Weggedrukt tegen een muur van de fabriekshal van metaalbedrijf Kiremko in Montfoort staan twee gloednieuwe aardappelsnijmachines. Ze staan op pallets en zijn ingepakt in plasticfolie. Klaar voor transport naar de klant.

Maar er is een probleem. Een groot probleem. Want de afnemer van de twee snijmachines, van elk een kwart miljoen euro, is een bedrijf, Snow Valley, dat in China zit.

Verstopte zeehavens

Vervoer over de oceaan wordt moeilijk. Bijna alle grote Chinese zeehavens zijn verlamd door de coronavirusuitbraak. Honderdduizenden containers verstoppen de havens omdat er geen chauffeurs zijn om ze op te halen of omdat containerschepen er niet durven aan te meren.

'Bij Snow Valley hebben wij vorig jaar een complete productielijn neergezet en daar moet nu een aanvulling op komen', zegt Paul Oosterlaken, directeur van Kiremko. 'Onze mensen zoeken nu uit hoe we die machines in godsnaam in China kunnen krijgen.'

Oosterlaken haalt zijn collega André Bregman erbij, coördinator internationaal transport bij het metaalbedrijf. 'Die twee snijmachines hadden al weg moeten zijn', zegt Bregman, die een sleutelrol in de onderneming speelt, want 95% van de omzet (een kleine €90 mln in 2018) is export.

'Dumpen in Hongkong of Singapore'

'Maar ik durf op dit moment de container niet op de boot te zetten. Rederijen hebben de vrijheid om waar dan ook containers neer te zetten. Zo staat dat in bepaalde clausules die zij opnemen in hun algemene voorwaarden. Als onze haven in China dicht zit, kan het schip doorvaren naar Zuid-Korea, of de container al in Hongkong of Singapore eruit gooien.'

En dan staat zo'n container ineens in een heel andere haven, duizenden kilometers van de eindbestemming en tussen een ontelbaar aantal andere containers, van bedrijven die alle in hetzelfde schuitje zitten.

Extra kosten

'De extra kosten zijn voor ons', zegt Bregman. 'De huur van de container, $40 tot $50 per dag, en de kosten om die alsnog bij de klant te krijgen. En we weten niet wanneer we onze vracht terugkrijgen. Het zal zo'n haven een worst zijn of onze container daar een week, een maand of twee maanden staat. Je bent niet belangrijk, want er zijn tienduizenden bedrijven.'

Noodgedwongen kijkt de transportcoördinator naar andere wegen om de twee aardappelsnijmachines in Zhangjiakou te krijgen, een grote stad niet ver van Peking waar klant Snow Valley is gevestigd. Het voor de hand liggende alternatief is vervoer door de lucht.

'FedEx vliegt nog gewoon, met eigen toestellen. Maar de transportkosten voor onze snijmachines zouden 50% tot 60% hoger uitkomen. Wie gaat dat betalen? De klant kan zeggen: sorry, maar dat is jullie probleem.' Oosterlaken: 'En dan moeten er ook collega's mee voor de eindmontage. Maar wij sturen de komende maand niemand naar China.'

Zestig containers

Even verderop in de fabriekshal staat een complete bakoven, die eind deze week op transport moet naar een andere klant in China, een frietfabrikant in Harbin, een miljoenenstad in Mantsjoerije. Om die enorme machine, die zo'n €1 mln kost, op tijd bij de afnemer te krijgen, is een nog veel grotere opgave.

‘Op dit moment is luchtvracht onbetaalbaar. We zouden voor de bakoven een halve Boeing 747 moeten afhuren’

FedEx rekent in normale tijden volgens vrachtcoördinator Bregman ongeveer €1,20 per kilo luchtvracht. Maar de tarieven zijn de pan uit gerezen, van €5 tot wel €20. 'Op dit moment is luchtvracht onbetaalbaar', zegt Bregman. 'We zouden voor de bakoven een halve Boeing 747 moeten afhuren.' Een oplossing is nog niet in zicht.

Voor het volgende grote Chinese frietproject, een complete productielijn, zijn zo’n zestig containers nodig. De geplande verscheping is in juni. 'We hopen dat de situatie dan verbeterd is.'

'Je staat voor joker'

Kiremko hoopt op begrip bij zijn afnemers in China, maar Oosterlaken maakt zich geen illusies. 'Onze klanten zijn honderd of duizend keer zo groot. Ons kan technisch niets worden verweten en juridisch evenmin, maar moreel maakt dit allemaal geen zak uit voor hen. Zij voelen zich in de steek gelaten. En wij staan voor joker: we hebben immers beloofd de machines op tijd te hebben geïnstalleerd, zodat zij hun productie kunnen draaien, die ze ook al hebben verkocht.'

In de fabriekshal aan de rand van het Utrechtse Montfoort gaat de montage van frietmachines, steenverwijderaars en vriestunnels intussen gewoon door. Voor de andere klanten in de wereld, die er volop zijn, want Kiremko zegt de grootste leverancier van complete frietproductielijnen te zijn, met 70% van de wereldmarkt.

Maar ook voor zijn Chinese afnemers. 'We moeten wel', zegt Oosterlaken. 'Dat zijn we contractueel verplicht. Maar als de crisis nog maanden duurt, moeten we op zoek naar opslag. We hebben de ruimte hier ook nodig voor nieuwe machines.'