderzoekers, die hun bevindingen dit jaar zullen publiceren, spreken van een verdisconteringsvoet onder consumenten van 0,71. Dat betekent dat de koper vooral gevoelig is voor prijsstijging op korte termijn.

Het FD duikt in de wetenschap en techniek achter een recent bericht. Klik hier voor meer afleveringen.

Waar ging het mis bij de aanpak?

De autoriteiten maakten beloften niet waar. Premier Mark Rutte zei wel dat er genoeg papier is om ‘nog tien jaar te kunnen poepen’, maar de klant bleef tegen lege schappen aankijken. En soms liepen prijzen ook op. Zo zagen Osborne en Ching in de VS dat uitverkochte producten op Amazon en eBay te koop waren voor het tienvoudige. Dan wordt zelfs de nuchtere consument een graaier in de supermarkt. Zorg dus dat schappen vol zijn, zeggen zij. En stel in de winkel een maximumaantal producten in per klant.

Hoe kijkt de branche hiertegenaan?

‘Wij waren verbaasd’, zegt een woordvoerder van CBL, de brancheorganisatie voor levensmiddelenhandel. Supermarkten vulden uit alle macht de schappen, maar er viel domweg niet tegenop te werken. Een maximumaantal producten per klant wil de organisatie niet, dat kan averechts werken. Maar het helpt volgens de woordvoerder wel als instanties de boel niet erger maken. Zo plaatste het Rode Kruis recent een straatadvertentie: 'Denk Vooruit. Voldoende boodschappen en medicijnen in huis?' ‘Jammer’, aldus de zegsman. ‘Misschien moeten we maar even met ze bellen.’