Na jarenlang onderzoek blijkt dat een Nederlandse uitvinding het risico op malaria onder kinderen flink vermindert. Maar de WHO draalt met goedkeuring van het product. Ondanks eerdere beloftes moet ondernemer Anne Osinga van In2Care toch méér onderzoek doen.
De uitvinding is een speciale ventilatiebuis voor woningen, met daarin horrengaas met insectidenpoeder. De zogenoemde Eave Tube is in staat de verspreiding van malaria effectief te verminderen, staat in een vrijdag verschenen publicatie in het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet.
In Ivoorkust plaatsten onderzoekers tussen 2016 en 2019 in drieduizend huizen ruim dertigduizend ventilatiebuizen met horrengaas, waarin een schijf met insecticidenpoeder zit, onder de dakrand van huizen. Het jarenlange onderzoek, dat $10,2 mln kostte, werd gefinancierd door de Bill & Melinda Gates Foundation.
De onderzoeksresultaten duiden op een daling van malaria onder kinderen van 38%. In dorpen waar bij minimaal zeven op de tien huizen Eave Tubes geïnstalleerd zijn, kwam de daling uit op 47%. 'We gebruiken maar een fractie van het gif dat bijvoorbeeld bij klamboes wordt gebruikt', licht Osinga toe. 'Toch weten we malaria effectiever te bestrijden.'
De Eave Tube is zo effectief, omdat de aanpak van Osinga fundamenteel anders is. De muggen worden gelokt met wat de prikbeesten heerlijk vinden ruiken: mensengeur. De geur van de mens, die een lichaamstemperatuur van 37 graden heeft, stijgt op en komt terecht in de Eave Tube. Muggen vliegen aangetrokken door de geur de pijp binnen, komen in contact met het poeder en sterven.
De publicatie in The Lancet wordt vrijdag op het kantoor in Wageningen, waar een team van vijftien mensen werkt, uitgebreid met champagne gevierd. Toch kan Osinga zijn muggenlokker, met de klinkende onderzoeksresultaten in de hand, nog niet officieel verkopen. Daarvoor moet zijn product goedgekeurd zijn door de WHO (World Health Organisation). Anders kopen overheden en internationale hulporganisaties het product niet in. De goedkeuring van de WHO wordt internationaal gezien als een keurmerk dat het product echt veilig is. Osinga: 'Ik hoop dat de uitkomsten bijdragen aan een versnelde werkwijze bij de WHO, zodat het product snel de markt op kan.'
In eerste instantie was Osinga beloofd dat het onderzoek zoals hij dat in Ivoorkust had opgezet voldoende zou zijn om goedkeuring te krijgen, mits de resultaten positief zouden zijn. Een paar jaar geleden paste de WHO de eisen toch aan. Osinga moet nu nóg een onderzoek doen, in Oost-Afrika. 'Onbegrijpelijk', vindt de ondernemer. 'Het weinige gif dát we in de Eave Tube gebruiken is namelijk wel goedgekeurd om in te zetten tegen malaria.'
Het vervolgonderzoek, dat begroot is op €3,2 mln, gaat Osinga in Tanzania doen. Osinga verwacht niet dat de Bill & Melinda Gates Foundation weer de portemonnee trekt. 'Zij hebben de focus nu meer verlegd naar vaccinaties tegen corona.' Osinga is met een aantal Nederlandse partijen, waaronder de Nederlandse investeringsbank FMO, in gesprek over nieuwe financiering.
Malaria is nog altijd een zeer dodelijke ziekte, waaraan in 2019 meer dan vierhonderdduizend mensen aan stierven. Vooral in armere landen staat malaria volgens de WHO hoog op de ranglijst van doodsoorzaken, boven ziekten als hiv/aids of tuberculose.
Door de grote verspreiding van klamboes is het aantal malariadoden in de afgelopen twintig jaar teruggedrongen. Maar steeds meer muggen worden resistent tegen de insecticide (DDT) waarmee de netten geïmpregneerd zijn. Bovendien zijn er nieuwe malariamuggen in opkomst, die tegen het einde van de dag al actief worden. De traditionele malariamug slaat meestal 's nachts toe. Door deze ontwikkelingen is de afname van malaria de afgelopen jaren gestagneerd.
