Een financieel directeur die alleen maar op de kosten let, is voor een innoverend bedrijf de dood in de pot. De chief financial officer (cfo) en zijn financiële afdeling kunnen juist veel bijdragen om noodzakelijke vernieuwing in het bedrijfsleven mogelijk te maken.

Dit stelt Luka Mucic, bij het Duitse softwareconcern SAP werkzaam als financiële topman (cfo) en chief operating officer (coo). 'Bij SAP zijn we door een ingrijpende transformatie heengegaan. We zijn van één businessmodel overgestapt naar minstens vier. Daarbij was de financiële afdeling een van de drijvende krachten.'

Concurrentie

Mucic was afgelopen week op het Nederlandse SAP-kantoor in Den Bosch. Daar sprak hij een bijeenkomst toe met Nederlandse controllers en cfo's. In Nederland telt SAP circa 550 medewerkers, die bedrijfssoftware leveren aan mkb-bedrijven maar ook aan grote concerns als Philips, Shell, AkzoNobel, Achmea en ASML.

Volgens Mucic is de noodzaak voor bedrijven om te innoveren groter dan ooit. Door de voortgaande digitalisering duikt concurrentie uit onverwachte hoek op, zie de opkomst van Uber en Airbnb die de taxiwereld en reisbranche ontregelen.

Veranderingsslag

Ook SAP ontkwam niet aan een ingrijpende veranderingsslag. Het bedrijf (omzet € 17,6 mrd) was groot geworden met de verkoop van zijn softwarepakketten die organisaties op hun eigen servers konden laten draaien. De opkomst van 'cloud computing', waarbij de bestanden via internet buiten de eigen computeromgeving worden gestald, bracht onverwachte concurrentie met zich mee. Nieuwkomers, zoals het Amerikaanse Salesforce, bieden hun producten en diensten exclusief aan via de cloud. In plaats van een uitgave ineens moet de klant voor zijn computersoftware een abonnement afnemen.

SAP heeft – grotendeels ook via miljarden kostende acquisities – het roer drastisch omgegooid. Naast de traditionele verkoop van computerprogrammatuur wordt een steeds belangrijker deel van de omzet binnengehaald met abonnementen via de cloud. In 2018 moeten de 'cloud-verkopen' groter zijn dan de traditionele softwarepakketverkoop 'uit de doos'. 'We hebben geanticipeerd op de ontwikkelingen en de veranderingen tijdig ingezet', blikt Mucic terug.

Dinosaurussen

Over de kritiek van Salesforce-topman Marc Benioff dat SAP – en ook Microsoft en Oracle – tot het ras van dinosaurussen zouden behoren, haalt Mucic de schouders op. 'Het afgelopen jaar zoekt hij juist toenaderingen en zegt hij ons olijftakjes te willen brengen. Dat zijn er inmiddels zo veel dat we wel een olijfplantage zouden kunnen beginnen.'

Volgens Mucic realiseert Benioff zich dat hij met de directe verkopen aan het 'einde van de startbaan' is gekomen. Hij moet met Salesforce ook andere distributiekanalen vinden, waarop hij zijn bedrijfssoftware kan slijten. Om die reden zoekt hij toenadering tot de 'dinosaurussen'.

Aanjagers

Bij alle innovaties van het SAP-concern zijn de financiële mensen van Mucic aan boord. Zij moeten helpen om de juiste vragen te stellen, om samen met de R&D-mensen nieuwe businessmodellen op te stellen. 'Voor financiële mensen betekent dit dat ze uit hun comfort zonemoeten. Ze worden ook de aanjagers van verandering.'

Maar leidt dit niet tot te veel betrokkenheid van de cfo bij een businessplan? Met andere woorden: kan hij nog wel kritisch zijn? Mucic meent dat nog wel degelijk kritisch kan zijn. 'Die kritische rol moet je voortdurend blijven spelen. Je moet in staat zijn om tijdig een rode vlag te hijsen. Door er zo snel bij betrokken te raken, heb je beter inzicht in de potentie van innovaties. Het adagium in een onderneming moet zijn: faal vaak, maar doe dat wel in een vroeg stadium.'

'Het gaat om winst en groei'

Bij SAP, dat een vijfkoppig topbestuur kent, gaat de verantwoordelijkheid van Mucic nog verder. Naast zijn rol als cfo leidt hij als chief operation officer de bedrijfsprocessen. Ook valt de interne automatisering onder zijn hoede. Het past wat hem betreft allemaal in zijn taakopvatting om als cfo vroeg bij de besluitvorming betrokken te zijn.

Volgens critici raakt deze vermenging van functies de onafhankelijkheid van de financiële topman. Immers, is hij niet geneigd om zijn eigen afdelingen een voorkeursbehandeling te geven als het om het verdelen van het geld gaat? 'Bij goed leiderschap geldt dat je in teamverband werkt', legt Mucic deze kritiek terzijde. 'En aan het einde van de dag willen we allemaal hetzelfde: het gaat om winst en om groei.'